This is page 239 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

HANI -- HARÐBRJOSTAÐR. 289

HANI, a, m. [Ulf. hana; A. S. hana; Engl. hen; Hel. hano; Germ. hahn; Dan. and Swed. hane; cp. Lat. cano] :-- a cock, Fms. v. 193, 194, Vsp. 34, 35, passim; veðr-hani or vind-hani, a weathercock; Oðins-hani, a kind of sandpiper, tringa minima; Þórs-hani; Óðinshani and Þórshani are distinguished, Þjóðólfr, May 15, 1869, p. 124. 2. as a nickname, Fms. xii, Fb. iii, Landn.; whence in local names, Hana-tún, Hana-fótr, etc., Landn. COMPDS: hana-gal, n. or hana-galan, f. cock-crow, gallicinium, Fms. viii. 56. hana-ótta, u, f. cock-crow, N. G. L. i. 9.

hankask, að, dep. to be coiled up, Fms. vi. 312; vide áhankast, p. 41.

HANKI, a, m. [Dan. hanke; Engl. hank], the hasp or clasp of a chest, Fs. 132; naut. pullies or blocks for brailing up a sail, N. G. L. i. 101; whence hanka-gjald, n., 199.

HANN, pers. pron. masc. he; fem. HÓN or HÚN, she; for the pronunciation of this word see introduction to letter H; as to the inflexion see Gramm. p. xxi; in the MSS. the word is usually abbreviated &h-bar; = hann; hº or h&o-long; = hón; &h-bar;m = hánum; &h-bar;ar = hennar; &h-bar;i or &h-bar;e = henni: the old dat. masc. was hánum, as shewn by rhymes, mána vegr und hánum, Haustl.; but in Icel. it was no doubt sounded h&aolig-acute;num, by way of umlaut; it was then sounded hónum with a long vowel, and lastly honum with a short vowel, which also is the mod. form; the old MSS. often spell hánum in full; the spelling hönum in old printed books recalls the old form h&aolig-acute;num; from Pass. 9. 7 it may be seen that in the middle of the 17th century the dative was sounded precisely as at present. 2. sing. fem. hón (ho in mod. Norse, hoo in Lancashire) seems to be the older form; the MSS. use both forms hón and hún, but the former is the usual one; it was prob. sounded h&aolig-acute;n, which again points to a long root vowel, hánn, hána? [Cp. Ulf. is; Germ. er; A. S., Engl., and Hel. he; old Fris. hi; in the Scandin. idioms with a suffixed demonstrative particle, vide Gramm. p. xxviii; Dan. and Swed. han, hun, etc.]

B. As this word appears almost in every line only special usages need be mentioned, as, ef maðr færir ómaga fram ok beri fé undir hann (acc., sc. ómagi), eðr eigi hann (nom., the same) fé, þá skal hann (nom., sc. maðr) beiða hann (acc., sc. ómagi) með vátta, at hann (nom., the same) seli hánum (dat., sc. maðr) fjár-heimting á hönd þeim mönnum er hann (nom., sc. ómagi) á fé undir, Grág. i. 279; here the context is very perplexing, chiefly owing to the identity of acc. and nom. sing, masc., but also because the pron. is sometimes demonstr., sometimes reflexive; in the latter case an Icel. would now say sér instead of hánum: so also, þá skal hann beiða samþingis-goða, at hanu fái honum (i.e. sibi) mann, 10: again, skal hann selja sókn ok vörn ef hann vill, ok svá varðveizlu fjár síns þess er hann á hér eptir, 146; þá skal hón ráða við ráð frænda síns (her) nokkurs, 307; Gunnarr kenndi féit at þat var hit sama sem hann (i.e. Njal) hafði honum (i.e. to Gunnar) greitt, Nj. 56. II. the pers. pron. is often prefixed to a pr. name, as a sign of familiarity; farit upp til hestsins ok gætið hans Kols, Nj. 56; eðr hverr maðr er hann Gunnarr, what sort of a man is Gunnar? 51; ok hleypr á hann Þorkel upp, 114; ok leitið ér at honum Höskuldi, go and look after Hoskuld, 171; sæmd er ek veitta honum Þórólfi bróður þínum, Eg. 112; segir hann Pálnir, Fms. xi. 47; hón Ingibjörg, 49; hann Gísli, Grett. (in a verse); ok berjask við hann Ólaf, Fagrsk. 86; hans Vígólfs, Sól.; svá er, segir hann Þórðr, Ísl. ii. 329 :-- this has become very freq. in mod. conversational usage, so that a person (nay, even an animal or a ship that has a name) is scarcely ever named without the pron., bidd' 'ann Jón að koma, segð' 'onum Jóni, vekt' 'ana Sigríði; hún Sigga litla, hann Jón litli, etc.; or of ponies, sækt' 'ann Brún, legð' á 'ana Skjónu; cp. the dialogue in Ísl. Þjóðs. i. 612, -- ég skal fylla mína hít, segir 'ún Hvít, ég ét sem ég þoli, segir 'ann boli, etc.; or Kvöldv. ii. 197, -- taktú þarna frá 'enni Reyðr og gefð' 'enni Hyrnu, hún Húfa hefir flækt sig í niðrbandinu. III. er hann = who, that; sá maðr er hann vill, Grág. i. 19, 27, 36, vide p. 132. 2. answering to Fr. on, Germ. man, Engl. one; væri sverðit til tækt er hann vildi, when one wished, Eg. 505; but this use is very rare.

