This is page 582 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

582 SPEGLA -- SPILLA.

spegla, að, to look in a glass.

speingr, m. a spy; sínum speingum ok galdra-mönnum, Hb. (1865) 30, as also in arg-speingr, a spy, Dropl. (in a verse).

speja or spæja, að, [Germ. spähen; Dan. speide] , to spy: hafa spæjat (spejat v.l.) ok rannsakat, Stj. 145; hann leyndisk ok vildi speja um húsfreyju, Grett. 200.

spejari, a, m. a spy, Stj. 219. Rétt. 8 (D.N. i. 87).

SPEKI, f. [spakr], wisdom (= Gr. GREEK, Lat. sapientia); sú speki er hann sagði fyrir ú-vorðna hluti, Fms. i. 146; eilíf speki, Ann. 1848. 372; speki ok vísdómr, ... af speki Salomonis, Stj. 560; speki-meistari = spekingr, id.; get-speki. heim-s., q.v. COMPDS: speki-andi, a, m. the spirit of wisdom, Rb. 80. speki-maðr, m. = spekingr, Glúm. 388. speki-mál, n. pl. words of wisdom, Greg. 20. speki-ráð, n. a wise counsel, Fas. i. 171.

spekingr, m. a wise man, a sage; Sigurðar Hlaða-jarls er allra spekinga var mestr, Fms. i. 20; heyrit, ér spekingar, orð mín, ii. 240; Einarr bjó þá at þverá, s. mikill, Lv. 36; hann var inn mesti s. at viti, Eb. 26; Osvifr var s. mikill, Ld. 122; Gestr var s. at viti, framsýnn um marga hluti, 124; síðan fór hann til spekings eins ok sagði honum drauminn, Nj. 121. 2. the counsellors of kings were called so; nú ræðsk Haraldr konungr um við sína spekinga, Fms. xi. 42; sem þá var konungum títt, at hafa gamla spekinga til þess at vita forn dæmi ok siðu forellra sinna, Fagrsk. 150; cp. the A.S. witenas.

spekja, ð, [Dan. spæge], to calm, soothe, keep quiet; s. menn sína, Flóv. 26: reflex. to be calmed, muntú þá spekjask, þótt eigi spekisk þú svá brátt, 677. 12; lét setja hann í járn ok hugði at hann mundi spekjask, Fms. vi. 291. II. þeir er mest eru spaktir (endowed with wisdom) af Guði, Hom. 136.

spekjur, f. pl. [A.S. spæc], parley; aðrar váru okkrar spekjur, Gkv. 3. 4 (a GREEK.)

spekt, older form spekð = speki, quietness, peace; gæta e- með spekt, Sks. 126; spekðar ok hógværis, Fms. x. 408; spektar-maðr, a peace-loving man, K.Á. 48. 2. wisdom, Sks. 294, Fms. i. 117, vi. 144; miklaði hann spektina, svá at þeir skildu alla hluti, Edda (pret.); spektar-andi, the spirit of wisdom, Stj. 348; spektar brunnr, Sks. 604; spektar gyðja, Al. 42; spektar ljós. Greg. 30; spektar íþrótt, Al. 42; spektar manr, komask á spektar mun við e-n, to outwit, Lv. 49; spektar nám. Sks. 15; spektar mál, wise words, Fb. ii. 249, Mirm.

speld, mod. speldi, n. a square tablet; gluggar, ok snúin fyrir speld, Nj. 114; undir söðulfjölinni sprettir hann upp speldi, tekr þar upp bréfit, Sturl. iii. 295: a tablet to write on, ríta á speldi, Fas. ii. 551.

spelkja, að, to stuff, of skins; síðan lætr Oddr troða belginn ok s., Fas. ii. 516.

spelkur, f. pl. [A.S. spelc], a splint for binding up broken bones; hann setti við fætrna, ok batt við spelkur, Fas. iii. 309, passim in mod. usage; lætr hann flá af því belg, siðan lætr hann setja spelkur (spjalkir v.l.) í munn því, ii. 181.

