This is page 515 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

SAN N RE YNDR -- S AUKYRÐI. 515

20; e-t er nær sanni, near the truth, fair, reasonable, moderate, Fb. iii. 451, Fms. vii. 238 (x. 420); ástir þeirra vóru at góðum sanni, they loved one another fairly, Bjarn. 12; vil ek bæta þat með sann (estimation) góðra manna, Sturl. iii. 139, Fbr. 43 new Ed.; skulu þeir göra þér sæmðir við várn sann, as we may deem fair, Sturl. iii. 151; Þorgils skyldi sæma Halldór nokkuru eptir því sem sannr hans (i.e. Th.'s) væri til, 168; eigi vitu vér sann á því, we know not the truth thereof, have no proof of it, Fms. vii. 275; mjök þykki mér hann bera sinn sann á þetta, Fs. 46; hón kvaðsk hafa sinn sann við (for sitt satt), 170.

sann-reyndr, part. duly proved, Fs. 97, Fms. ii. 57, vi. 144, vii. 115: s. at e-u, convicted of, Rd. 285.

sann-reynir, m. a true friend, Kormak.

sann-saga, u, f. a true tale, Barl. 112, Thom.

sann-sagðr, part. truly said, Stj. 524.

sann-sakaðr, part. convicted, guilty, H.E. i. 467, ii. 71.

sann-sorðinn, part. = sorðinn (serða, q.v.), N.G.L. i. 70.

sann-spár, adj. 'sooth-spaeing,' prophesying true, Ld. 230, Krók. 55.

sann-spurt, part. = sannfregit, Eg. 19, Fms. iii. 38, ix. 351, xi. 30.

sann-sýni, f. equity, fairness, Sks. ii, 467, 776, Anecd.

sann-sýnn, adj. just, impartial, Fs. 29, Hom. 107, Bær. 5, 14.

sann-sæi, f. a seeing right, Lv. 105.

sann-sögli, f. truthfulness, veracity. Fms. ii. 87.

sann-sögull, adj. truthful, Stj. 602, Fms. x. 316, Barl. 13, Karl. 390.

sann-talat, n. part. truly said, Fms. ii. 304.

sann-vinr, m. a true friend, Lv. 95, Fms. x. 394.

sann-vitaðr, part. known for certain, Ld. 4.

sann-vitr, adj. truly wise, H.E. i. 249.

sann-víss, adj. = sannvitr, Lex. Poët.

sann-vænn, adj. near the truth, fair, Bs. i. 761.

sann-yrði, n. pl. true words, Fms. x. 316, Fas. iii. 653, Fb. iii. 452.

sansar, m. pl. [Lat.], the senses; only in certain phrases, taka sönsum, to be open to reason; vera veykr á sansana, to be of unsound mind, (mod.)

sarga, að, (sarg, n.), [prob. a corruption from saga, qs. sagra = sagla, q.v.] :-- to hack with a blunt instrument; sargar, gargar sira Björn, Bjarni: metaph. to higgle and haggle, eg sargaði það út úr honum.

sargla, að, to clatter; er grjótið sarglaði, Grett. 135 new Ed.

SARPR, m. the croup of a bird; tína í sarpinn. II. the name of a waterfall in Norway, Fms. vii. Sarps-borg, Ó.H.

sauð-bani, a, m., botan. sheep's-bane, monkshood, aconitum caeruleum.

sauð-bítr, m. a sheep-worrier, of a dog, N.G.L. iii. 37.

sauð-fé, n. a sheep, Eg. 137, Grett. 112, 148. sauðfjár-hagi, a, m. a sheep-walk.

sauð-fellir, m. the death of sheep from cold, Sturl. i. 227.

sauð-fénaðr, m. = sauðfé, Bs. i. 873, N.G.L. iii. 35.

sauð-gróði, a, m. a crop for sheep, Ann. 1370.

sauð-grös, n. pi, = sauðgróði á þeirri sömu viku vóru s. nær ærin, Bs. i. 171.

sauð-hús, n. pl. sheep-pens, Þorst. hv. 36, Dropl. 6, Landn.

sauð-höfn, f. sheep-keeping, Vm. 14, 115.

sauð-kind, f. a sheep.

sauð-kvistr, m., botan. a kind of willow, salix repens, Björn.

sauð-laukr, m. 'sheep-leek,' botan. triglochin maritimum perenne, Björn.

sauð-lauss, adj. sheepless, Grág. ii. 304: a local name, Sauðlauss-dalr, Bs. i. 461, in western Icel., mod. Sauðlauks-dalr (sauðlaukr).

