You might want to try these alternative searches:
Displaying 3361 - 3370 out of 3665 entries.
![]()
Germanic Lexicon Project
Search results
Home
Texts
Search
Messages
Volunteer
About
Search Help
Search for Dan again, using less strict matching (3745 results)
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0666, entry 1
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
úsyndir hvelpar: uncertain, ú. sæmdarauki, Korm. 150; ú. friðr, Hkr. ii. 121; úsýnt var hvárir sigrask mundi, Fms. xi. 372; at úsýnt væri um heilsuna, Lv. 39; mér þykkir úsýnt, at ..., Ld. 224; úsýnar hefndir, Fms. xi. 47. ú-sæbrattr, adj. not steep towards the sea (see sær B), Fb. i. 539. ú-sækiligr, adj. impregnable, Str. 11. ú-sæla, u, f. unhappiness. ú-sæll, adj. (cp. Dan. ussel), wretched; úsæll ok aumr, Hom. 151. ú-sælligr, adj. joyless, ill-favoured, Fms. vi. 303, vii. 162. ú-sæma, ð, to dishonour, Clem. 44; úsæmandi, improper, Fms. vii. 8. ú-sæmd, f. disgrace, dishonour, Fs. 60, Sks. 279, 457, Edda 33, Fms. x. 388: impropriety, Ld. 214; úsæmdar hlutr, contumely, Glúm. 352; úsæmdar orð, unseemly language, Fms. ii. 248. ú-sæmiliga, adv. dishonourably, unbecomingly, Nj. 82, Þórð. 23 new Ed., Fms. iii. 87. ú-sæmiligr, adj. unseemly, Fms. v. 307, vii. 186, Eg. 21: unworthy of, ú. e-s, Sturl. i. 45. ú-sæmr, adj. unbecoming, unseemly; úsœmar ... úsœmstar, Hom. 73; þat er úsæmt, 677. 1. ú-særr, adj. not to be taken, of an oath; bera úsær vitni, Sks. 341; eiðar úsærir, Sks. 358; at úsært var, Gþl. 550: the saying, lítið skyldi í eiði úsært, Grett. 161, see eiðr. ú-sætiligr, adj. intolerable, Sturl. iii. 18. ú-sætt, f. = úsátt, Fms. vi. 27; goðin höfðu úsætt við þat fólk er Vanir heita, Edda 47. ú-sættask, t, to become an enemy, Sks. 227. ú-sætti, n. = lísætt, 655 xxi. 3, Fms. viii. 153; styrjöld ok ú., x. 268; sagði at þat mondi at því úsætti verða, Íb. 12. ú-söðlaðr, part. unsaddled, N.G.L. i. 45. ú-söngvinn, part. 'unchanting,' who make few prayers, Grett. 111 A; see söngvinn. ú-tal, n. (Germ. unzahl), a countless number; svá mörg hundruð at útal var, Bret. 58; ótal þjóðar (gen.), a countless host of people, 656 C. 26; útal jarteina, 40; með ótali engla, Post. (Unger): later used as adj. or adv., útal marga, Fms. iii. 178: in mod. usage, ótal skip, ótal eyjar, always indecl. ú-tala, u, f. = útal; ótölu liðs, Hkr. iii. 201, v.l. ú-talhlýðinn, part. unheeding advice, hard to persuade, Fms. x. 177. ú-taliðr (ú-taldr, ú-talinn), part. untold, uncounted; at útölðum konum, not counting the women, 623. 25; útalit allr verka-lýðr, Fas. iii. 20; útalit þat er til stafna vissi, Fms. x. 319; kyn útöld, Sks. 132; útaldar skrár, Dipl. v. 18; útalt ok údæmt, Gþl. 474. ú-talligr, adj. untold, countless, Fms. xi. 381, Magn. 450, Stj. 389, Hkr. ii. 393. ú-tamdr, untamed; see temja. ú-tála, adv. [tál], unfeignedly, Lex. Poët. ú-teitr, adj. not gladsome, Hým. ú-tekinn, part. not taken, unleased; ú. jörð, a freehold, Gþl. 313, Sturl. iii. 57; see taka B. III. 1. ú-telgdr, part. uncarved, Grág. ii. 359, Stj. ú-tempraðr, part. untempered, Stj. 256. ú-teygiligr, adj. untempting; veðr ú., uninviting, Bs. 1. 442. ú-tiginn, adj. not tiginn (q.v.), being a commoner, Edda 104, Fms. i. 16, ii. 298, vi. 250, Eg. 351, Ld. 189, Nj. 83, Hkr. i. 262. ú-tilheyriligr, adj. (-liga, adv.), improper, Stj. 34. ú-tili, a, m. a mischance, Eg. 175, Hkr. ii. 288. ú-tillátsamr, adj. (-semi, f.), unyielding, Grett. 100 A, Sturl. iii. 99. ú-tilleitinn, adj. inoffensive, Eg. 512, Grett. 120 A. ú-tiltækiligr, adj. inexpedient, Grett. ú-tíð, f. an 'un-time,' wrong season; eta kjöt á útiðum, N.G.L. i. 11, 348; konur skal taka á tíðum en eigi á útíðum, 16. ú-tíðr, adj. rare, infrequent, Fær. 195, Fms. viii. 353, v.l.; útítt, Fær. 195, Landn. 261 (v.l.), Hdl. 4. ú-tími, a, m. an evil time, mishap, affliction; útímar ok úgæfur, Sks. 353; at sjá ú. hverfi af þér, Fs. 59; á engum mánaði missti hennar sá ú., Hom. 122; útíma-dagr, an evil day, Fas. i. 193: out of time, koma í ótima, to come too late. ú-tíndr, part. unpicked up, Jb. 294. ú-tírligr, adj. inglorious, mean, wretched (mod. ótérligr = dirty); þá kom at gangandi maðr ó., sá hafði kross á herðum, 623. 9. ú-torvelligr, adj. not difficult, 655 xviii. 2. ú-tónaðr, part. not noted for singing, Ám. 77. ú-trauðr, adj. not repugnant, willing, Sturl. i. 132: not doubtful, Fas. ii. 68: neut. útrautt, quite, Fbr. 19. ú-traustr, adj. untrusty, insincere, weak, Fms. vi. 312, 406; ú. íss, unsafe ice, vii. 273 (v.l.), Rd. 277, Orkn. 348; var útraust, at hann svipaði honum eigi stundum, Sturl. iii. 125. ú-tregr, adj. unrepugnant, Bjarn. 56, Sd. 167. ú-trú, f. unbelief, faithlessness, 623. 26, 27, Fms. x. 301, 317: gen. útrú, Magn. 534, Sturl. i. 210; útrú-dauði, 656 C. 2; útrú-maðr, an infidel, Hom. 49. ú-trúaðr, part. unbelieving. Greg. 17, MS. 623. 26. ú-trúanligr, adj. (-liga, adv.), incredible, 623. 67, Fms. i. 142. ú-trúleikr (-leiki), m. unfaithfulness, Fms. i. 50, ix. 428, Hkr. ii. 87, Eg. 64, Sks. 457. ú-trúliga, adv. unfaithfully. Fms. i. 289; tala ú., to talk threateningly, Eb. 320: incredibly. ú-trúligr, adj. incredible, Fms. x. 307, Edda 2; not to be depended on, Nj. 102, Fms. xi. 249, Lv. 62; veðr ú., Vápn. 11. ú-trúlyndr, m. (-lyndi, f.), faithless, Stj. 243. ú-trúnaðr, m. faithlessness, Fms. ix. 390, xi. 303, Hkr. i. 168. ú-trúr, adj. faithless, Orkn. 10, Fms. i. 219, xi. 201, 252, Hom. 78, Eg. 402: unbelieving. Post. 645. 