SPELL, n. pl. (A.S. spell], a flaw, damage; ábyrgjask landit við öllum spellum til fardaga, Grág. ii. 216; ábyrgjask e-t við spellum við kaupanda, 249; áðr menn sjá at með spellum ferr, N.G.L. i. 54: a flaw, fault, allmikil spell, Fms. viii. 53, v.l.: a breach, frændsemis-spell, sifja-spell, sakar-spell, etc. spella-lauss, adj. faultless, N.G.L. i. 232.

spella, að(?), = spilla; fæðask af spellaðum hlutum, Stj.; ok hafi svá spellask = spilzk, 290; öll veröldin var spellað, 55: hann hafði spellat sinn veg, 56; ú-spellaðr mál, uncorrupt, N.G.L. ii. 78, 81.

spellan, f. defilement, Stj. 24, 290.

spell-reið, f. the damaging a horse by overriding him, Grág. i. 435.

spell-verk, n. a misdeed, the doing damage, Grág. ii. 327.

spell-virki, n. mischief-working, damage; verða sekr (fjörbaugs maðr) um s., Grág. i. 88, 129, Gþl. 241; göra spjallvirki eða rán búum, Grág.; höggva bú eðr taka aðra vist en göra eigi annat spellvirki, id.; göra skaða ok spjöllvirki, Eg. 196; nú höggr maðr í borð skipi manns framan eðr aptan, þat er s., N.G.L. i. 46.

spell-virki, a, m. (-virkjar), a mischief-worker, highwayman, Nj. 183, Fms. ii. 83; hugðu þeir at spellvirkjar mundu vera, i. 226, Fs. 6; björn gengr um eyna ok er sá inn mesti s., Eg. 375; spellvirkja bæli, a robber's den, Fms. ii. 81, Matth. xxi. 13.

spell-virkni, n. the doing damage, Grág. ii. 327, Fbr. 99 new Ed.

spélni, f. [spé], a gibing.

spen-bólga, u, f. a swelling of the teat or dug, Pr. 471.

spen-drekkr, m. a sucking child; þat barn er s. er, Grág. i. 240.

spengi-legr, adj. tall and fine, of stature.

spengja, ð, [spöng], to spangle; borðit var spengt járni, Fas. ii. 64; exi forna ok spengda, Sturl. ii. 170.

SPENI, a, m. [A.S. spana], a teat, dug, esp. of animals: grís er drukkit hafði spenann, Fs. 71; fjórar mjólkár runnu ór spenum hennar, Edda; ýla þegar er þeir missa mjólkr ór þurrum spenum, Al. 31; þat var gyltr ok spenar á, Fms. vi. 216; fjórir hanga spenar, Gsp.; þat skrímsl hefir á brjósti sér stóra spena, Sks. 169; hann kom hverju lambi á spenann, Od. ix. 245. spena-barn, n. a sucking child, Fas. ii. 328.

SPENJA, pres. spenr; pret. spandi; subj. spendi; part. spanit; cp. spana: [akin to speni; A.S. spanjan] :-- prop. to draw the teat, but only used 2. metaph. to attract, allure; spenr í sælu sína, sín börn jöfurr stjörnu, Skálda 248; hefi ek menn spanit ór þinni hirð, of allan heim hefi ek spanit menn til Guðs, 656 C. 33; hann spandi út hingað með sér Sæmund, brought S. back with him, Bs. i. 240; hann mon deyja, ok mon ek hann þá hingat s., Niðrst. 2; þeir spönðu lið undan konungi, Fms. vii. 248; hann fékk honum lausa-fé; mikit at s. lið undir þá, Ó.H. 25; þar sem hann fann sterka menn eðr spekinga at viti þá spandi hann alla til sín ok görði sér kæra, Fms. x. 293; s. frá honum þá er honum vóru hollir, ix. 262; honum þótti þar megin landsins, ef hann fengi þar undir sik spanit, meðan jarl væri í brottu, iv. 105 (komit, Ó.H. l.c.)

SPENNA, t, [A.S. spannan], to span, clasp; s. sverð báðum höndum, Fms. viii. 363; spenna árarnar fjórir hverja, 384; á langskipunum spenntu tveir eina ár, ix. 310; spenntu tveir hverja ár, 303, v.l. 2. to span; lín svá mikit at spennt fengi um mesta fingri, to span with the thumb and the middle finger, Ó.H.; hjálm á höfði enn ekki spennt (clasped) kinnbjörgunum, Grett. 118; spennt gullhlaði at höfði sér, Fms. ii. 264; s. um sik beltinu, xi. 272; Egill spennti gullhring á hverja hönd honum, Eg. 300; ok er hann spennir þeim um sik, Edda 15; þeir spenntu næfrum at fötleggjum sér. Fms. vii. 320; hann hafði spennt af sér (unclasped) beltinn, xi. 290; spenn af mér belti ok knífinn, iv. 27; s. höndum um háls e-m, to clasp the hands round one's neck, Ísl. ii. 343; hann spennti um hann stúfunum, Gullþ. 59; s. karls dóttur, Fas. i. 50; prestr nokkurr gékk á land, Birkibeinar spenntu hann, clasped, caught him, Fms. viii. 358; harðliga spenntr, in hard straits, Grett. 158 A: spenna boga, to draw a bow, Þiðr. 39. II. to spend, enjoy; meiri Sæmd en hann hefði fyrr því lika spennt, Th. 18; eptir ár liðit skal ek segja þér hvat þu spennir, Fms. xi. 423; upp spenna góz e-s, N.G.L. iii. 245. III. -- spenja, Fms. ix. 262, v.l.