SAUÐR, m., gen. sauðar, dat. sauð, pl. sauðir; the gen. sauðs, Barl. 47, 101, is unusual; [Ulf. sauþs or sauds = GREEK or sacrifice, which is thus shewn to be the original sense; sjóða and seyðir are kindred words; Ivar Aasen sau or saud, 'sauden er daud'] :-- a sheep; sauði eða búfé, Grág. i. 148, 414, ii. 306, Js. 78, Stj. 171, Grett. 134, 137, Fs. 25, 71, Nj. 26, Bs. i. 315, 646, 647; henda skjarra sauði, 330; svín hans gengu á Svínanesi, en sauðir á Hjarðarnesi, Landn. 124: sing, collect., reka saudinn í réttir, Sti. 171; þat þótti honum útal hve margr sauðr þar var í dalnum, Grett. 136; hrút eðr hafra ... þótt sá sauðrinn verði dauðr, Grág. ii. 310: eccl., Clem. 58, Fms. x. 318, cp. John x. 1-16. 2. in mod. usage, a wether. COMPDS: sauða-beit, f. 'sheep-bite,' sheep-pasture, Vm. 155. sauða-dunr, m. a flock of sleep: in the phrase, sem vargr (últr) i í sauðadun, Sd. 164, Bret. 62. sauða-ferð, f. a searching for sheep, Korm. 10. sauða-flokkr, m. a flock of sheep, Barl. 104. sauða-gangr, m. a sheep-walk, Grág. i. 423. sauða-geymsla, u, f. sheep-tending, Stj. 223. sauðar-gæra, u, f. a sheep's fleece. sauða-hirðir, m. a shepherd, Stj. 41, 196, 223. sauða-hús, n. a sheep-pen, Fs. 55, Ld. 44, Nj. 153: a sheep-fold, Kms. x. 318, John x. i, 16. sauðahús-tún, n. = mod. fjárhústún. the field round a sheep-fold, Sturl. iii. 239. sauða-hvarf, -hverfa, u, f. a going astray, of sheep, Fs. 46, Dropl. 34, Rd. 240, 241, Band. 12 new Ed. sauðar-höfuð, n.a sheep's head, Landn. 211, Rd. 263. sauðar-jarmr, m. a sheep's bleating, Hrafn. 7. sauða-kjöt, f. mutton. sauða-klippari, a, m. a sheep-shearer, Stj. 196. sauða-kví, f. a sheep-fold, Greg. 56. sauða-kvöð, f. a tax paid in sheep, Sturl. iii. 258. sauða-leit, f. sheep-feeding, Nj. 143, Dipl, iv. 9. sauða-maðr, m. a shepherd, Nj. 104, Grett., Bs. i. 45. sauða-mjólk and sauða-nyt, f. sheep's milk, Bs. i.137. sauða-rekstr, m. the driving sheep, Pm. 92. sauða-rétt, f. a sheep-fold (rétt, q.v.), Landn. 292, Bs. i. sauðar-reyfi, n. a sheep's fleece, sauða-slitr, n. pl. 'slithers,' shreds of a sheep torn by a beast of prey, Finnb. 246. sauða-sveinn, m. a shepherd boy, Anecd. 28. sauða-tað, n. sheep's dung. sauða-taka, u, f. sheep-stealing, Landn. 124, 128, Rd. 236. auðar-ull, f. sheep's wool, Fins, iii. 180. sauða-þjófnaðr, m. sheep-stealing. sauða-þjófr, m. a sbeep-stealer.

sauð-reki, -rekr, m. a sheep-driver, Glúm. 363, Háv. 40, 42.

sauð-svartr, adj. 'sheep-black' i.e. not dyed, of cloth.

sauð-vant, n. adj. lost on the mountains, of sheep, Hrafn. 6.

SAUMA, að, [Dan. sömme; Swed. sömma; cp. Engl. seam] :-- to sew; sauma e-m klæði, Fb. ii. 438; hann tekr sér núl ok þráð, ok saumar, Karl. 149; sátu þær þar ok saumuðu, Gísl. 15; var saumat í horn um hálsinn, Eb. 240; líkit var sveipat en saumat eigi um, 264; s. á nisting, Glúm. 343; kyrtill svá þröngr sem saumaðr væri at honum, Nj. 214; s. at e-u, to stitch, K.Þ.K. 88; s. at höndum sér, Bs. i. 453; klæði ný-saumat, Orkn. 182; gull-saumaðr, id.; silfr, þat var þar saumat í, Fms. viii. 106; s. fyrir hrút (to prevent the ram from covering the ewes), Grág. ii. 311.

saum-för, f. a seam in a ship's planking, Bs. i. 390, Skálda 163.

saum-gjald, n. damages for breaking the nails in a ship, N.G.L. i. 198.

saum-kona, u, f. a sempstress, D.N. v. 133.

saum-lauss, adj. seamless: without nails, Fb. i. 524.

saum-nál, f. a sewing needle.