68. ú-trygð, f. faithlessness, falseness, Fms. viii. 314, Gísl. 148, Bs. i. 665. ú-tryggiligr, adj. (-liga, adv.), not to be trusted, Nj. 102, v.l. ú-tryggleikr, m. = útrygð, Sks. 547. ú-tryggr, adj. faithless, untrustworthy, Hkr. ii. 87, Eg. 51, 269, Fms. ix. 52, 417, Hom. 109. ú-tröllsligr, adj. unlike a troll (q.v.), Mag. ú-tvistr, adj. not dismal, gladsome, Edda (Ht.) ú-tyrrinn, adj. not irritable, Gísl. (in a verse). ú-tæpiliga, adv. unsparingly, Fms. ii. 82; ganga ú. at, Fas. iii. 98; kenna ú., to feel it unmistakably, smart sorely, Fær. 126. ú-tæpr, adj. not scant, ample, Fas. i. 58; þrýsta útæpt, Fms. iii. 130. ú-töluligr, adj. countless, Barl. 22, Gþl. 42, Magn. 410. ú-umbræðiligr, adj. (-liga, adv., Th. 23), unspeakable, Fms. i. 263, x. 356, Magn. 448, Fas. i. 200. ú-umræðiligr, adj. unspeakable, Barl. 22, 161. ú-umskiptiligr, adj. unchangeable, Barl. 113. ú-unaðsamr, adj. discontented, 655 xvi. 1. ú-unna, ann, to grudge; er hann úyndi manni himin, Hom. 20. ú-unninn, part. 'unwon,' unperformed, Nj. 266: uncultivated, teigr lá ú., Landn. 241, v.l.; at úunninni jörðu, untilled field, Gþl. 285. ú-valdr, part. innocent; snúa sök á úvalða menn, Nj. 136; vera e-s ú., not guilty of, sackless, Fms. ix. 292, xi. 380. ú-vandaðr, part. common, vile; ú. fé, Band. 36 new Ed.; kvaðsk þat þykkja úvandað, Orkn. 420 new Ed. úvand-blætr, adj. [blóta], easily propitiated, easily appeased or satisfied, metaphor from a sacrificial feast (blót), a GREEK., Bs. i. 394 (úvandlátr, 108, l.c.; a later vellum). úvand-fenginn, part. not hard to get (ironic.), Fms. xi. 150. úvand-görr, part. requiring little pains, Fms. vi. 390, v.l. ú-vandi, a, m. an evil habit, Fms. i. 281, ii. 226: naughtiness of a child. úvand-launaðr, part. easy to repay, needing small reward, Bjarn. 53. úvand-leikit, n. part. little to be regarded, Hrafn. 21. ú-vandliga, adv. carelessly, Fær. 217, Orkn. 368: not quite, féll þar ú. út sjórinn, Ld. 76. ú-vandr, adj. not difficult, plain, Nj. 139, Fms. i. 125, iii. 95, Lv. 26: caring little for, at þú munir úvandari (less particular) at várum hlut, Orkn. 240; þat mun þér nú úvant gört, Fms. vi. 390; um þær skuldir er úvant, iv. 346; hversu úvant hann lét göra við sik, how little pretensions he made, Bs. i. 131. ú-vani, a, m. a bad habit, Fms. iii. 70, Stj. 36. ú-varandi, part. unaware, Hom. 115, Barl. 61. ú-varit, n. part. (verja), not spent, Jb. ú-varliga, adv. unwarily, Nj. 8, Fms. iii. 15, vii. 73, Grág. ii. 119. ú-varligr, adj. unwary, Hrafn. 1, Fms. ii. 34. ú-varmæltr, part. unwary in speech, Hkr. ii. 234. ú-varr, adj. unaware, unwary, Fms. iv. 125, x. 414, xi. 161; koma á úvart, to take one by surprise, i. 196, vi. 8, vii. 213, ix. 478, xi. 290, Barl. 6l, Nj. 9; at úvörum, unexpectedly, 95. ú-vaskr, adj. not stout, cowardly, Nj. 85, Fms. x. 326. ú-vánt, adj. n. (ván) = úvant, unlikely; ok er ú. um at þroski minn verði annarsstaðar meiri en hér, Orkn. 14; láta eigi úvánt yfir sér, to bear oneself proudly, Finnb. 300. ú-veðr, n. (Germ ungewitter), bad weather, a storm, Fms. xi. 384. ú-veðran, f. = úveðr, Fas. ii. 412. ú-veðrátta, u, f. bad weather, Lv. 73. ú-vegligr, adj. undistinguished, unhonoured, Hkr. i. 48, Fms. vi. 439, Fas. i. 363. ú-vegr, m. a dishonour, H.E. i. 242, Eluc.: úvegs-lauss, adj. blameless, K.Þ.K. ú-veitull, adj. unspending, close, Bs. i. ú-vendiliga, adv. disorderly, Grett. 114 A. ú-vendismaðr, m. a discreditable person, Rd. 260. ú-venja, u, f. = úvani, K.Á. 194, H.E. ii. 69, Jb. 175, 186; úvenjur ok siðleysur, Fms. xi. 296, Hkr. ii. 65. ú-verðr, adj. unworthy, Niðrst. 10: undeserving, Bær. 14: guiltless, láta úverða menn gjalda, Nj. 135. ú-verðugr, adj. unworthy, Gþl. 62: undeserving of, Fms. ii. 182, vii. 158, Bs. i. 873. ú-verk, n. a wicked deed, Hrafn., Orkn. 174. ú-verkan, n. = úverk, Grett. 121 A, Bs. i. 529, Orkn. 280 (where fem.) ú-verknaðr, m. = úverkan, Grett. 121. ú-vesall, adj. not wretched; engum úveslum, none but a wretched one, Band. 36 new Ed. ú-viðan, n. 'unwood,' i.e. thorns or shrubs; þyrni eða úviðani, Post. (Unger) 23, v.l. ú-viðbúinn, part. unprepared, Fas. i. 454. ú-viðkvæmiligr, adj. (-liga, adv., Gþl. 276), or ú-viðkœmiligr, unbecoming, Fær. 132, Fms. i. 244, v. 168, vi. 5, Gþl. 167. ú-vild, f. lack of good-will, enmity. ú-vili, a, m.; at úvilja e-s, against one's good-will, Grág. i. 191, Js. 49, H.E. i. 182: úvilja-verk, n. an involuntary deed, Vápn. 49 (P). ú-viljaðr, part. unwilling, Fas. iii. 127. ú-viljandi, part. unwilling, unintentional, Stj. 617; eg gerði það óviljandi. ú-viljanligr, adj. unwilling, Bs. i. 702. ú-viljugr, adj. id., Stj. 69. ú-villtr, part. unfalsified, Hm.; fjöldi úviltra biskupa, orthodox bishops, Anecd. 98. ú-vinátta, u, f. unfriendliness, enmity, Fms. v. 24, Orkn. 386. ú-vinfengi, n. unfriendliness, Valla L. 224. ú-vingan, f. unfriendliness, bad feeling, Lv. 40, Fas. iii. 150. ú-vingask, að. dep. to shew enmity towards a person; úvingask við e-n, Fms. v. 69, vi. 112, xi. 229. ú-vingjarnliga, adv. unfriendly, Fær. 182, Fms. i. 166, Ísl. ii. 197. ú-vingjarnligr, adj. unfriendly, hostile, Fms. ii. 41, ix. 52, Sks. 524. ú-vinliga, adv. unfriendly, Lv. 74. ú-vinnandi, part. invincible; and ú-vinnanligr, adj. id., Fas. iii. 239. ú-vinr (ó-vinr), m. an 'unfriend,' foe, enemy, Fms. i. 50, 219, ii. 192, Eg. 336, Sks. 110, Al. 56; eta skal úvina-mat ok öngu launa, Nj. 220 (v.l. paper MS.); vér hyggjum at lygi hafi verit ok úvina-mál, Glúm. 373; hón kvað þar fara úvina fylgjur, Sturl. iii. 54 (see fylgja); gör þú eigi þann úvina-fagnað, at þú rjúfir sætt þína, Nj. 112; vér köllum slíka vist úvina-fagnað, of a bad fare, Bjarn. 