This is page 609 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

SVEIPR -- SVELTIKVI. 609

sveipr, m. a fold, Lat. plica; gyrða um sik með tvauföldum sveip, to gird with a twofold 'swoop,' wrap it twice round the waist, Sks. 405 B: a twirl, a falling lock on the forehead, s. í hári, Nj. 39; svartr á hár ok sveipr í hárinu, curled hair(?), Korm. 8. 2. a hood (= sveigr), Edda ii. 494. 3. poët., öldu-sveipr, a 'wave-sweeper,' i.e. an oar, Fms. ii. (in a verse). II. a sudden 'swoop,' an accident, catastrophe; sveipr varð í för, Haustl.; opt verðr sveipr í svefni, a saying, Sturl. ii. 210.

sveip-vísi, f. (svip-vísi, Am. 7), a 'swooping-mind,' fickleness, versatility. Am. 70.

SVEIT, f., svít, Eg. 19, [A.S. sweot], a body, esp. as a milit. term, a squad, small detachment, company, each with its own officer (sveitar-höfðingi), sveit ef sex eru, Edda 108; vil ek at menn skipizk í sveitir, ok heimtisk saman frændmenn ok kunnmenn, Ó.H. 204; liði var skipt í sveitir, tólf mönnum saman, Eg. 229; þeir fengu til margar sveitir, at veita Varbelgjum bakslag, Fms. ix. 491; Þórir hundr með sína sveit, Ó.H. 214; gékk hann í sveit með þeim, 215; en eptir fall hans þá féll flest sú sveit er fram hafði gengit með honum, 219; Arnljótr gellini ok þeirra sveit öll, 217. 2. a company, train; þeir höfðu samburðar-öl ok héldu sveit um Jólin, held revels at Yule, Fms. vii. 303; Grjótgarðr hélt þó sveit, i. 53; ek var með hánum ok í hans sveit, Eg. 65; þykki mér allfýsiligt at koma í þeirra sv(e)it, 19; þóttú komir í sveit með hirðmönnum Haralds, 21; þessi sveit (troop) kom til Virfils bónda, Fms. iii. 212; ef lögsögu-maðr er í inni minni sveit, in the minority, Grág. i. 9; drógu Gyðingar sveit saman mikla, Hom. (St.); sum sveitin ... sum sveitin, one part ..., another ..., Róm. 261; eigi skal þá draga sveitir saman þá er aðrir menn eru sofa farnir ... þá skolu þeir vita er í sveit þeirri vóru hverr bani er, N.G.L. i. 163: poët., lýða sveit, seggja sveit, a company of men, Lex. Poët.; fljóða s., a bevy of women, Merl. 1. 49: of the crew of a ship, skírskota á önnur skip, at þeir hafa eigi meira mat en mánaðar-mat hvars í tvennum sveitum, N.G.L. i. 99. 3. a party; þá görðusk þrætur miklar, ok gékk liðit sveitum mjök, Clem. 43; mannkyn var í tvenningu, í annarri sveit Gyðingar er á sannan Guð trúðu, en í annarri heiðnar þjóðir, 625. 170; öll góðra manna sveit, Hom. 142. II. geograph. a community, district, county; Rauðamels-lönd vóru betri en önnur suðr þar í sveit, Landn. 80; mikil kynslóð í þeirri sveit, Eg. 100; gékk þat hallæri um allar sveitir, Nj. 73; allar kirkjur þær er í þessum sveitum vóru, 623. 14; norðr um sveitir, Lv. 20; fara um sveitir ok boða Guðs eyrendi, Bs. i. 45. 2. in mod. usage a district for relief of the poor, like hreppr; in such phrases as, fara á sveitina, to become a pauper; vera á sveit, liggja á sveit, þiggja af sveit, to receive parish relief; honum lá við sveit, he was on the verge of becoming a pauper; sveitar-kerling, an old female pauper; sveitar-ómagi, a pauper; sveitar-þyngsli, burdens of the sveit; sveitar-tillag, a poor-rate; sveit-lægr, q.v. 3. the country, as opp. to town; búa í sveit, to live in the country; sveita-bóndi, a country farmer, husbandman; sveita-fólk, sveita-menn, country folk; sveita-bragr, country costumes, habits; sveita-búskapr, husbandry.