saumr, m. [Engl. seam; Dan. -Swed. söm], a seam, of cloth, freq. in mod. usage. 2. plur. saumar, needle-work, sewing; sitja at saumum, of a lady, Orkn. 182, Vígl. 28, Dropl. 4; setjask til sauma, Fas. iii. 104. COMPOS: sauma-kona, u, f. = saumkona. sauma-skapr, m. needle-work, sauma-stofa, u, f. a sewing-room, Vígl. 20. II. a nail, esp. of a ship, N.G.L. i. 202; saum þarftú ok mikinn á skip at hafa, Sks. 30; var engi saumr í, Fms. vii. 216; slá saum, Fb. i. 433 (of ship-building); rærnar á sauminum, 673. 60; skip-s., hnoð-s., rek-s.

saum-skæri, n. pl. shears, scissors, Trist. 11.

saum-stofa, u, f. = saumastofa, Vígl. 20.

SAUP, n. [A.S. sype; O.H.G. sûf; Dan. söb in fleske-söb, söbe-kaal; cp. súpa, Engl. sup] :-- 'spoon-meat,' Krók. 64; hafra-saup, a sup of porridge, Eggert. COMPDS: saup-gríðr, f. an epithet of a dirty cook, Edda (Lauf.) saup-ruðr, m. a nickname, Fms. vii. saup-sáttr, adj. = missáttr; for the pun see Krók. 62.

saur-blað, n. a fly-leaf.

saur-fullr, adj. filthy, Sturl. i. 77.

saurga, að, to defile, pollute, Eb. 12, 24, Fms. i. 284, Sks. 796, O.H.L. 71, Hom. 17, Karl. 319.

saurgan, n. pollution, defilement, Hom. 145, K.Á. 104, Stj. 520, Sks. 796; saurganar-maðr, a defiler, Bs. i. 765.

saurigr, adj., before a vowel contr. saurgan, etc., but not so in mod. usage :-- filthy, dirty, Sks. 527, 539, Korm. 118, Fs. 51, Karl. 320; saurga myki-kvísl, Fms. i. 75; myklar ok saurgar hendr, vi. 207. 2. metaph. filthy, foul, Fms. ix. 223, passim.

saurindi, n. pl. dirt, uncleanness.

saur-kvísl, f. n dung-fork, Fb. i. 77.

saur-lifnaðr, m. [Swed. skör-lefnad], a filthy life, lechery, Stj. 384.

saur-ligr, adj. unclean, Sti. 58.

saur-lífi, n. (opp. to hreinlífi), an unclean life, fornication, Gþl. 216, O.H.L. 87, Fms. x. 264. COMPOS: saurlífis-kona, u, f. a harlot. saurlífis-maðr, m. a fornicator, Fms. x. 389. saurlífis-synd, f. the sin of fornication, Fms. v. 217, Stj. 338.

saur-lífr, adj. lewd, El. 16.

saur-ljótr, adj. shewing dirt, of cloth.

saur-mæli, n. filthy, foul language, Sks. 370.

saur-pyttr, m. a cesspit, cesspool, Ísl, ii. 367.

SAURR, m., dat. sauri and saur; [remains with an inserted spurious k in Swed. skör-agtig = lewd, skör-lefnad = lewdness; cp. the derived words seyra and súrr] :-- mud; var á róta mikil svá at ekki stökk saurr af jörðu, Bs. i. 334; jarðar-s,, loam, Barl. 112; hlaupa í saur, to dabble in mud, Fs. 68; hann kvaðsk eigi vilja reiða eptir sér saur. 51; at engi saurr stökkvi af hestum yðrum ok; á konunginn, Sks. 365. 2. dirt, excrements; eða hrindr maðr honum í vatn eðr í hland eðr í mat, eðr í saur, ok varðar þat allt skóggang, Grág. ii. 132; í sauri, 328; sem hann hefði í saurnum laugask, Fas. ii. 332; ausask sauri á, to throw dirt at one another, Bjarn. 33; fugla s., Stj. 620; saur ok fúlindi, Mar., Stj. 383, 642, Karl. 320; s. í kviði manns, Hom. (St.) :-- metaph., synda s., Hom. 45; s. illra verka, Greg. 18 :-- as a nickname, Landn. II. in local names, Saurar, Saur-bær, esp. the latter is freq. in Icel. of sour soil, swampy tracts, Landn.; hence prob. also Sorö (mid. Lat. Sora) in Denmark; these local names shew the oldest sense ot the word, cp. seyra.

saur-reiðir, m. a dung-carrier, Korm.

sauru-liga, adv. in a foul manner. H.E. i. 505.

sauru-ligr, adj. foul, Stj. 116: unchaste, 548, Fms. vi. 123.

saur-yrði, n. pl. foul language, Hom. 53, Sks. 436.