53. ú-vinsamligr, adj. (-liga, adv.), unfriendly. ú-vinskapr, m. = úvinátta. ú-vinsæla, ð, to make oneself disliked; Eirikr konungr nvinsældisk æ því meirr, sem ..., Fms. iv. 16; hann kvaðsk eigi nenna at ú. sik svá, Vápn. 18. ú-vinsæld, f. unpopularity, disfavour, Fms. i. 21, x. 387, Eb. 116, Orkn. 254. ú-vinsæll, adj. unpopular, disliked, Nj. 38, Fs. 28, 76; úvinsælt verk, Fms. vii. 183, 247. ú-vinuligr, adj. unfriendly, Skálda 191.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0667, entry 1
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
ú-vinveittliga, adv. unkindly, Landn. 217, v.l. ú-vinveittr, adj. of persons, hostile, Nj. 32, Ld. 86, 336: of things, unpleasant, Fs. 34, Bs. i. 340. ú-virða, ð, to disregard, slight, Fms. vi. 280, x. 421. ú-virðanligr, adj. inestimable, Th. 18. ú-virðiliga and ú-virðuliga (Fs. 90, Fms. ii. 10), adv. scornfully, Nj. 89, Fms. vii. 21. ú-virðiligr and ú-virðuligr, adj. scornful, contemptible, Nj. 77, Fms. vi. 357, Hkr. ii. 102, Ísl. ii. 371; hvíla eigi úvirðuligri, not less splendid, Mag. 1. ú-virðing, f. a disgrace, Nj. 227, Fms. vii. 112, Landn. 146; göra ú. til e-s, to scorn, Ó.H. 115. ú-virðr, adj. unvalued; fé úvirt, Grág. i. 200; ú. eyrir, Js. 62. ú-virkr, adj. out of work, idle, Bs. i. 719. ú-viss, adj. uncertain, Rb. 2. ú-vissa, u, f. an uncertainty; see úvísa. ú-vissligr, adj. unsettled, Stj. 27. ú-vistiligr, adj. unendurable to live in, Grett. 114 A. ú-vit, n. a swoon, insensibility, Bs. i. 818; liggja í úviti, Nj. 89; hann mælti í úvitinu, Fms. vii. 203, Pr. 472: foolishness, ignorance, H.E. i. 462. ú-vita, adj. senseless, insane; fólk ært ok úvita af hræðslu, Stj. 642; at hón sé furðu-djörf ok úvita, Fms. i. 3. ú-vitaud, f. ignorance, K.Á. 228. ú-vitandi, part. without knowing, unconscious; ú. e-s, Fms. i. 264, x. 260; at e-m úvitanda, without one's knowledge, 227; konungr var ú. at ..., vii. 207; þú görðir þat ú., unintentionally, Eg. 736. ú-viti, a, m. [A.S. unwita], an idiot, witless person; ef lögsögumaðr verðr ómáli eðr óviti, Grág. i. 9; úgæfumaðr var ek, er ek ól þinn úvita, Krók. 39: of an infant, hann var barn ok úviti, Hkr. ii. 268; þau (the infant) vóru öll úvitar, en sum úmála, Hom. 50. ú-vitr, adj. 'witless,' void of understanding; úvitrum kykvendum, brute beasts, 673. 47: unwise, foolish, úfróðr ok ú., Fms. vi. 220, ix. 55, Nj. 15, Eg. 718. ú-vitra, u, f. un-wisdom, 677. 67, MS. 655 ix. B. 2. ú-vitrleikr, m. foolishness, Stj. 22. ú-vitrliga, adv. unwisely, Korm. 178, Fms. ii. 64. ú-vitrligr, adj. unwise, foolish, of things, Nj. 78, Fms. i. 139, Ó.H. 123. ú-vitsamlegr, adj. foolish, Rd. 260. ú-vituliga, adv. foolishly, Niðrst. 7. ú-vizka, u, f. unwisdom, foolishness, Nj. 135, Fms. vi. 209, Stj. 315, Sks. 440, Gþl. 44. ú-vizkr, adj. foolish, silly, Ó.H. 123. ú-víða, adv. 'unwidely,' in but few places, Fb. i. 541. ú-víðr, adj. 'unwide,' narrow in circumference, Eg. 744, Jb. 193. ú-vígðr, part. unconsecrated, Nj. 162, Vm. 19, K.Á. 28, Sks. 726, Stj. 315. ú-vígliga, adv. in a state unfit for war, Fms. vii. 258. ú-vígligr, adj. unmartial, Sturl. iii. 84 C, Al. 33. ú-vígr, adj. unable to fight, disabled (hors de combat), Korm. 220, Fms. v. 90, Landn. 80, v.l.: úvígr herr (cp. ofvægr herr, Ó.H. 242, older form), an overwhelming, irresistible army; draga saman her úvígjan, Fms. i. 24, 122; eptir sólar setr kom sunnan at borginni Haraldr konungr Guðinason með úvígjan her, vi. 411; með her úvígan, Hkr. iii. 405. ú-víkjanligr, adj. unshakeable, Th. 13. ú-vísa and ú-vissa, u, f. a doubtful bearing, hostility; sýna sik í úvísu, Vígl. 33; sýnit önga úvísu meðan þit erut á skipinu, Fbr. 132; ef hann görir nökkura úvissu af sér, Grett. 110 A; enn þú, Bergr, hefir mjök dregizk til úvissu við oss bræðr, Fs. 57: úvísa-eldi, n. the maintenance of a stranger, Grág. i. 143: úvísa-vargr, m. a law phrase, an outlaw not known to be such; the law forbade the sheltering an outlaw, under penalty, unless the host proved that, at the moment, the stranger was an óvísavargr to him, or that he had acted under compulsion, N.G.L. i. 71, 72, 170, 178; nema þeim sé ú. er hýsti, Gþl. 144: metaph., var þeim þetta inn mesti ú., of the sudden appearance of an enemy, Hkr. iii. 63. ú-vísligr, adj. unwise, foolish, Fms. viii. 196 (v.l.), MS. 636 C. 20. ú-víss, adj. uncertain. Hm. 1, Sks. 250, Fms. i. 76, ii. 146, vi. 38, D.N. i. 70: unwise, foolish, = úvitr, MS. 656 C. 30, Post. 645. 98. ú-víttr, part. unfined; þá skal hann ú. vera, N.G.L. i. 11. ú-vorðinn, part. not having happened, future; segja fyrir úvorðna hluti, Fms. i. 76; orðna hluti ok úorðna, MS. 623. 