B. COMPDS: sveitar-bót, f. an acquisition to a party; þykkir oss s. at bróður þínum, he is good company, Eg. 199: a nickname, Sturl. sveitar-dráttr, m. a faction, Orkn. 180, Fms. x. 251. sveitar-drykkja, u, f. a drinking party, Hkr. i. 50, Sturl. iii. 126, Eg. 258. sveitar-gengi, n. help from a party, Háv. 40. sveitar-höfðingi, a, m. the captain of a sveit (I. 1), Eg. 272, 280, Ó.H. 205, Fms. vii. 259, Orkn. 476. sveitar-menn, m. pl the men of a community or district; þar var sett héraðs-þing með ráði allra sveitarmanna, Landn. 97; þá menn heldr enn aðra sveitarmenn, Ísl. ii. 324; vóru þeir allir sveitarmenn, Sturl. i. 146; sveitarmenn skulu leggja tíund, Vm. 36: in mod. usage, see II. 3. sveitar-rækr, adj. expelled from the country, Hrafn. 29. sveita-skipan, f. an arrangement of the country, Sturl. iii. 243. sveitar-skítr, m. a nickname, Fms. viii. sveitar-vist, f. abode in a sveit, Lv. 24.

sveita, t, [A.S. swætan; Lat. sudare], to sweat: esp. reflex., sveitask ok hafa erviði, Lv. 61; sveitask blóði, to sweat blood, Mar., Rb. 334; þá sveittisk róðan helga, sweated blood, Fms. viii. 247; sveitask viðsmjörvi, Mar.

sveita, adj. = svidda (q.v.), of cattle; sveita ok svidda, s. né sviða, N.G.L. i. 341.

sveit-búi, a, m. a man of the same sveit, a comrade, Fms. vii. 262.

sveit-fastr, adj. dwelling in a sveit (I. 1), N.G.L. ii.

SVEITI, a, m. (mod. sviti), [A.S. swât; Engl. sweat; Germ. schweiss; Dan. sved; cp. Lat. sudor] :-- sweat; blóð ok sveita, Blas. 45; spratt honum sveiti í enni, Nj. 68; konungr hafði fengit sveita, got into a perspiration, Fms. viii. 444. 2. a bloody-sweat (blóð-sveiti), Fas. i. 159. COMPDS: sveita-bora, u, f. a sweat-pore, Róm. 338. sveita-dúkr, m. [cp. Lat. sudarium], a napkin, 655 A. 3.

sveit-lægr, adj.; hann er þar s., he is entitled to alimentation there.

sveittr, adj. (or part.), in a steaming heat, Sturl. ii. 217 C, Ísl. ii. 210, Fb. i. 254; kóf-s., löðrandi s.

sveitugr, adj. = sveittr, Sturl. ii. 217, Þiðr. 229, Karl. 315.

sveitungr, m. a man belonging to a sveit (I. 1), a comrade; vil ek fylgja sveitungum mínum, ÓH. 209. 2. followers; Hrói sveitungr jarls, Fms. ix. 413; Magnúss ok hans sveitungar, M, and his men, vii. 169; jafnan skildi sveitunga þeirra á, ix. 424; sveitunga mína mun ek ekki af hendi láta, Eg. 66; sneri hann aptr með sveitunga sína, 300; heimta at sveitungum sínum, Nj. 256; hann drap mart af sveitungum þeirra, Fms. vii. 303; Snækollr ok enn fleiri sveitungar, ix. 425; at þú komir mér í sætt við sveitunga mína, my countrymen, Fb. i. 136.

SVELGJA, svelg; pret. svalg, pl. sulgu; subj. sylgi; imperat. svelg; part. solginn; since it became weak, svelgðist, Bs. ii. (in a verse of the 14th century), and so in mod. usage; [A.S. swelgan; Engl. swallow, swill; Germ. schwelgen] :-- to swallow, with acc., Ýt. 4; hræ Ólafs hofgyldir svalg, 21; at jörðin sylgi hestinn, Nj. 163; mun hón solgit hafa yrmling, Fms. vi. 350; s. sinn föður-arf, Al. 114; eitt skógar-dýr svalg hann, Stj. 219; svelgja þik, Barl. 111: to swallow, svelg hrákann niðr, Pr.; svelgr hann allan Sigföðr, Ls. 58; Eljúðnir vann solginn Baldr, Mkv. 2. with dat.; ef hann svelgr niðr þeim bita, N.G.L. i. 343; þá svelgit mér sem fyrst, Barl. 54. 3. absol.; var honum bæði meint niðr at svelga, ok svá at drekka, en meinst at hósta, Bs. i. 347: to take a deep draught, hann tekr at drekka, ok svelgr allstórum, took a deep draught, Edda 32; þeir sulgu stórum, Grett. 43 new Ed.; svelgjandi eldr, Hom. 31. II. recipr. (weak); e-m svelgisk á, to go down the wrong way, Dan. faae i den vrange strube; honum svelgðist á. III. part. solginn, hungry, Hm. 32, Haustl.

svelgr, m. [Shetl, swelchie], svelga, a swirl, whirlpool, current, stream, = röst, q.v.; var þar eptir svelgr í hafinu, Edda; sem svelgr í hafi eða Sirtes aðr Scylla, Al. 50. 2. esp. as a local name of the race in the Pentland Firth, Orkn. 276, Ó.H. 193, Fms. x. 145. II. metaph. a swallower, spendthrift; þú inn gráðugi svelgr, El. 95; hvel-svelgr himins, Edda (in a verse); vín-svelgr, a wine-swiller, drunkard: hræ-svelgr, carrion-devourer, Vþm.