spenna, u, f. spasm; slikum spennum ok únáðum, Ísl. ii. 63: medic. a fit of vomiting, fá harðar spennur: a grasping, hrygg-spenna, q.v.

spenni, n. a locket, D.N.

spennill, m., in Eir-spennill, Brasen-clasp. the name of a vellum MS.

spennir, m. a grasper, compasser, Lex. Poët.

spenni-töng, f. a 'clasp-tongs', forceps, Ó.H. 223, Eb. 244.

spennsl, n. a clasp; s. bandanna, El. 2: esp. of books, mod. spennsli.

spen-volgr, adj. warm from the cow, of milk.

sperðill, m. a kind of sausage; bjúgu og sperðla, Hallgr.

SPERNA, d, (of an older strong verb there only remains the pret. sparn), [cp. A.S. spurnan; Engl. spurn] :-- to spurn, kick with the feet; hann spernir til risans með fæti, Þiðr. 186; þo at þeir vili sperna yðr frá þeim tagnaði. Barl. 44; þeim sem hann fær spernt frá hirðvist, N.G.L. ii. 422; þá er Haraldr sparn á mörnar mó, Hkr. i. (in a verse); ok er hann sparn gálgann, Eb. 34 new Ed. v.l. 1; er Egill sparn gálgann, Hkr. iii. 199; álmr spann (= sparn) af sér odda, the bow spurned the shafts off, Jd.

sperra, u, f. [Engl. spar], a spar, rafter, of a roof. COMPDS: sperri-leggr, m. a spar-stick, Fms. vii. 72. sperru-tær, f. pl. the 'spar-toes,' i.e. the ends of a spar in a roof. sperru-vegr, m. a 'spar-way,' tram-way, D.N. i. 577.

sperra, ð and t, to raise the spars in a house, D.N. i. 477. 2. to stretch out the legs like rafters; hrossit sýktisk ok sperrði frá sér fætr, Bs. i. 614. II. reflex. to struggle by putting the feet out like spars; hann sperrisk við fast í sætinu, Th. 76; siðan gengu þeir á land, en hón sperrðisk við, ok tók annarr í hár henni ok leiddi hana, Sd. 185: upp spertr, strutted (better stertr), Hrafn. 18.

spez-skór, m. a kind of shoes, Fms. viii. 358.

SPIK, n. [A.S. spic; called by the English whale-fishers speck] :-- blubber, the fat of seals, whales; sel-spik, hval-spik, finnanda-spik, N.G.L. i. 252; spik ok rengi, Grág. ii. 362, Ám. 32. COMPDS: spik-feitr, adj. seal-fat. spik-hvalr, m. whale-blubber, Vm. 143.

spikaðr, adj. fat as a seal.

spiki, a, m. [A.S. spic-máse], a bird, the tit, parus L., Edda (Gl.)

spil, n. a tablet, = speldi; hann þildi alla veggi með spjöldum eða spilum, Stj. 563. 1 Kings vi. 15. II. (Germ. spiel], a game; barna-spil, a child's game, Bb.; leik-spil, mansöngs-spil, Skáld H. 2. plur. cards, (mod.)

spila, að, [Germ. spielen], to play; the word occurs in the 14th century; hann spilar fingrum at Rómi, Fbr. 198 (in the text of the Fb. the old phrase is leika fingrum, see Rm.), passim in mod. usage. 2. also, to spend; s. út eigum sínum, of a spendthrift; út-spilan, squandering. 3. to play at cards.

spilda, u, f. [speldi], a flake or slice; hér er skjöldr er ek vil gefa þér -- Ærnar á Grímr fóstri minn flagspildur, Ísl. ii. 32; spilda af ísi, a flake of ice.

spildingr, m. = spilda.

SPILLA, t, to spoil, destroy, with dat.; brutu niðr hof ok spilltu blótum, Fms. i. 51; þeir spilltu því er þeir máttu eigi með fara, Eg. 385; spilt var slæðunum, 703; spilla íll mál góðum siðum, Bs. i. 271; s. máli e-s, Eg. 418; s. okkru vinfengi, Nj. 49; s. sér í saurlífi, Stj. 55; s. fyrir e-m, to spoil one's condition, do one harm, Eg. 255, esp. of harming by slander. II. reflex. to be spoiled, damaged, grow worse, Grág. ii.