13; spámann, hann segir mér fyrir marga úvorðna hluti, Bs. i. 39. ú-vægi, f. an overbearing temper, Fas. i. 55. ú-vægiliga, adv. ungently. violently, Eg. 712, Fms. x. 331. ú-vægiligr, adj. not to be weighed; ú. gull, Stj. 571. ú-væginn, adj. unyielding, headstrong, Fms. ii. 33, Ísl. ii. 203, Nj. 16; ólmr ok ú., MS. 655 xiii. A. 2. ú-vægr, adj. (also of-vægr), headstrong; grimmr ok ú., Fas. i. 55. ú-væll, adj. guileless, Ld. 30. ú-væni, n. a maim or bodily hurt; veita e-m ú., N.G.L. i. 74; sá er fyrir ú. varð, Js. 36, N.G.L. i. 69: úvænis-högg, n. a maiming blow(?), Grág. ii. 154. ú-vænkask, að, dep. to grow worse, of one's chance or success; þykkir jarli ú. sitt mál, Fms. xi. 134. ú-vænliga, adv. with small chance of success, Fs. 10; horfa ú., to look hopeless, Nj. 187, Fms. iv. 156. ú-vænligr, adj. leaving little hope of success, Rd. 278; ú. mál, Eg. 336. ú-vænn (ú-vánt, Orkn. 14), adj. hopeless, with little chance of success; úvæn ætlan, Fms. vii. 30; úvænt ráö, xi. 21; úvænt efni, Nj. 164, v.l.; Egill segir at þat var úvænt (little chance) at hann mundi þá yrkja mega, Eg. 606; þótti honum sér úvænt til undan kvámu, 406: not to be expected, not likely, þykki mér úvænna, at hann komi skjótt á minn fund, Fms. ii. 113. xi. 94: úvænst, most unlikely, Gísl. 62: of persons, vér erum til þess eigi úvænni, en þeir menn er þat hefir hendt, Fms. viii. 286: neut., úvænt, e-t horfir úvænt, looks hopeless, Eg. 340; horfa úvænna, Fms. v. 250. ú-væra and ú-værð, f. restlessness, ú-væri, f. uneasiness, itch; úværi hleypr um allan búkinn, Fb. i. 212: úværu-teigr, m. a 'strip of disturbance,' a close of land overrun by strange cattle; ef maðr á beiti-teigu í annars manns landi, þá er fimm aura sé verðir eða minna fjár, ok heitir sá ú., Grág. ii. 227. ú-værr, adj. restless, fierce; grimmir ok úværir um allt, Fms. iv. 22: uncomfortable, göra e-m úvært, Ld. 140; er úvært at búa þar sem lágt liggr, Fms. vi. 136; úvært er mér, I feel uneasy, Grett. 100 new Ed. ú-vættr, f. an 'unwight,' evil spirit, ogress, monster (Germ. unbold), Fms. v. 164; allar úvættir hræðask hann (Thor), Edda; trolla gangr ok úvætta, Fms. ii. 185: in later MSS. used masc., but less correctly, Fas. ii. 111; þessum úvætti, i. 60; þessir úvættir, Fms. xi. 279. ú-yfirfæriligr, adj. impassable, Ld. 46. ú-yfirstigligr (-stíganlegr, Stj. 377), adj. insurmountable, 623. 11, Fas. iii. 665. ú-ymisliga, adv. invariably, 677. 8. ú-yndi, n. a feeling restless, irksomeness, feeling unhappy in a place; segja sumir at hón hafi tortýnt sér af ú., Sd. 191; hefir vætr meirr til úyndis hagat enn þá, Bs. i. 79; ú. reikanar, 655 xxvi: úyndis-órræði, n. pl. a dire expedient, a last emergency; hörð verða úyndis-órræðin, Fas. iii. 522; ef gerði það í óyndis-úrræðum, or, það eru óyndis-úrræði = 'malum necessarium.' ú-þakklátr, adj. ungrateful, Sturl. i. 149. ú-þakklæti, n. unthankfulness, ingratitude. ú-þakknæmr, adj. unthankful, Al. 36. ú-þarfi, adj. needless, wanton, Fs. 46: as subst. needlessness, wantonness; það er óþarfi, 'tis not wanted! það er óþarfi fyrir þig, it was a wanton deed. ú-þarfliga, adv. needlessly, uncomfortably; búa e-m ú., to make it uncomfortable to one, Fms. v. 86. ú-þarfligr, adj. uncomfortable, Fms. viii. 404, v.l. ú-þarfr, adj. unsuitable, useless, Fms. vii. 123, Fs. 48: doing harm, Ó.H. 209, Fms. vi. 129, 276, Nj. 58; tíðindi mikil ok úþörf, bad news, Finnb. 316. ú-þefjan, n. an 'unsmell,' stench, Fms. x. 379. ú-þefr, m. a stench, foul smell, Fb. i. 259, Pr. 472, Stj. 91. ú-þekkiligr, adj. repulsive (Dan. utækkelig), Ld. 214: disagreeable, Lv. 75, Fas. ii. 453: unrecognisable, mod. ú-þekkr, adj. disagreeable, 655 xiii; flestum mönnum ú., Lv. 45; mér er úþekkt, at honum sé þannig fagnat, Bs. i. 537: unmanageable, unruly, e.g. of a horse, (mod.) ú-þekt, f. a dislike, Fms. xi. 329: a disgusting thing, an offensive smell, sight, or taste, Stj. 612, Bs. i. 316, Fms. iv. 57; unruliness, mod.: úþektar-för, f. a hateful journey, Sturl. i. 15: úþektar-ligr, adj. offensive, disgusting, Fas. ii. 150, v.l.: úþektar-svipr, m. a slight, offence; sýna e-m ú., Fb. iii. 449. ú-þerrir, m. wet weather: úþerri-samr, adj. wet; sumar ú., Eb. 260. ú-þessligr, adj. not like that, quite unlike; eigi úþessligr, Fms. vi. 376, Karl. 492. ú-þingfærr, adj. unable to go to the þing, Íb. 17. ú-þínsligr, adj. 'unthine-like,' unworthy of thee, Ísl. ii. 198. ú-þjáll and ú-þjálgr, adj. hard, stubborn, unmanageable. ú-þjóð, f. [cp. Dan. utyske = Germ. unhold], evil people, rabble, devils, Vellekla, Fas. ii. 396: úþjóða-lýðr, m. a rabble. ú-þjófligr, adj. not likely to be a thief, Fms. v. 330. ú-þokka, að, to disparage; ú. fyrir e-m, Fms. vi. 6; úþokkask við e-n, to hate, dislike a person, Fms. ii. 145, Sturl. iii. 12. ú-þokkaðr, adj. disliked, abhorred, Fms. i. 12, vi. 282, vii. 251, 303; mér er úþokkat til þeirrra, I loathe them, i. 302, Gísl. 5; frændum Odds var allt óþokkat til hans, Bs. i. 710. ú-þokki, a, m. a disgust, dislike, disfavour, Fms. x. 27; fá úþokka e-s, Js. 46; öfund ok ú., Rb. 390, Vápn. 13, Fs. 140; at þokka eðr úþokka, favour or disfavour, Hom. 135; láta vaxa úþokka við e-n, Nj. 107, Korm. 198; offensiveness = úþekt, Bs. i. 34O; of a person, a miser, (mod.): úþokka-dæl, f. a filthy hollow, Sd. 191: úþokka-ferð, f.; fara ú., to make an unpleasant journey, Háv. 39: úþokka-gripr, m. a nasty thing. Fas. i. 56: úþokka-ligr, adj. nasty, Fas. ii. 453; dirty, nasty, Hrafn. 8: úþokka-svipr, m. a frowning mein, cross countenance, Fs. 31: úþokkasæll, adj. hated, Eg. 484, Fms. vi. 6, Ísl. ii. 125, Fs. 28, 67, Eb. 290: úþokka-vísa, u, f. an obscene ditty, Fms. iii. 23. ú-þolandi, part. intolerable, Grett. 