svelja, pres. svelr; pret. svalði, to swell, an obsolete word, only two forms of which are recorded; gadd svelr blóðug-hadda, Edda 23 (in a verse); húfar svölðu, Edda (Ht.)

svell, n. swollen ice, a lump of ice; mikit svell var hlaupit upp, Nj. 144; svell þrútnar upp hjá garði, Grág. ii. 283; svelli ok hjarni var steypt yfir alla jörð, Fms. ii. 228: in mod. usage 'svell' is ice with solid ground beneath, 'iss' ice on water: poët., handar svell, the ice of the hand, i.e. gold; sárs, dreyra, fetla svell, 'wound-ice,' i.e. weapons, Lex. Poët.

SVELLA, pres. svell; pret. svall, pl. sullu; subj. sylli; part. sollinn; [A.S. swellan; Engl. swell; Germ. schwellen; Dan. svolne; Swed. swälla; cp. Goth. uf-swalleins = GREEK] :-- to swell; skip konungs vóru sett mjök ok sollin, of ice, Ó.H. 182; húfr svall, sjór svellr, sollit haf, sollinn sær, éli sollinn, veðr-sollinn, hrími sollinn (of the waves), Lex. Poët.: of a wound, sár þat tók at þrútna ok svella, Fms. ix. 276; sárit var sollit, ÓH. 223; hestrinn svall svá ákafliga at allan blés kviðinn, Bs. i. 319. 2. metaph. to swell, of wrath, anger; með sollinni þykkju, Mar.; sollin reiði, Al. 3; nú svall Sturlungum mjök móðr, Bs. i. 521; móðr svall Meila bróður, Haustl.; þá svall heipt í Högna, Bragi; synd hans svall, Sól. 5; sútir sullu mér, 38; sorg svall, Bs. ii. (in a verse); af slíkum hlutum svall mjök með þeim biskupi ok Ásgrími, i. 730.

svella, d, a causal to the preceding, to make to swell; svellendr, Eb. (in a verse); böð-svellendr, sveldr húfr, blown up, Fms. viii. (in a verse); sveldr af harmi, Skáld H.

svellir, m. who makes to swell, Lex. Poët.

svell-óttr, adj. swollen with lumps of ice, Fb. iii. 408.

svellr, part. qs. svelldr, swelling high; með svellu sinni. Pass. 7. 4; svellt hafði hón belti, Bs. ii. (in a verse). II. svellað, swollen with ice, Hem.

SVELTA, part. sveit; pret. svalt, 2nd pers. svaltz, Ls. 62 (Bugge); mod. svalst: pl. sultu; subj. sylti; part. soltinn; [Ulf. swiltan = GREEK; A.S. sweltan; Early Engl. swelte] :-- to die; this sense, which agrees with the use in Goth. and A.S., is disused in the Northern language and remains only in poetry; svalt þá Sigurðr, saztu yfir dauðum, Hm. 7; þat mál it hinnsta áðr hann sylti, Og. 16; björt áðr sylti, Akv. 43; hafa skal ek Sigurð mér á armi, eða þó svelta, Skv. 3. 6; þeim er sultu með Sigurði, 62; nema þú Sigurð svelta látir, 11, Gkv. 2. 3; er annan lét s., Fms. i. 258 (in a verse), ii. 271 (in a verse); soltnar þýjar, ærnar soltnar, Skv. 3. 45, 48; soltinn varð Sigurðr sunnan Rínar. Bkv. 11; aflir svelta, þeir er af bekkjar bergja drekku, Merl. 1. 7. II. [Dan. sulte], to starve, suffer hunger; ok svaltz þú þá hungri heill, Ls. (Bugge); mod., svelta heilu hungri; þó at fé svelti, Grág. ii. 328; s. í hel, or, til heljar, Fms. vi. 132, Bret. 8; soltinn maðr, Gþl. 400; hann var mjök soltinn, very hungry, Edda; sárt bítr soltin lús, Landn.; svangr ok soltinn, Fms. x. 149, and so passim in old and mod. usage.

svelta, t, a causal to the preceding, to put to death (by hunger?); svinna systrungu sveitir þú í helli, Am. 53; láta sveitask, Og. 20. 2. to starve a person, Ver. 51, Rb. 394; læsti hann í kistu ok svelti hann þar þrjá mánuðr, Edda; þá var hann sveltr svá at þau kenndu hann eigi, Landn. 205; hann svelti menn at mat, Fms. i. 1; s. sik til fjár, Nj. 18. II. reflex. to refuse to take food; hann sveltisk ok þá eigi fæðslu, Fms. x. 369: pass. to be famished, K.Á. 130.

svelti-kví, f. a pen in which one is put to starve, Grág. ii. 328, 330; reka fé ór sveltikvíum, K.Þ.K. 90.