This is page 652 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

652 UNAÐR, -- UNDIR.

luck, Hbl.; at hóm sér né ynðit, Am. 54; hvártki sér unði, 86; una lífi, to enjoy life, Hkv. 1. 54; eigðú um aldr þat ok uni dóttir, Gkv. 2. 32; ok unandi auði stýra, ok sitjandi sælu njóta, Skv. 3. 16; ok uni allvel meðan svá er búit, Sturl. i. 206; una munda ek með þér, ef þú fengir mér konu þá er ..., Fms. i. 289; þótti Hallfreði svá mikill skaði at um Ólaf konung at hann undi öngu, iii. 24; hann unði sér engu, was restless and unhappy, Fs. 113; hann unði lítt eptir Gunnlaug, Ísl. ii. 273; uni (imperat.) nú við þat, Fas. i. 146; uni þú nú vel við, Eb. 117 new Ed.; en þu uni við svá vel sem þú vill, Glúm. 354; una vel sínu ráði, Fb. i. 116; skalt þú fara ok una vel við ráð þitt. Nj. 11; þeir undu við it versta, 251; Þórólfr unir ílla við sinn hlut, Ld. 40; uni ek því bezt við æfi mína. Fs. 21. 2. sayings; unir auga neðan á sér, Völs. R.; þar er allr sem unir, Vídal. ii. 62; sæll er hinn er unir sínu, happy is he who is content with his lot, Edda (Ht.), in a ditty by bishop Klæng; öng er sorg verri en sér öngu at una, Hm. 94.

unaðr, m. and unað, n.; eilíft unað, Hom. (St.); æzta unað, Sól. 71; lítið unað, Skv. 1. 46: rarer unaðr, m., Eluc. 49, and so in mod. usage, although unan (q.v.) is more freq.: [A.S. wyn; Germ. wonne; Dan. ynde] :-- delight, happiness; friðar fagnaðar, ok unaðs, 623. 22; öllum þykkir unat í, á at heyra, Fb. i. 348; unaðr es, Eluc. 49; eilífs unaðar, 625. 188; með unaði ok inndæli, 168; slikt er æzta unað, Sól.; í Paradísar unað, Hom. (St.); unaðs-bót, skömm unaðs-bót, a short delight, Fms. xi. 329; unaðs hilmr, a sweet smell, Eluc. 54; unaðs-sýn, a happy sight, 53; unaðs-vist, a happy home, Bs. i. 146; cp. ynði.

unað-samligr, adj. delightful, Greg. 30, Eluc. 45, . Sturl. i. 206 C, Fas. iii. 87, Mar.

unað-samr, adj. delightful; auðræði ok unaðsamar vistir, a happy home, Bs. i. 146 (better unaðs vistir, see the foot-note).

unað-semd (-semi, 655 xxvi. 1), f. a charm, delight; blómgaða með allri u., Fms. i. 137; eilíf u., Th. 6, Stj. 15; unaðsemdar vist = unaðs vist, Mar. (655 xxxii. 1).

unan and unun, f. a charm, delight (Germ. wonne), freq.; this is the current mod. form. ununar-samr, adj. delightful, Fas. iii. 644.

UND, f. [Goth. wunds = wounded and wundufni = GREEK; A.S. wund; Engl. wound; O.H.G. wunta; Germ. wunde] :-- a wound; undir svella, Skv. 3. 68; undir dreyrgar, 32; blóð hljóp ór undinni. Eg. 216, Sæm. 179; taka vápnit ór undinni, Gísl. 22; hann beit yðr stóra und, Fas. ii. 378; tók at láta í undum þeim er vóru fyrir brjóstinu, Róm. 232; hol-und, merg-und. This word is little used in prose, having been superseded by the word sár, a sore: in poët, circumlocutions, unda-log, und-bál, und-leygr, wound-fire, i.e. weapons; und-bára, -gjálfr, -lögr, a wound-wave, i.e. blood; und-reyr, -fleinn, -linnr, = a wound-reed, wound-snake, a sword; und-gagl, a carrion bird, Lex. Poët. unda-fífill, m., botan. hawkweed, hieracium.

