This is page 492 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

492 REITUR -- REKJA.

[from rita or ríta; Swed. vret] :-- a square, a space marked out, a place sketched out, used of a bed in a garden, a square on a chessboard, and the like; gör þú með blóðrefli sverðsins níu reita umhverfis húeth;ina, Mar.; þrír reitar feis breiðir, út frá reitum skulu vera stengr fjórar, Korm. 86; níu reita rístr Þrándr alla vega út frá grindunum, Fæer. 184: þeir skulu rísta reitu tvá, Grág. i. 65; svá hit sama vóru ok reitir níu á taflborðinu, at annarr hverr var gyllr, enn annarr þaktr af hvítu silfri, Karl. 486; sátt er þeim lið allt er í sjóð kemr, en á reitum reitt, Gsp.; heima-menn eigu skála yztir ok reit á möl, of a place for drying fish, Vm 88, þess-háttar sjóreita kalla þeir m ð, Bs. ii. 145: göra reit, N.G.L. i. 241 (for sowing); næpna-reitr, q.v.; Guðs barna reitr, cp. Germ. Gottes-acker = a church-yard.

reitur, f. pl. scourings, scrapings; eiga dálitlar reitur, of a poor man's property; fjár-reitur.

reizla, u, f. = reið-la, weighing; fá þá mann til at sjá reizlur, Ó.H. 154; um reizlur, Grág. (Kb.) ii. 169; reizlu-maðr, see reiðsla. 2. a steelyard; lát fram reizluna, Ld. 30, passim in mod. usage.

rek, n., qs. vrek, [Engl. wreck and wretch; early Dan. wrac, wrag: Swed. wrak; quae cognominantur lingua Danica wrec. Dipl. Arna-Magn. Thork. i. 3] :-- jetsum, a thing drifted ashore: rek þan öll er rekr í almenninga, þá á konungr, N.G.L. ii. 165; haf-rek, vág-rek, q.v. II. metaph. a prosecution; mundu miklir eptirmáls-menn ok mikil rek at gör, Njarð. 372.

