This is page 651 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

UMHVERFA -- UNA. 651

um-hverfa, ð, to turn inside out.

um-hverfi, n. = umfar; tvau eðr þrjú u., D.N. i. 477.

um-hverfis, conj. and adv. (umb-verfis, Plac. 49, MS. 623. 39; umb-hverfis, Rb. 1812. 66, Grág. (Kb.) i. 211; um-vergis, Stj. 177, 192, 206; um-verbis, Blas. 39; um-bergis, a form prevalent in the 14th century, Bs. ii. passim, Mar., Karl. 189, Fb. ii. 309, Nj. 88, 198, v.l.) :-- all around, with acc.; u. hann, Fms. vii. 191; u. húsin, Nj. 198; u. landit, Fms. xi. 411, Nj. 88; kirkja á tjöld u. sik, Vm. 69; u. himininn, Rb. 132. 2. as adverb.; gékk mikill mann-fjölði þar u., Fms. viii. 377; þar er djúpt vatn u., Grág. ii. 131; festir skildir u., Eg. 43; þar er hraun allt u., Nj. 264; stutt hár u., Fms. viii. 29; allt u. í hring, all around, iv. 160.

um-hverfum, adv. = umhverfis, Fms. viii. 322, 347, 377 (v.l.), Bjarn. 62, Orkn. 428.

um-hyggja, u, f. [Dan. omhu], thoughtfulness, care; svipta þik várri umhyggju ok forsjá, Bs. i. 40; með ástsemd ok föðurligri umhyggju, Dipl. i. 2. COMPDS: umhyggju-lauss, adj. careless, Fms. vi. 204. umhyggju-lítill, adj. id., Pass. umhyggju-maðr, m. an overseer, Hom. (St.) umhyggju-samr (-semi, f.), adj. thoughtful, painstaking.

umi, a, m. [akin to ymr, q.v.], a noise, rumour; uma þann er á lék, Fb. iii. 318.

um-kaup, n. exchange, barter (Dan. bytte), Bs. i. 751.

um-keypi, n. = umkaup, Fms. iii. 51.

um-komulauss, adj. helpless.

um-kringing, f. a surrounding; umkringingar mál = periphrasis, Skálda.

um-kringis, adv. = umhverfis, [Dan. omkring], Symb. 58, Dipl. ii. 1, Art. 28.

um-kringja, ð, to surround, Rb. 132, Sks. 198, Fms. xi. 435.

um-kvæði, n. [Dan. om-kvæde = burden of a song], a term, expression, wording; þau orð ok u., sem hann má frekust hafa, Ísl. ii. 149.

umla, að, to mutter, mumble; hann umlaði við, Fms. vi. 372.

um-leiðing, f. a leading round, Stj. 377.

um-leitan, f. a seeking for, negociation, Ó.H. 58; hafa u. við vini sína, Fms. ix. 242, 406, v.l.; sætta u., Orkn. 272; var um sættir leitað ... með u. margra manna, Valla L. 215; at þú komir mér í sætt við jarl með þeirri u. at ..., Fs. 9.

um-les, n. (lesa um e-n, Hm.), Old Engl. leasing = slander. COMPDS: umles-maðr, m. a gossipper, slanderer, Hom. (St.) umles-samr, adj. backbiting (spelt umlassamr), Hom. (St.)

um-lestr, m. = umles, Stj. 155, 291, Stat. 238; með öfund ok umlestri, Bs. i. 790.

umli, a, m. = umi; umla-samr, 686 B. 2; read umles-samr, q.v.

um-liðinn, part. past, of time; see líða.

um-liðning, f. a passing by, of the time, Stj. 49.

um-mál, n. = ummæli (q.v.), Sturl. iii. 295, Bjarn. 58. 2. a circumference, Stj. 564.

um-merki, n. a marking out; settar stengr til ummerkja, Eg. 275: a boundary, landmark, til þeirra ummerkja, Jb. 229; Hóla, með þessum rekum ok ummerkjum, Dipl. ii. 1, Stj. 405, 440: the phrase, sjá vegs ummerki (verks of merki), Orkn. 220; vegs ummerki (verks of merki, v.l.), Nj. 28, Fb. i. 209, 260.

um-merkja, t, to make a landmark, Stj. 560.