UND, prep., see undir.

undaðr, part. wounded; geiri undaðr, Hm. 139; vápn-u., hjör-u., sword-wounded, Skv. 3. 46, Hkr. i. (in a verse).

undan, prep. with dat. and adv. from under, from underneath; hann kastaði í pallinn undan sér hásætinu, he threw the cushion away from the seat he sat on, Nj. 175; hjó undan honum fótinn, cut his foot from under him, cut his leg off, 9; madr kippti fótum undan honum, svá at hann féll, Fms. ii. 149; hann hafði rétt fingrinn út undan húðinni, Nj. 208; berjask undan skildi eða buklara, Sks. 374 B; hann spratt upp undan borðinu, he sprang up from the table, Nj. 152; spratt upp u. garðinum, up from under the fence, where he had been hidden, 170; róa fram undan eyjunni, Fms. ii. 305; sjá þeir renna skip undan eyjum fram, x. 205; halda skipum undan landi, to keep with his ship from under the land, stand off land, i. 225; gaf byr undan landi, Ísl. ii. 243; þá er hann var þrévetr, gékk hann eigi u. konum, Eb. 320; hestisk Þórólfr á hann en graðungrinn gékk eigi u. at heldr, 324 (of a vicious bull). 2. without motion, of position; skerit var út undan firðinum, the skerry was out at sea just off the fjord, Háv. 49; ísar liggja langt undan landi, lie off the land, Sks. 173 B; ... skeri, þat er vika u. landi, Landn. 134; undan þríhyrningi, from (the farm) Th., Nj. 93, 103; undan Felli, from Fell, Sturl. i. 9. 3. from, away, in the sense of retreating, pursuing, shunning, escaping, flying from a thing; snúa undan, to turn away from, Nj. 95; get ek þess at þú vilir eigi renna u. þeim, id.; komask undan, to escape; ríða undan. 105; varpa sér undan, 91; ef þetta berr undan, escapes, 63: metaph., fara undan, to keep aloof, withdraw from, refuse, 99; þeir þágu þá undan, got them relieved. 163; frelsa e-n undan valdi e-s, Fms. x. 142; skilja undan, see skilja; ganga undan, to pass away, be lost, i. 23; láta jarl ráða svá miklu ríki undan yðr, 52; Styrr dró alla menn undan Þorgesti, Eb. 108; heimta fé mitt undan Hrúti, claim it from under Rut's hand, call on Rut to yield it up, Nj. 31; hve þér mundi undan, ef þú hefðir nökkut þat gört er frami væri at, Ísl. ii. 358 (a corrupt passage). 4. ahead of, before, both as prep. and adv.; ganga, fara undan e-m, to go before, ahead of, opp. to eptir; hann lætr fara undan sauðfé þat er skjarrast var, Ld. 96; hann var á undan mér alla leiðina; farðú á undan, eg skal koma á eptir, freq. in mod. usage; the ancients here mostly use fyrir, q.v. 5. lömb undan ám, a lamb under a ewe (born of it); kið undan geitum, kálfar undan kú, Grág. ii. 305: so in mod. usage, hann er u. henni Hyrnu, of the young and the dam; so also, smjör undan tuttugu kúm, tíu ám, Fb. ii. 529.

undan-boð, n.; u. fjár, taking invested money out of a person's keeping, Grág. i. 197.

undan-bragð, n. a device, subterfuge, Fms. i. 137, v. 286, x. 240, Lv. 65, Fs. 5, 97.

undan-dráttr, m. a putting off, evasion, shirking, Fms. i. 115, ix. 251, x. 423, Eb. 114, Ó.H. 97: a shift, trick, H.E. i. 506.

undan-eldi, n. a breed; gott til undaneldis.

undan-fari, a, m. a precursor.

undan-farinn, part. preceding.

undan-ferð, f. a getting away from under, an escape, Njarð. 374, Sturl. iii. 71.

undan-ferli = undandráttr, Post. (Unger) 96.

undan-færi, n. = undanferð, Fas. i. 454.

undan-færsla, n, f. an evasion, Fms. vii. 115: a law phrase, a pleading one's innocence, by ordeal or otherwise (færa II); skírsla eðr u., K.Á. 202, Fær. 201, Gþl. 550.

undan-hald, n. a flight, Rd. 312: a running before the wind, beint u.: in the phrase, það er hægt undanhaldit.

undan-hallr, adj. sloping.

undan-herka, u, f. a shirk, shift, quibble, Bjarn. 16.

undan-hlaup, n. a running away, Rd. 193.

undan-kváma, u, f. an escape. Eg. 406, Fms. i. 136, vi. 421, ix. 387, x. 240, passim.

undan-lausn, f. a releasing, redemption, Grág. ii. 221, Fas. ii. 387.

undan-láss, m. the lees and dregs in a cask.

undan-mæli, n. an excuse, Konr.