94, Orkn. 420 new Ed. ú-þolanligr, adj. id., Bs. i. 746. ú-þoli, a, m. restlessness: the name of a magical Rune, Skm. ú-þolinmóðr, adj. impatient, Hom. 73, passim. ú-þolinmæði, f. impatience, Hom. 73. ú-þolinn, adj. unenduring, Fms. v. 344. ú-þorstlátr, adj. not causing thirst, slaking thirst, Landn. 34. ú-þrifinn, adj. unthrifty, sluggish, Grett. 144 A; ú. ok eljanlauss, ú. ok dáðlauss, Al. 100, 106, Stj. 212: mod. dirty, sluttish. ú-þrifnaðr, m. slothfulness, sluggishness, Fær. 193, Fas. iii. 30, Stj. 97. ú-þrjótandi, part. inexhaustible, Th. 5. ú-þrjótanligr, adj. (-liga, adv.), never ceasing, Sks. 523, 632. ú-þrjózkr, adj. not refractory, Fms. v. 316. ú-þroskligr, adj. not strong, weakly, Finnb. 218. ú-þrotanliga, adv. incessantly, Mar. ú-þrotinn, part. never ceasing, Fbr., Sks. 604. ú-þrotligr, adj. never ceasing, never failing, Sks. 523, 604 B, 633, Fbr. 24. ú-þrotnandi, ú-þrotnanligr, = úþrot-ligr, Eluc. 55, Mar., Dipl. ii. 14, Sks. 604. ú-þróttligr, adj. not stout, feeble, Hkr. i. 46. ú-þrútinn, part. not swoln, Nj. 209. ú-þrælsligr, adj. not like a thrall; ú. augu, Fas. i. 22. ú-þurft, f. a scathe, harm, Ísl. ii. (in a verse), Fms. iii. 53, Landn. 148, Eg. 738: úþurftar-maðr, m. an ill-doer, offender, Sks. 335. ú-þveginn, part. unwashed, Dipl. v. 18, Landn. 97 (Eb. 10): as a nickname, Nj. 7, Landn. 232. ú-þveri, a, m. a scab, skin disease; sló út um hörund hans ryfi ok úþvera, Bs. i. 181: úþvera-samr, adj. scabbed, Bs. i. 182 (Fb. i.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0668, entry 26
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
ÚLFR, m., úlf-gi, Ls. 39; [Ulf. wulfs; A.S. and Hel. wulf; Engl.-Germ. wolf; North. E. Ulf-, in pr. names, Ulpha, Ulverston; Dan.-Swed. ulv; cp. Lat. lupus and vulpes; Gr. GREEK] :-- a wolf, Grág. ii. 122; lýsa þar vígi, ... kallask hvárki úlfr né björn nema svá heiti hann, N.G.L. i. 6l; úlfa þytr mér þótti íllr vera hjá söngvi svana, Edda (in a verse); úlfa hús, wolf-pits, Gþl. 457: freq. in poets, where 'to feed the wolf,' 'cheer the wolf' are standing phrases, see Lex. Poët.: a warrior is hence called úlf-brynnandi, -gæðandi, -grennir, -nestir, -seðjandi, -teitir, i.e. the refresher, cheerer, ... gladdener of the wolf; úlf-vín, wolf's wine, i.e. blood, Lex. Poët. 2. sayings, fæðisk úlfr í skógi, the wolf is born in the wood, Mkv.; etask af úlfs munni, and úlfar eta annars eyrindi, see eta (2.
); eigi hygg ek okkr vera úlfa dæmi, at vér mynim sjálfir um sakask, Hðm. 30; fangs er ván at frekum úlfi, see fang (III. 4); auðþekktr er úlfr í röð; þar er mér úlfs ván er ek eyru sé'k, I know the wolf when I see the ears, Fm. 35, Finnb. 244; hafa úlf undir bægi, evidently from the fable of the wolf in sheep's clothes; sem úlfr í sauða dyn, Sd. 164; ala e-m úlfa, to breed wolves to one, brood over evil; spyr ek þat frá, at Danir muni enn ala oss úlfa, Fms. viii. 303, Kormak; sýna úlfs ham, to appear to a person in a wolf's skin, i.e. savagely; eigi heldr þykkisk eg honum eðr öðrum fátækum prestum þann úlfs ham sýnt hafa, at þeir megi eigi mér opinbera neyð sína, H.E. iii. 438 (in a letter of bishop Gudbrand); hafa úlfs hug við e-n, má vera at Guðrúnu þykki hann úlfs hug við okkr hafa, Fas. i. 211; skala úlf ala ungan lengi, Skv. 3. 12; annas barn er sem úlf at frjá, Mkv.; úlfr er í ungum syni, Sdm. 35: for legends of were-wolves cp. Völs. S. ch. 8. 3. úlfa þytr, howling; þær báðu honum ílls á móti, var inn mesti úlfa þytr (wailing) til þeirra at heyra, Grett. 98; finnr Sigmundr menn ok lét úlfs röddu, Fas. i. 131; úlfum líkir þykkja allir þeir sem eiga hverfan hug, Sól. 31. II. in poets, wolves are the 'steeds' on which witches ride through the air during the night, Edda. At nightfall wizards were supposed to change their shape, hence the nickname kveld-úlfr, evening wolf, of a were-wolf; in Icel. the fretful mood caused by sleepiness in the evening is called kveld-úlfr; thus the ditty, Kveldúlfr er kominn hér | kunnigr innan gátta | sólin líðr sýnisk mér | senn er mál að hátta, Icel. Almanack 1870; or, Kveldúlfr er kominn í kerlinguna mína, the evening wolf has entered my child, a lullaby, Sveinb. Egilsson's Poems, cp. en dag hvern er at kveldi kom, þá görðisk hann styggr, svá at fáir menn máttu orðum við hann koma; hann var kveld-svæfr, þat var mál manna at hann væri mjök hamramr, hann var kallaðr Kveldúlfr, Eg. ch. 1. In the mythology there is the wolf Fenrir, Edda; whence Úlfs-bági, the 'Wolf's foe' = Odin, Stor.; Úlfs-faðir, the Wolf's father = Loki, Ls.: mock suns were imagined to be wolves persecuting the sun, Gm. 37; hence in popular Icel., úlfa-kreppa, u, f. 'wolf-strait,' when the sun is surrounded by four mock suns (sól í úlfa kreppu), Ísl. Þjóðs. i. 658. III. freq. in pr. names, Úlfr, Úlfarr, Úlf-hamr, Úlf-héðinn, Úlf-ljótr, Úlf-kell; women, Úlf-hildr, Úlf-eiðr, Úlf-rún; esp. as the latter part in men's names, being then sounded (and often spelt) -ólfr, Ás-ólfr, Auð-ólfr, Bót-ólfr, Brynj-ólfr, Björg-ólfr, Eyj-ólfr, Grim-ólfr, Ing-ólfr, Ís-ólfr, Herj-ólfr, Þór-ólfr, Þjóð-ólfr, Stein-ólfr, Rún-ólfr, Ljót-ólfr, Örn-ólfr, Móð-úlfr, etc.: contracted are, Snjólfr = Snæ-úlfr, Hrólfr = Hróð-úlfr, Sjólfr = Sæ-úlfr, Bjólfr = Bý-úlfr = A.S. Beowulf (Bee-wolf, i.e. honey-thief, a name of the bear, from popular tales, in which the bear, being fond of honey, is made to rob hives; the name has of late been thus explained by Mr. Sweet).