um-mæli, n. pl. utterances, a declaration, Nj. 56, Bs. i. 141, Fms, vi. 7, 199, vii. 95; sakir ummæla konungs, id.; þér skulut ráða yðrum ummælum, en ek mun því ráða hvat ek tala, Ísl. ii. 167; kunnu vér þökk þinna ummaela, 392, Finnb. 358. ummsela-laust, n. adj. blameless; varð þat aldrei u., it was talked of, got an evil report, Sturl. i. 63.

um-mæling, f. = ummál, a circumference, Rb. 476, Hb. 415. 18.

um-mörk, n. pl. = ummerki, Bs. i. 742.

um-ráð, umb-ráð, n. guidance, management; með umbráði Markúss lögsögu-manns, Íb. 16; hann hefir umbráð um ferð þeirra, Ísl. ii. 343; eptir umráði biskups, K.Á. 214; skipa manni á pall á bak sér til umráða, for consultation, Grág. i. 8; skipa tveim mönnum í Lögréttu til umráða með sér, 5; einn dag til umráða, Eg. 279: a commission, Herodes hafði ríki at umráði Rómverja, Rb. 402.

um-rás, f. a round, course, circuit, Sks. 42.

um-renna, rann, to pass round, Rb. 362: um-rennendr, part. a marauder, Fms. iv. 168.

um-renningr, part. used as subst. a vagrant, Þórð. 43 new Ed.: a scout, marauder, Ó.H. 71, Sturl. ii. 75, Fms. viii. 329, 439.

um-ræða, u, f., umb-ræða, Fms. v. 207, Nj. (Lat.) 314, v.l. :-- a discourse, talk, Nj. 112, Ld. 76, Fms. ii. 37, vi. 227; leggja í umræðu, to discuss, Orkn. 426; lýk ek hér umræðu (the discussion) raddarstafanna, Skálda. umræðu-verðr, adj. worthy of remark, Sturl. i. 101, Sks. 101.

um-ræði, n. = umráð, Hom, 111, Sks. 672 B, Anecd. 74.

um-ræðiligr, adj. worth mentioning, worthy of mention, Sks. 101 B.

um-sát, f. (pl. umsetr, Str. 29), [sitja], an ambush, waylaying, Fær. 134, Fms. i. 181, vi. 152, viii. 427, x. 293, 348, Valla L. 226 (Cod. umsátur for umsátir, wrongly): metaph., þeir veittu opt umsátir at eyða sínum fjánd-mönnum, Fms. viii. 436.

um-sátr, n., mod. = umsát.

um-seta, u, f. = umsát, a siege, Ver. 43.

um-sitendr, part. pl. used as subst. 'round-sitters,' neighbours; heimamenn ok umsitendr, Sturl. ii. 94.

um-sjá, f. (um-sjó, Grett. 103 A), gen. umsjá, Bs. i. 131; later umsjár, Fb. ii. 200, l. 7 :-- oversight, care, provision, supervision, Þórð. 13 new Ed., Fms. vi. 104; veita e-m u., Eg. 321; heita trausti ok u., Nj. 260, Bs. i. 131; með ráðum ok umsjá e-s, Fb. ii. 123. COMPDS: umsjá-lauss, adj. unprovided for, Háv. 55. umsjá-sveinn, m. a boy under guardianship, D.N. ii. 138.

um-sjón, f. = umsjá, Karl. 13, is the mod. form.

um-sjór, m. the surrounding sea, the ocean, main, Pr. 409.

um-skera, skar, to circumcise, (mod.)

um-skipti, n. a change, turn; íllt u., Fms. ii. 119; því u., vi. 346; þá er u. orðit með þeim, Hrafn. 28: mostly in plur., skjót u., Fms. ii. 158; göra u. á e-u, Gþl. 12; dásamlig u., Magn. 532; nökkur u., Ld. 254; börðusk þeir lengi, svá at eigi urðu u., an indecisive battle, Nj. 122; þar til er u. yrði með þeim, Finnb. 332, 338.

um-skiptiligr, adj. shifty, changeful, Mar., Fms. viii. 16, v.l.

um-skipting, f. = umbreyting, Stj. 242.

um-skorning, f. = umskurn, Geisli, Hom. (St.)