REKA, pres. rek, rekr; pret. rak, rakt (mod. rakst), rak, plur. ráku; subj. ræki; imper. rek, rektú; part. rekinn; originally vreka; [Ulf. wrikan = GREEK, ga-wrikan = GREEK; A.S. and Hel. wrecan; Engl. wreak; O.H.G. rechan; Germ. rächen; Dan. vrage; Swed. vräka; Lat. urgere] :-- to drive; reka hross, fé, svín, naut, to drive horses, cattle, Eg. 593, Fbr. 30, Nj. 118, 119. 264, Grág. ii. 327, 332, Gísl. 20. Fms. x. 269, 421, Lv. 47, Glúm. 342; reka burt, to expel, drive away, Fms. i. 70, x. 264; reka ór (af) landi, to drive into exile, Nj. 5, Eg 417; reka af höndum, to drive off one's hands, drive away. Fms. vii. 27; rekinn frá Guði, Grág. ii. 167; reka djöfla frá óðum mönnum, Mar.; reka flótta, to pursue a flying host, Eg. 299, Hkr. i. 238. 2. to compel; at því sem hlutr rak þá til, in turns, as the lot drove them to do, 625. 84; segir hver nauðsyn hann rekr til, Fms. x. 265; ér vegit víg þau er yðr rekr lítið til, Nj. 154. 3. with prepp.; reka aptr, to drive back, repel, Ld 112: reka aptr kaup sín, to recall, make void, Nj. 32: to refute, N.G.L. i. 240 :-- reka fyrir, to expel, cp. Germ. ver-treiben, hann görði frið fyrir norðan fjall, ok rak fyrir vikinga, Ver. 45; þá vóru villumenn fyrir reknir, 54; fyrir reka argan goðvarg, Bs. i. 13 (in a verse) :-- reka út, to expel. II. to perform business or the like; reka hernað, to wage war. Fms. i. 105, xi. 91; reka eyrendi, Ld. 92; þat er lítið starf at reka þetta erendi. Eg. 408; reka sýslu, to transact business, Grág. ii. 332; reka hjúskap, to live in wedlock, H.E. i. 450. III. to thrust, throw, push violently; hann rak hann niðr mikit fall, Fms. i. 83; rak hann útbyrðis. Eg. 221; rak hann at höfði í soðketilinn, Nj. 248; Flosi kastaði af sér skikkluni ok rak í fang henni, 176: of a weapon, to run, hann rekr atgeirinn í gegnum hann, he ran it through his body, 115, 119, 264; hann rak á honum tálgu-kníf, stabbed him. Band. 14: reka fót undan e-m, to back the foot clean off, Sturl. iii. 6. 2. reka aptr hurð, dyrr, to bolt, bar, Eg. 749, Fms. ix. 518; þeir ráku þegar aptr stöpulinn, viii. 247; hón rak lás fyrir kistuna, Grett. 159; reka hendr e-s á bak aptr, to tie one's hands to the back, pinion, Fms. xi. 146. IV. various phrases; reka auga, skygnur á e-t, to cast one's eyes upon, see by chance, hit with the eye, Ld. 154: svá langt at hann mátti hvergi auga yfir reka, so far that he could not reach it with his eyes, Fms. xi. 6; reka minni til, to remember, vi. 256, vii. 35 (of some never-to-be-forgotttn thing); reka fréttir um e-t, to enquire into, i. 73; reka sparmæli við e-n, Grett. 74; reka ættar-tölur (better rekja), Landn. 168, v.l.; reka upp hljóð, skræk, to lift up the voice, scream aloud; these phrases seem to belong to a different root, cp. the remarks s.v. rekja and réttr. V. to beat iron, metal; reka járn, Grett. 129 A (= drepa járn); reka nagla, hæl, saum, to drive a nail, a peg (rek-saumr); selrinn gékk þá niðr við sem hann ræki hæl, Eb. 272. VI. impers. to be drifted, tossed; skipit rak inn á sundit, Fms. x. 136; skipit rak í haf út, Sæm. 33; rak þangat skipit, Eg. 600; rekr hann (acc.) ofan á vaðit, Nj. 108 :-- to be drifted ashore, viðuna rak víða um Eyjar, hornstafina rak í þá ey er Stafey heitir síðan, Ld. 326; ef þar rekr fiska, fugla eðr sela, ef við rekr á fjöru ... nú rekr hval, Grág. ii. 337; borð ný-rekit, Fs. 25; hann blótaði til þess at þar ræki tré sextugt, Gísl. 140; hafði rekit upp reyði mikla, Eb. 292; fundu þeir í vík einni hvar upp var rekin kista Kveldúlfs, Eg. 129 :-- e-n rekr undan, to escape, Nj. 155 :-- of a tempest, þá rak á fyrir þeim hrið (acc.), a tempest arose, Fs. 108; rekr á storma, myrkr, hafvillur, þoku, to be overtaken by a storm, ... fog. VII. reflex. to be tossed, wander; ek hefi rekisk úti á skógum í allan vetr, Fms. ii. 59; görask at kaupmanni ok rekask landa í milli, 79; lítið er mér um at rekask milli kaupstaða á haustdegi, Ld. 312; ok ef Kjartan skal nú undan rekask (escape), 222; at hann rækisk eigi lengr af eignum sínum ok óðulum, Fms. ix. 443; hann bað yðr standa í mót ok rekask af höndum óaldar-flokka slíka, Ó.H. 213. VIII. with gen. to wreak or take vengeance; þér hafit rekit margra manna sneypu ok svívirðinga, Fbr. 30; en áttu at reka harma sinna í Noregi, Fb. ii. 120: ok ef þér rekit eigi þessa réttar, þá munu þér engra skamma reka, Nj. 63; þér vilduð eigi eitt orð þola, er mæltt var við yðr, svá at þér rækit eigi, Hom. 32; frændr vára, þá er réttar vilja reka, Eg. 458; mjök lögðu menn til orðs, er hann rak eigi þessa réttar, Ld. 250; átru vér þá Guðs réttar at reka, Ó.H. 205. IX. part., þykki mér ok rekin ván, at ..., all hope past, that ..., Ld. 216. 2. rekinn = inlaid, mounted; öxi rekna, Ld. 288; hand-öxi sína ina reknu, Lv. 30; öxi forna ok rekna, Sturl. ii. 220, Gullþ. 20. 3. a triple or complex circumlocution is called rekit; fyrst heita kenningar (simple), annat tvíkennt (double), þriðja rekit, þat er kenning at kalla 'flein-brag' orrostu, en þat er tvíkennt at kalla 'fleinbraks-fur' sverðit, en þá er rekit er lengra er, Edda 122; cp. rek-stefja.

reka, u, f., qs. vreka, [Engl. rake; Germ. rache], a shovel, spade, K.Þ.K. 38, Ísl. ii. 193, Vm. 34, Dropl. 28: the saying, stikk mér í, kvað reka! Fms. vii. 115; myki-reka, fjós-reka.

rekald, n. a wreck, a thing drifted ashore, jetsum, Grág. i. 218, Glúm. 393, Fs. 145; þótti Sæmudr hafa sent þeim íllt rekald, Fs. 31.

rekendr, f. pl. [A.S. racenta; O.H.G. rachinza], a chain, Fms. vi. 168, vii. 184; rekendum bundinn, 623. 12, 655 xiii. B. 3; þá féllu rekendirnar (sic) af Petro, 656 C. 11; járn-r., Fms. vii. 183, xi. 322, Sks. 416; gull-r., El.; munnlaug skal dóttir hafa nema rekendr sé gör (sic) á meðal, N.G.L. i. 283, cp. 211.

rek-hvalr, m. a whale drifed ashore, Grág. ii. 385, K.Þ.K. 112, K.Á. 162, Jb. 335, Am. 36.