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0669, entry 21
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
ÚT, adv., compar. útarr, superl. útarst, and later form yzt; [Ulf. and A.S. ût; Engl. out; Scot. b-ut; O.H.G. ûz; Germ. aus, qs. auz; Dan. ud] :-- out, towards the outer side (of a door, outskirt, circumference), opp. to inn, q.v.; út eptir ánni, Eg. 81; út ok inn með hverjum firði, 48; út með sjó, 746; út eptir firði, 87; inn til Leirulækjar, ok út til Straumfjarðar, 140; út eða inn, Nj. 104; kalla mann út, out of doors, 17; sjá út, to look out, Ld. 148; út þær dyrr, Sturl. i. 178; út ór, out of, out from, Nj. 182; út munninn, out of the mouth, Fms. vi. 351; snúa út, to turn out, Mar.; út þar, out there, Eg. 394; þangat út, out there, Fms. x. 400; stíga á skip út, Ld. 158; bera fé á út, on board, Eg. 98; garðr var í túninu meirr út (farther out) á völlinn, Háv. 53: of time, út Jól, 'Yule out,' all through Yule, Pm. 104; vetrinn út, sumarit út, throughout the winter, summer; láta út, to stand out to sea, Band. 39. 2. as a naut. phrase 'út' often means going out to Iceland from Norway (cp. útan); far þú til islands út, Eg. 475; koma út hingat, Grág. (Kb.) ii. 211; and simply, koma út, Nj. 4, Ld. 230, Eg. 339, passim (út-kváma); eigu þau börn arf at taka út hingat, out here, i.e. here in Iceland, Grág. i. 181: = úti, út á Íslandi, Ld. 254: then of other far countries, fara út til Jórsala, Fms. vii. 199; þeir menn er farit höfðu út með Skopta (i.e. to Palestine), 74: also of going to Rome, ix. 412: út (= úti), á Serklandi, Hom. 130; út í París, Fms. x. 58. 3. with verbs; brenna út, to burn out, Bárð. 180; út-brunninn, out-burnt: lúka út, to lay out, Dipl. ii. 12; bjóða út liði, to levy (út-boð); taka út, to take out (money), iv. 7; leika vel, ílla út, to treat well, ill, Fas. i. 90; dauðr út af, dead out and out, 65. II. compar. farther out; finna hval útarr, Grág. (Kb.) ii. 130; sitja útarr, of a fisherman, Edda 35; ganga útar eptir húsi, from outside inwards, Ld. 16, 200, Fms. vi. 102; sat hann útar frá Höskuldi, towards the door, Nj. 50; þar útar frá, Eg. 206, 547. III. superl. utmost; þar eru netlög útarst, Grág.; þaðan frá sem fyrvir útarst, ii. 380; yzt í annan arminn, Fms. vi. 315; hann hafði yzt loðkápu, he wore it outermost, i. 149.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0669, entry 23
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
útan, [Ulf. ûtana = GREEK], from without, from outside; gengu þeir útan brygginna, they went up by the pier (from the sea), Fms. ii. 281; ok er þeir sóttu út á fjörðinn, þá réru útan í móti þeim Rögnvaldr, then R. rowed towards them, coming from the outward, Eg. 386; skjóta útan báti, to put out a boat, Nj. 272; fyrir útan (with acc.), outside of a thing, opp. to fyrir innan, 271; útan at Hafslæk, Eg. 711; Strandmaðr útan, a man from the Out-Strand, Sturl. ii. 205; útan ór Þrándheimi, Fms. i. 36. 2. útan denoted the coming from without, of a voyage from Iceland to Norway, for to the Norse traders Iceland was an outlying country; also of a journey from Greenland to Iceland, Grág. i. 211; but the Icelanders also soon came to use it of going out of their own land; ferja e-n útan, fara útan, to go abroad, i.e. from Iceland, passim; fara útan, to go abroad, Grág. i. 99, 181, Nj. 94, Eg. 196, Ld. 230; spurði Þórarinn Glúm hvárt hann ætlaði útan sem hann var vanr, Th. asked G. if he intended to go abroad as he was wont, Nj. 22; meðan hann væri útan, whilst he was abroad, 4; þá var Valgarðr útan, faðir hans, 72, Ld. 254, passim (cp. út): then of other far countries, koma útan af Jórsalaheimi, Fms. vii. 74; útan af Africa, Ver. 51. II. without motion, outside; útan á síðuna, Hkr. i. 239; útan ok sunnan undir eldhúsinu stóð dyngja, outside, towards the south, Gísl. 15; hón séri því um gammann bæði útan ok innan, both outside and inside, Fms. i. 9; jamt útan sem innan, Grág. i. 392, Greg. 19; þar útan um liggr inn djúpi sjár, Edda; lagðir í kring útan um, Eg. 486; jörðin er kringlótt útan, Edda; poki um útan, with a poke about it outside, wrapped in a poke, Ld. 188; skáli súðþaktr útan, Nj. 114. III. conj. except, besides (Dan. uden); verðr fátt um kveðjur, útan þeir leggja skip saman, except that they ..., Fms. x. 205; eigi skal hann, útan (but) keypti, Gþl. 538; útan heldr, but rather, Stj. 10; útan eigi, 15; engi, útan synir Tosta, Hkr. iii. 170; engi hlutr útan sá einn, Fms. ii. 38: of whole sentences, útan þat skildi, at ..., with that exception that, i. 21; fríðr at yfirlitum, útan eygðr var hann mjök, fine-looking, but that he had goggle eyes, Fas. iii. 298; fjögur ásauðarkúgildi, útan hann leysti þá þegar eitt í kosti, Dipl. v. 7; unless, kveðsk eigi við þeim vanbúinn, útan þeir sviki hann, Korm. 202, Fms. vi. 70. 2. without, with acc.; Scot. but, as in the motto of the Macphersons, 'touch not the cat but the glove;' útan alla prýði, Stj. 10; útan starf ok erviði, 38; útan frænda ráð, Hkr. i. 232; útan leyfi konungs, Gþl. 115; útan konungs rétt ok aðildar-manna, Orkn. 212; útan aðrar lögligar pínur, H.E. i. 478: gen., útan sætta, Nj. 250, 255; útan allrar saurganar, K.Á. 104; útan orlofs, Jb. 285. 3. outside of; útan kirkjugarðs, N.G.L. i. 352; útan Paradísar, K.Á. 104; útan arkarinnar, Stj.; útan borðs, héraðs, brautar, see B. 4. fyrir útan, outside, off, beyond, with acc.; fyrir útan boðan, Nj. 124; fyrir útan Mön, 271; fyrir útan Þjórsá, Landn. 299, Fms. x. 114; fyrir útan haf, Ver. 39; bar vápna-burð fyrir útan þat skip, Fms. vii. 232; fyrir útan rekkju hennar, Grág. i. 371; vera fyrir útan bardaga, Fms. vi. 137; fyrir útan silfr, gull, except, Grág.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0670, entry 1
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