um-skurðr, m. circumcision, Symb. 22, Stj. 116.

um-skurn, f. = umskurðr.

um-skyggja, ð, to overshadow, Hom. 31.

um-skygnari, a, m. an outlooker, scout, Stj. 522.

um-skygning, f. an overlooking, inspection, D.N.; umskygningar-maðr, a scout, Stj. 522, v.l.

um-skýrnig, f. an explanation, H.E. i. 395.

um-sléttan, f. a levelling, Stj. 142.

um-sniðning, f. circumcision, Stj.: um-sníða, sneið, to circumcise, Hom. (St.)

um-snúa, sneri, to turn inside out.

um-snúning, f. = Gr.-Lat. metathesis, transposition, Skálda.

um-sókn, f. = yfirsókn, Eg. 177, v.l.

um-spillendr, part. pl. used as subst. slanderers, disparagers, Fms. ix. 282, 449, 454 (umspilla-menn, v.l.)

um-stang, n. a bustle, trouble.

um-stilli, n. = tilstilli, Fms. vi. 275, Fbr. 117, Al. 156.

um-stillingar, f. pl. machinations, Ó.H. (in a verse).

um-svif, n. pl. activity, bustle. COMPDS: umsvifs-maðr, m. an active man; u. mikill um bú sitt, Háv. 52. umsvifa-mikill, adj. active, bustling.

um-sýsla and umb-sýsla, u, f. occupation, management, Ld. 26; hann hét umsýslu sinni við föður sinn, Eg. 174, Fær. 67; þeir hétu honum umbsýslo sinni, Íb. 10. COMPDS: umsýslu-maðr, m. an active man, a man of business; þú ert umsýslumaðr mikill ok hagr vel, Fms. i. 290, Eg. 4: a manager, steward, Sturl. ii. 145; umsýslumaðr um fé e-s, Grág. i. 336. umsýslu-mikill, -samr, adj. active, busy, Brandkr. 63.

um-tal, n. talk, conversation; er hann heyrði u. manna, Fms. ii. 283; með umtali (gossip) vándra manna, Orkn. 162. umtals-mál, n. a thing proper for discussion, to be talked of, Grett. 133 A, 155.

um-turna, að, to turn upside down, upset, Fms. xi. 435, Stj. 123.

um-turnan, f. a turning upside down, upsetting, Stj. 15.

um-tölur, f. pl. persuasions; með vinsæld hans ok umtölum, persuasions, Fms. i. 32; eggjan hans ok umtölur, vi. 47; við umtölur góðra manna, Nj. 267.

um-vandan, um-vöndun, f. a reprimand, MS. 625. 94; veita u., Bs. i. 166; dómr eða u., 759.

um-varp, n. a fence.

um-venda, d, to turn about, change, Stj. 91, 179: um-vendan, f. conversion.

um-vergis, see umhverfis.

um-vés, n. a bustle, turmoil, Úlf. 1. 19.

um-vöxtr, m. growth, circumference, Landn. 275, v.l.

um-þenking, f. a thinking about, (mod.)

um-önnun, see um-annan.

UNA, pres. uni; pret. unði, later undi; subj. ynði; imperat. uni, Glúm. 354, Fas. i. 146, Eb. l.c.; part. unat: [a Goth. wunan is assumed from the participle unwunands = GREEK, Phil. ii. 26; the word prop. means to dwell, abide; A.S. wunian; Old Engl. to wone; Germ. wohnen] :-- to abide, dwell; börn áttu þau bjoggu ok unðu, dwelt and abode, Rm.; fiskr unir í flóði, the fish lives in water. Gm.; hér munda ek eðli una, Fsm. 2. to dwell, abide, in a Biblical sense; með Guði unir sá er unir í helgum friði, Hom. 5; una skolu vér í elsku Guðs ok náungs, ... sá er unir í ástinni í Guði unir ok Guð í honum, Hom. (St.), rendering of Lat. manet. II. but mostly, as in the Goth. word above cited, in a special sense, to dwell on, enjoy, be happy in, content with a thing, with dat.; þangat sem hann hafði áðr lengst verit ok sínu ráði bezt unat, Fms. i. 135; Gullharaldr undi þá miklu verr enn áðr, was still less at his ease, 83; gamni mær unði, enjoyed her