reki, a, m., originally vreki, [cp. Goth. wrakja; A.S. wraca; Engl. sea-wrack, etc.] :-- jetsum, a thing drifted ashore, see rek above; hverr maðr á reka fyrir landi sinn, viðar ok hvala ok sela, fiska ok fugla ok þara, Grág. ii. 352; kaupa reka af landi annars manns, 358, Fs. 174, 176, passim. In Icel., washed by the Polar stream and the Gulf stream, the right of jetsum in dead whales and drift-timber formed an important part of the public law; numerous passages in the Laws, Sagas, and Deeds bear witness to this, or relate to disputes about whales drifted ashore, e.g. Rd. ch. 8, Eb. ch. 57, Glúm. ch. 37, Grett. ch. 14, Háv. ch. 3. 2. in compds: reka-gögn, 'wreck-gain,' returns from jetsum, Dipl. iii. 3; reka-hvalr, Grág. ii. 358, 366. 381; reka-bútr, -drumbr, -tré, -viðr, a drift-log, tree, Fb. i. 213, Háv. 40, K.Þ.K. 84, Bs. i. 674, Eg. 135, Grág. ii. 211; reka-partr, a share in a jetsum, Dipl. ii. 9; reka-mark, a landmark of a reki, Grág. ii. 355, Jb. 316, 321, 322; reka-maðr, a 'drift-man,' lord of the manor, owner of jetsum (as owner or purchaser), Grág. ii. 359, Jb. 317; reka-strönd, a 'wreck-strand,' where whales or trees are driven ashore, Ld. 96, K.Þ.K. 82, Js. 49; reka-búi, a neighbour or juror in a case of jetsum; ok skulu rekabúar virða hval, Grág. ii. 371; reka-fjara = reka-strönd, 357, Jb. 316; reka-bálkr and reka-þáttr, the section in law referring to jetsum, Grág. ii. 352, Jb. 313, sqq. II. persecution; var eigi svá mikill reki at görr um vígit sem ván mundi þykkja um svá göfgan mann, Eb. 194; Eiðr var þá mjök gamlaðr, varð af því at þessu görr engi reki, Ld. 250; þeir görðu mikinn reka at þeim verkum er þar vóru gör, Fbr. 59 new Ed. III. in compds, as eyrend-reki, a messenger; land-reki, a king :-- a driver, drover, in sauð-reki, hjarð-reki, naut-rcki, lest-reki, q.v.

rekingr, m. [? Engl. reckling], an outcast, wretch; r. ok huglauss, heita r., MS. 4. 20, 26.

rekinn, rekit, part., see reka IX.

REKJA, pres. rek; pret. rakði and rakti; subj. rekði, rekti; part. rakinn (older rakiðr); imper. rek, rektú; different from reka; [Ulf. uf-rakjan = GREEK; Engl. reach; Dan.-Swed. række, räcka; Germ. reichen; Gr. GREEK; Lat. r&e-short;go; cp. also rakna, réttr, q.v.] :-- to spread out, unfold, unwind, of cloth, a clew, thread, and the like, rekja, rekja sundr; hón rakti motrinn ok leit á um hrið, Ld. 202; hón þrífr upp motrinn ok rekr sundr, 192; sýndi hón Þorsteini marga dúka ok röktu í sundr, Grett. 160; þat var helzt gaman Helgu, at hón rekði skikkjuna Gunnlaugs-naut, ok horfði þar á löngum, Ísl. ii. 274, 275; hann leiddi hann um eik ok rakti svá ór honum þarmana, Nj. 275; af skolu þau klæði rekja, unwrap the clothes, N.G.L. i. 339 :-- reflex. to unwind itself, en þráðrinn rakðisk af tvinna-hnoðanu, Hkr. iii. 117; röktusk svá á enda allir hans þarmar, Fb. i. 527; lát hendr þínar í tómi rekjask niðr fyrir þik, do stretch thy arms straight down, Sks. 293; rekjask ór svefni, to arise from sleep, Am. 88: rekjask úr, to unwind itself, get disentangled, be set right; það rekst úr bágindum hans. 2. to discharge; ef þræll manns rekr til lausnar at leysa sik, þá skal eigi gefa honum frelsi fyrr en hann hafi hálf-goldit verð sitt, N.G.L. i. 174. II. to trace; rekja spor, to track, trace; þeir rekja spor sem hundar, Fms. i. 8; þeir röktu spor hans norðan, Landn. 179, Fs. 66 :-- rekja kyn, ættir, to trace a pedigree, Ó.H. (pref.), Hdl. 44; þar skal rekja til bauga-tal, Grág. ii. 63; guðin rökðu til spádóma, at ..., Edda 18, Stj. 444, Mar.; lítt rekjum vér drauma til flestra hluta, Nj. 178; rekja minni til, to recollect, remember, Fms. viii. 278; þeir röktu fram sín vísendi, Stj. 602; bað hann fram r. Guðs lög, to expose, Fms. viii. 277; rakti hann fyrir þeim helgar ritningar, Hom. (St.); r. bænir sínar fyrir e-n, to say one's prayers, Ó.H, (in a. verse).