hannar-mæli, f. 'skilful speech,' eloquence, Róm. 301.

Hannarr, m. the Skilful, the Artist, name of a dwarf, Vsp.

HANNR, adj. skilled; sú var mar hanarst (i.e. hönnust) á Haþalandi, she was the most skilled maid in Hadaland, on a Norse Runic stone, cited by Bugge in Tidskr. for Philol. vol. vi. p. 90; hence sjón-hannr or sjón-hannarr, 'skill-sighted,' one whose eyes are cultivated, having the eyes of an artist, Ó. H. 16.

hannörð or hannyrð, f., esp. used in pl. and sounded hannyrðir; [this word is formed from hannr or hannar in the same way as einörð or einurð from einarðr] :-- handiness, skill, fine work, esp. used of ladies' needlework, embroidery, or the like, and freq. in mod. usage; enda er hannorð (skill, beauty) á hvívetna því er þú tekr þínum höndum til at göra, Clem. 24; hannörðir (pl.), 25; svá skyldi hans kona bera af öllum konum hannyrðir sem hón var hverri þeirra fríðari, Vígl. 48 new Ed.; kyrtill gullofinn ok gerr hannyrðum, hannyrð vefnaðar, Konr. (MS.); hón saumaði ok tefldi eða vann aðrar hannyrðir, Bs. i. 241; kenna konu við hannyrðir, Edda ii. 513; merkit var gert af miklum hannyrðum ok ágætum hagleik, Orkn. 28; hafa á skriptum ok hannyrðum, Gkv. 2. 15; hón hafði heima verit ok numit hannorðe (i.e. hannörð), Völs. S. 135 new Ed.; hón vandisk við borða ok hannyrðir, Fas. i. 523. hannyrða-kona, u, f. a woman skilled in needlework. UNCERTAIN This word is to be distinguished from hönd as it is spelt and sounded nn not nd, cp. Bugge's interesting remarks in Hist. Tidskrift.

hanzki, a, m. [O. H. G. hant-scuoh = hand-shoe, Germ. hand-schuh; Dan. handske] :-- a glove, Ls. 60, Hbl. 26, Edda 39.

HAPP, n. [cp. Engl. hap, happy], good luck, but with the notion of hap, chance, as is well said in the ditty, hamingjan býr í hjarta manns | höpp eru ytri gæði, Núm. 2. 87; þá varð minna happit en ek vilda, Fms. i. 182; happa fullting, 'hap-help,' Deus ex machina, vi. 165; happ sótti þik nú en brátt mun annat, gættu at þér verði þat eigi at úhappi, Landn. 146; til happs ok heilla sátta (allit.), for good hap and health, Grág. ii. 21: in the saying, sá skal hafa happ er hlotið hefir, Eb. 24; úhapp, mishap. COMPDS: happa-drjúgr, adj. lucky, Fas. iii. 619. happa-mikill, adj. having great luck, Hkr. iii. 422. happa-ráð, n. happy counsel, Ísl. ii. 159, Hkr. ii. 88. happa-verk, n. a happy deed, Fms. vii. 293. happ-auðigr, adj. wealthy, happy, Þorf. Karl. 378. happ-fróðr, adj. wise in season, Þorf. Karl. 378. happ-lauss, adj. hapless, Eg. (in a verse). happ-samr, adj. happy, lucky, Fas. iii. 427. happ-skeytr, adj. a happy shot, Edda 17. In poetry, happ-mildr, -kunnigr, -reynir, -vinnandi, -víss, adj. happy, fortunate: happ-snauðr, adj. hapless. Lex. Poët.

hapr-task (hafr-task), n. a haversack, Snót 163.

hapt, n. a bond; vide haft.

HARA, ð (?), [cp. Germ. harren], to wait upon (?), an GREEK, Skm. 28; or perhaps the same word as the mod. hjara (q.v.), vitam degere.