i. 397; Sks. 258, Fms. xi. 394, x. 403; fyrir útan leyfi, Sks. 548; fyrir útan allar flærðir, 358; fyrir smala-för útan, except, Grág. i. 147; fyrir þat útan, 139; þar fyrir útan (Dan. desforuden), Fms. iii. 44: as adverb, svá at af gengu nafarnar fyrir útan, Eb. 118; þá menn er land eigu fyrir útan, Grág. (Kb.) ii. 80. B. In COMPDS, prefixed to gen.: útan-borðs, [Dan. udenbords], overboard, Sturl. i. 118, Fms. vii. 202, v.l. útan-borgar, out of town, Mar., Blas. 50, Fms. xi. 160. útan-bókar, without book; kunna, læra ú., by rote. útan-brautar, out of the way, left in the cold, Bs. i. 728, MS. 625. 189. útan-bæjar, outside the town, Arons S. (Bs. i. 517). útan-fjarðar, outside the firth, Vm. 165, N.G.L. i. 174. útan-fjórðungs, outside the quarter, Grág. i. 165: útanfjórðungs-maðr, m. a person living outside the quarter, Grág. i. 96. útan-fótar (opp. to innan-fótar), on the outside of the foot (leg), Nj. 97, Fas. iii. 357. útan-garða, outside the yard (house), Grág. ii. 222, 233, Fsm. 1. útan-garðs, outside the fence, Grág. i. 82, 448, ii. 263, N.G.L. i. 42: outside the farm, Ám. 6, 26. útan-gátta, out-of-doors, Stj. 436. útan-hafnarfat, an outer cloth. útan.-hafs, beyond the sea, Stj. 93. útan-héraðs, outside the district, Js. 92: útanhéraðs-maðr (-strákr), m. a man not belonging to the county, Ld. 228, 272, Bs. i. 627. útan-hrepps, outside the Rape, Grág. i. 293, 447: útanhrepps-maðr, m. an outsitter, Grág. i. 448, K.Þ.K. útan-lands and útan-lendis, abroad, Eg. 185, 195, 691, Hkr. ii. 114, Fms. iii. 118, vi. 233, vii. 121: útanlands-maðr, m. a foreigner, Grág. i. 224, ii. 405: útanlands-siðir, m. pl. outlandish, foreign manners, Fms. vii. 171. útan-lærs, outside the thigh, Eg. 298. útan-sóknar, out of the parish, N.G.L.: útansóknar-maðr, m. a man not of the parish, H.E. i. 483. útan-stafs, outside the border; eignir þær er ú. eru kallaðar ok í almenningum eru, N.G.L. i. 125. útan-steins, outside the stone, Fas. i. 514. útan-sveitar, out of the sveit: útansveitar-maðr, m. an alien to the sveit, Fs. útan-þinga, outside the parish, Pm. 47. útan-þings, outside the þing (the place), N.G.L. i. 63: útanþings-maðr, m. a man of another district, Grág. i. 85.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0670, entry 44
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
út-gjöf (mod. út-gipt, Dan. udgivt), f. an expense, MS. 4. 11.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0671, entry 16
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
úti, adv. [Goth. ûta; Dan. ude], out, out-of-doors, of place, not of motion; úti eða inni, out-of-doors or in-doors, Eg. 407; hann gékk úti, 754; úti hjá Rangæingabúð, Nj. 3; Gunnarr var úti at Hlíðarenda, 83: úti fyrir dyrum, Orkn. 218; svá sjúkr at hann má eigi úti vera, Grág. i. 9; Ásley frændi hans var þar úti fyrir, there out-of-doors, Fms. xi. 368; liggja úti, to lie in the open air, houseless, esp. of deserts; þeir liggja úti tíu dægr, Gísl. 57; byrgja úti, to shut out, Fms. ix. 281. 2. verða úti, to be lost, perish, in a snow-storm or in a desert; þeir urðu úti á Bláskóga-heiði, Sturl. i. 97. 3. out at sea; vera úti á herskipum, Eg. 16: þeir vóru úti þrjár vikur, they were out on a three weeks' voyage, Nj. 4; láta í haf ok eru úti aukit hundrat dægra, Gísl. 8; drekka Jól úti, to drink the Yule out at sea, Hornklofi; hafa her úti, to have a fleet out; Vindr höfðu úti her mikinn, Fms. vii. 188; sat hann um sumrum í Þrándheimi ok hafði her úti, i. 63; hann hefir úti ótal skipa, Fas. ii. (in a verse). 4. at an end = Dan. ude, cp. Engl. out and out; nú er úti sá tími, Fms. vi. 304; en sem veizlan var úti, Vígl. 33; er úti vóru Jólin, Band. 37; er úti var bardaginn, Grett. 138; nú er úti (done) at segja um Vitalin, Karl. 204; ok er hón hafði úti söguna, Grett. 48 new Ed.; sem hann hefði úti (finished) sekt sína, 173.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0672, entry 56
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
V (vaff), the twenty-second letter of the alphabet, was by the ancients called vend, q.v. = A.S. wen, whence Icel. vindandi, q.v.; like u, it is represented by RUNE in the Runes; in old vellums by RUNE, a form borrowed from the A.S.; later by v or u, according to the Latin usage. The Icel. v answers etymologically to Engl. and Germ. w (not v), but the form w is little used, though not quite unknown in Icel. vellums. B. PRONUNCIATION, CHANGES. -- The v is now sounded in Icel. as in English, by a slight touch of the lip and teeth (not like the South German, with both lips). It is said (Rietz) that a w or double v is still sounded in a remote Swedish county (Dalarne), and the opinion of English phonetic philologists is that the English w represents the old Teutonic value of that letter, which has since been lost all over the Continent, as well as in Iceland. The Icelandic formation of words goes far to prove that the old Scandinavian v was a semi-vowel, and not a full consonant as it is now: 1. traces are found of v alliterating with a vowel; on an old Runic stone (of the 10th century?) in the island Öland (off the coast of Schonen) we read -- Vandils jörmungrundar, ur-grandari (v, i, and u making the three staves). In verses which have passed through Icelandic oral tradition, alliteration like this could hardly have survived, except in a very few cases (there are, however, some such, svaf vætr Freyja átta nóttum, Þkv. 28; Óðinn á jarla þá er í val falla, Hbl. 24; ónu verr, Ls. 36, cp. Hm. 22); but on the Runic stone, the words still remain as they were first engraved. 2. the frequent 'vocalisations' involving the loss of v, which is indeed the most mutable of all letters:
. ve, vi change into y, vá into ó: a v cannot be sounded before a u-vowel, viz. before o, ó, u, ú, y, ý, œ, ø; countless instances of this are to be found under the heads of v-, dv-, hv-, kv-, sv-, tv-, þv-; cp. as specimens the tenses of verbs, vaða, valda, vaxa, vefa, sofa, koma, vinna, vinda, svimma, svella, vella, velta, verpa, verða, hverfa, svelta, svella, sverfa, þverra, svelgja, þvá, sverja; and also hváll and hóll, hvat and hót, ván and ón, váru and óru, kvef and kóf kaf kœfa, svartr and sorti surtr syrta, verk and yrkja orka.