undan-rás, f. running away, Fs. 42.

undan-renning, f. skimmed milk.

undan-róðr, m. a rowing away, escaping, of one pursued, Fms. ii. 181.

undar-liga, adv., qs. undrliga, [undr], wonderfully, extraordinary, Eg. 133, 769, Nj. 62, Orkn. 418, Ó.H. 220.

undar-ligr, adj. wonderful, extraordinary, Fms. i. 34, vi. 392, viii. 8, Eg. 47, Nj. 7, passim. 2. wonderful, marvellous, Blas. 47, Th. 10, Ld. 200, Edda i. 16.

und-genginn, part. wound-printed, Nj. (in a verse), an epithet of wounds, as sword-prints.

-undinn, part., from unna, in af-undinn.

UNDIR, prep. with dat. and acc.; an older monosyllabic und is often used in poets, Ls. 44, Hdl. 11, Þkv. 16, Hm. 58; und valkesti, und árum, Lex. Poët.; und hánum, Haustl.: unt = und, Akv. 26 (Bugge): [Ulf. undar; A.S., Engl., and Dan. under; O.H.G. untar; Germ. unter] :-- under, underneath, below.

A. With dat., undir hesti hans, Nj. 158; tréit u. honum, underneath him, 202; mána vegr und hánum, Haustl.; skipit undir þeim, Háv. 42, Ld. 78; troða undir fótum, Fms. ii. 172; bera undir hendi sér, Eg. 237, Nj. 200; sverðit brotnaði undir hjaltinu, 43; sitja undir borðum, 68; róa undir seglum, Fms. viii. 131; skip þungt undir árum, heavy to row. Eg. 354; undir túngarði, Ld. 138; u. veggnum, Háv. 49; u. haugnum, Eb. 94; u. heiðinni, Eg. 277; fjöll undir jöklum, Fb. i. 540; liggja undir nesi einu, Nj. 43; undir garðinum, Njarð. 374; und kvernum, Ls. 44: und Miðgarði, Hdl. 11; undir Þríhyrningi, Nj. 89, 114; undir Hrauni, Eb. 52; undir Felli, Nj. 16, of places seated under a fell, Landn. passim. 2. hvárt þat fé hefði undir því kvikendi alizt, of a dam, Grág. ii. 312; undir þeim var alinn Freyfaxi, she (the mare) was the dam of F., Landn. 195. II. metaph. usages; alla sem undir honum eru, Sks. 677 B; u. þeim biskupi eru ellifu hundrað kirkna, Rb. 332; búa u. e-m, Fms. i. 107; undir hendi, höndum e-m, hönd (B.I. fine); eiga undir sér, to have under one, in one's power, Fms. iv. 271, Ld. 250, Vígl. 33, Sturl. i. 20; see eiga (A. IV. 2): eiga fé undir e-m, to have money in his hands, deposited with him, Nj. 101; taka tíu hundruð u. Eiriki bónda, ten hundred in E.'s keeping, Dipl. ii. 6; tvau hundruð u. sonum herra Stepháns, i. 11; þeim manni er féit er undir, Grág. i. 184; er und einum mér öll hodd Hniflunga, Akv. 26. 2. under, depending on; svá var ávísat sem u. væri bani ykkar beggja, Am. 12; örlög vár eru eigi u. orðum þínum, Karl. 339; hans líf stendr þar u., Stj. 219; undir því væri, at ek hefða góð málalok, Nj. 47; hvárt þykkir þer u. því sem mest, 263; mikit þótti spökum mönnum undir, at ..., Ld. 38; undir þínum þokka þykkir mér mest af þínum frændum, I am most concerned for what thou thinkest, Lv. 72. 3. undir vitni e-s, 623. 15; u. handlagi e-s, Dipl. i. 11; hann á vin undir hverjum manni, he has a friend in every man, Fas. i. 290; jafnan er munr undir manns liði (= í manns liði), a man's help is something, Bs. i; þó at smátt sé und einum, though one man (more or less) makes little difference, Hallfred; um þá gripi er görsemar eru undir, things of value, Gísl. 80; lítil eru tiðendi u. förum mínum, Fms. xi. 118; fela ván sína alla u. Guði, 686 B. 2; eiga traust u. e-m, Fms. i. 261; undir trausti, skjóli, hlífð ... e-s, 623. 15; u. griðum, Grág. ii. 194; segja hvat honum er undir fréttinni, Grág. (Kb.) i. 51; mjök var undir heimboði við þik, at