Haraldr, m. a pr. name (from herr, q.v.), Fms. COMPDS: Haralds-slátta, u, f. the coinage of king Harold Harðráði, Fms. vi. Haralds-stikki, a, m. name of a poem, Fms.

harða, adv. = harðla, chiefly used in poetry, Al. 84, Fms. x. 101, Stj. 8, 452, Pr. 97, Lex. Poët.

harðindi, n. pl. hardness; harðindi hafða ek þar í hendi því at bein er hart, Bs. i. 874. II. metaph. hardship, severity, K. Á. 54, Sks. 351, Fms. i. 220, vi. 110: esp. in mod. usage, a hard season, bad weather, harðinda-ár, -vetr, -sumar, vetrar-harðindi: harðindis-maðr, m. a stern man, Sks. 803.

harðla, and assimil. harla, adv. very, greatly, Fms. v. 257. vi. 217, Bs. i. 189, ii. 45, Stj. 58, Al. 156, Sturl. i. 159, Finnb. 232, passim.

harðliga, adv. forcibly, sternly, Fms. i. 71, vi. 44, Nj. 123, Gþl. 54: swiftly, fast, ríða harðliga, Karl. 58, Bær. 16; stíga h., Sks. 629.

harðligr, adj. hard, metaph. hard, severe, Nj. 181, Fms. ix. 291, v.l.

harðna, að, to harden. II. metaph. to be hardened, Stj. 261. Exod. vi. sqq., K. Á. 54, Fms. vi. 37, 153, vii. 30: to become severe, ii. 30, Sturl. ii. 255: of weather, Grett. 152, Fms. ix. 502, v.l.: of scarcity, harðnaði matlífi þeirra, they ran short of provisions, viii. 435: to be hard tried, tók þá at harðna í skapi sveins, the lad began to feel unhappy, Bs. i. 350: part. harðnaðr, hardened, i.e. grown up, Sturl. iii. 11; opp. to blautr; Grettir var lítt settr at klæðum, en maðr lítt harðnaðr, tók hann nú at kala, Grett. 91; ú-harðnaðr. unhardened, still a tender boy.

HARÐR, adj., fem. hörð, neut. hart, [Ulf. hardus = GREEK, GREEK; A. S. heard; Engl. hard; Germ. hart; Dan. haard; Swed. hard]: I. hard to the touch; eptir hörðum velli, Ísl. ii. 333; harðr skafl, Fb. ii. 103; harðar götur, hard, stony paths, Fms. x. 85; stokka eðr steina eðr hvargi þess er hart er fyrir, Grág. ii. 132; sjóða egg hart (harð-soðinn), Lækn. 472; af harðasta járni, Stj. 461: tempered, of steel, Gpl. II. metaph., 1. hard, stern, severe; hörð í skapi, Nj. 17 (skap-harðr); hörð orð, hard words, Fms. v. 106; harðr í hjarta, hard of heart, Flov. 38: with dat., harðr e-m, hard on one, Fb. i. 71. β. hardy; fólk hart ok íllt at sækja, hardy and ill to fight against, Fms. i. 85; eiga harðan son, vi. 105; hinn vaskasti drengr ok hinn harðasti karlmaðr, Ísl. ii. 264; þeir eru harðir ok hinir mestu bardaga-menn, Karl. 282; harðr í horn at taka (metaph. from a bull), hard to take by the horns, Fms. xi. 221: hard, gloomy, í hörðu skapi, Bs. i. 351, Fas. iii. 522; með harðri hendi, with high hand. γ. hard, sad; hörð tíðindi, Nj. 64; hér hafa orðit harðir atburðir, hard things have happened, 248. δ. hard, dire; harðr (kostr), Fms. v. 235; gera harðan rétt e-s, to deal hardly with one, i. 66; harðr dauði, ii. 173; hörð sætt, Nj. 254; hafa hart, to have a hard lot, Sturl. iii. 292; harðr bardagi, hörð orrosta, Fms. ii. 323, passim. ε. of weather; hörð norðanveðr, Nj. 124, Rb. 572. 2. neut. hart, adv. hardly, harshly; leika e-n hart, Fms. xi. 94. β. hard, fast; ríða hart, to ride hard, Sighvat, Ó. H. (in a verse), Nj. 82; en nú renn engi harðara en hann, 248; ganga hart ok djúpt, Edda 1; flýja sem harðast, to fly one's hardest, 261; þeir fóru harðara en þeir vildu, Fms. x. 139. γ. hart íllt (qs. harða íllt) erindi, Fb. ii. 393; hart nær, hard by. COMPDS: Harð-angr, m. name of a firth in Norway; whence Harðengir, m. pl. the inhabitants of H., Hkr., Fms. xii. harða-fang, n. a law term, an execution for payment, Grág. i. 384, 398, 438. harð-beinn, adj. hard-foot, a nickname, Ld. harð-brjóstaðr (harð-brystr, adj., Greg. 41, Stj. 484), part. hard-hearted,