. more rarely, before other vowels, as, þeita for þveita, silungr for svilungr, hika for hvika, skak for skvak, þi and því.
v and j interchange, as in hjól for hvel, sjót for sveit, skjal for skval, jurt for vurt, jartegn for vartegn, hvern for hjarni; in verbal inflexions, -va into -ja, as byggva into byggja, syngva into syngja.
. in a few words the v has been saved by a change in the following vowel, as in verk, cp. A.S. weorc, virkr for vyrkr; virgull (a halter, Goth. wurgils), væðr and œðr, Svænskr Sœnskr.
. for the loss of v before a u-vowel see the introduction to the letters Ó, U, Y, Æ, Ö; so in parts of England and in Scotland at the present day men say ool for wool.
. in a few other words initial v is dropped when in compds, vegr in Nor-egr, einn-ig, hinn-ig, þann-ig, hvern-ig; vangr in kaup-angr, Harð-angr; völlr in þreskj-öldr; valdr in Arn-aldr, Har-aldr; verðr in dög-urðr; vindr in Ön-undr; vin in Björg-yn; vé or veig in Þyri, qs. Þór-vé, and in Dan. Odens-e.
. again u has changed into v in várr qs. úrr, órr, A.S. ûre, Engl. our, and in vesall qs. usall (see várr and vesall). II. changes of later date, in the 14th and 15th centuries, or somewhat earlier, -- old Icel. vá was turned into vó, and at last into vo; svá, svó, svo; vár, vór, vor; tvá, tvó, tvo; ván, vón, von; vápn, vópn, vopn; vátr, vótr, votr; váði, vóði, voði; kváma, kvóma, koma: the old vá is proved by rhymes, as vátr and gráta, svá and á; that this vá did not change immediately into the present vo, but passed through an intermediate vo, is shewn by rhymes in poems of the 14th and 15th centuries; e.g. vórr and Þórr, Skíða R. 47, 70, 119, 181; stór, vór, 69; vóðinn, Óðinn, 109; vótt (testem), vórt, 122; góma, kvóma, Völs. R. 199; vórr, stórr, 212; stórr, hvórr, 248: the vó still remains in vóru (erant), although short o in voru is rapidly displacing the old long vowel. This later change of vá into vó, compared with the old dropping of the v whenever it came in contact with a u or o, shews that at the time when it took place (the 14th century), v cannot any longer have had the same sound as it had five or six centuries before, when the great and systematic vocalisation of it took place. In mod. Icel. v has even reappeared in a few, especially verbal, forms (where people are still conscious of the lost v), so that Icel. now say hvurfu, hvorfinn, hvyrfi (from hverfa); so also, but esp. in later vellums, less in speech, the forms vurðu, vorðinn, vultu, vundu, vorpið, etc., from verða, velta, vinda, verpa; cp. also the mod. sound of the word Guð: again, in words like ull, úlfr, orð, una, etc., a restoration was impossible, all remembrance of the v having been lost for a thousand years: but phonetically, since v became a labial consonant, an Icelander might and could say vull, vúlfr, vorka, vorð, etc., just as well as von, vor, votr. III. for the dropping of v before r (and l) see the introduction to the letter R (as in rangr = Engl. wrong): it is doubtful whether Icel. vág-rek (= a wreck, flotsom) bears any relation to vágr (a wave): the v may here have been saved by means of a false etymology, vagrek for vrak. 2. in a few cases an aspirate (h) has been substituted for an original w, e.g, Icel. hreiðr (a nest), cp.
Source: Cleasby/Vigfusson, page b0673, entry 1
View original page image as: [TIFF] [PNG]
[View previous entry] [View next entry]
[Comment on this entry]
[View comments]
The following entry has been hand-corrected once.
Engl. wreath, Goth. wriþus; Icel. hrista, akin to Engl. wrist. Dan. vriste; Icel. hrekja, akin to A.S. wrecan, Engl. wreck; Icel. hrína, akin to Dan. wrinske; and perhaps a few more words. 3. in still fewer instances the r has fallen out, the w or v remaining; these words are veita (to trench), veiting (a trench, drainage), for vreita, vreiting (akin to wríta); veina (II) = vreina; and lastly, vá for vrá (a cabin). IV. an interchange of v and f occurs in a few instances, e.g. ái-fangi, áfangi, qs. ái-vangr; in var-nagli and far-nagli; in varinn and farinn, see fara A. VI.
; in válgr and fjálgr. 2. in inflexive syllables, like örfar, snjófar, bölfi (ör, snjór, böl), and the like, the change of v into f is etymologically erroneous, but phonetically indifferent, final or medial f being one in sound with v. V. for the v or u as the cause of a vowel change, see Gramm. p. xxix. 2. it is dropped in inflexions in many words, such as in mörr, böð, stöð, dögg, högg, böl, öl, söl, fjör, smjör, mjöl, kjöt, hey, sær, snær, fræ, bygg, lyng; adj. hár, mjór, þjökkr, dökkr, röskr, glöggr, etc. &FINGER; Many of the preceding phenomena (esp. in I. and III) could not possibly be accounted for, unless we assumed that, at some early time, when those changes took place, the v was sounded, not as a consonant, but as a kind of oo sound, half consonant, half vowel; if so, no sound could answer more nearly to it than the mod. Engl. w; the change may have taken place at a very early date, prob. before the settlement of Icel. Norse words in the Shetland and Orkney dialects point to v not w, e.g. voe = Icel. vágr.
Result Page: Previous 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 Next
Germanic Lexicon Project (main page)
This search system was written by Sean Crist
Please consider volunteering to correct the data in these online dictionaries.
No rights reserved. Feel free to use these data in any way you please.