This is page cv_b0686. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
686 VÁRFOÐR -- VÁTTR,
a, m. a spring-traveller, Boldt 136. vár-fóðr, n. spring-feed, for cattle, N.G.L. i. 38. vár-fæddr, part. born in the spring, D.N. vár-gróði, a, m. a spring-crop. vár-hluti, a, m. the part of a mass-book for the spring, Vm. 80, 122. vár-lag, n. the price (in cattle) when paid in the spring, opp. to haustlag. vár-langr, adj. spring-long: in várlangan dag, Landn. 264 (v.l.), Ísl. ii. 381. vár-leiðangr, m. the spring-levy, D.N. ii. 390. vár-ligr, adj. belonging to thspring, vernal, Al. 95. vár-orka, u, f. = várönn, Gþl. 410. vár-skógr, m. a wood in spring, B.K. 55; see varrskógr. vár-tíð, f. spring-tide, the spring, Eluc. 30. vár-tími, a, m. spring-time, Stj. 14, 228. vár-tíund, f. a tithe payable in the spring, K.Þ.K. 144. vár-veðrátta, u, f. spring-weather. vár-vinna, u, f. spring-work, N.G.L. ii. vár-víking, f. a freebooting expedition in the spring, Orkn. 462. vár-yrkja, t, to do the spring-work in a household, Grág. ii. 332. vár-þing, n. a spring-parliament, one of the quarter assizes held in Icel., see Íb. ch. 5, Grág. (Kb.), Þ.Þ. ch. 56-59; várþing, alþingi, leið, Grág. i. 4, 103, Ld. 50, Dropl. 5, 8, 13, Nj. 251, passim. vár-önn, f. spring-work, Grág. ii. 261. vára, að, (óra, Orkn. in a verse), to become spring: impers., þá er váraði, Fms. i. 22, Nj. 11; en er várar, Ld. 176; er vára tók, Eg. 156; váraði svá seint at jörð var lítt ígróðra at fardögum, Bs. i. 172; þér berit aptr er órar orð þau, Orkn. l.c., and passim. 2. reflex., Nj. 9. VÁRAR, f., only in pl. [A.S. wær; O.H.G. wâre = foedus; cp. the adjectives, A.S. wær, O.H.G. wâr, Germ. wahr, Lat. verus] :-- a pledge, troth, plight; the word is obsolete, and only occurs in the following references, -- Helgi ok Sváfa veittusk várar, ok unnusk furðumikit, Helgi and Swáfa plighted their faith to one another, and loved each other much, Sæm.: einka-mál er veita sín á milli konur ok karlar, því heita þau mál várar, Edda 19; leggit Mjölni í meyjar-kné, vígit okkr saman várar-hendi, join us with a wedding-hand, Þkv.; þat ræð ek þér at þú trúir aldri várum vargdropa, Sdm.; hann lagði sitt mál í kné honum ok seldi várar, Fms. ix. 432 (in a verse). 2. the sing. only occurs in Vár, the name of one of the goddesses, Edda (cp. væringi); no doubt from várar. vára-vargr, m. a truce-breaker, Sdm. vár-kunn, f. the 'vár' is probably gen. sing. fem. from vá (woe), governed by the following 'kynna;' vár-kunna, qs. kunna vár, to feel woe, feel compassion for, cp. the verb vá, Hm. 74: what is to be excused, er þat mikil várkunn, frændi, at þik fýsi at kanna annarra manna siðu, Fms. ii. 24; þó heldr þik várkunn til at leita á, Nj. 21; er ok v. aá at slíkir hlutir liggi í miklu rúmi þeim er nökkurir eru kappsmenn, Ó.H. 33; nú er þat várkunn at hann vili ekki við oss jafnask, Orkn. 332. 2. compassion, pity; satt réttlæti hefir várkunn í sér (rendering of Lat. compassio) en logit réttlæti reiði, Greg. 33: eigi líkar Guði várkunnin ein saman, 19; várkunnar hugr, a compassionate mind, 25. COMPDS: várkunnar-lauss, adj. unmerciful: inexcusable, hitt er várkunnarlaust, at þú bregðir oss brigzlum, Nj. 227. várkunn-leysi, n. mercilessness, Al. 95. várkunnar-verk, n. an excusable deed, Fms. vi. 111. vár-kunna, kunni, to excuse, Fms. ii. 296, v.l. várkunnigr, adj. merciful, forbearing, Stj. 2, 172, Karl. 489; forsjáll, vitr ok v., 655 xx. 3; vera v. e-m, compassionate, Stj. 217. várkunn-látr, adj. = várkunnigr; vera sér v. um e-t, to excuse oneself, Fas. ii. 344: compassionate, Hom. 95, 130, (St.) 4. várkunn-liga, adv.; varðveita v., Fas. iii. 131, v.l. várkunn-ligr, adj. excusable, Fms. x. 343. várkunn-læti, n. forbearance, Hom. 6, 95. várkunn-samr (-semi, f.), adj. forbearing. vár-kynna, ð, mod. vorkenna, qs. kunna vár, see várkunn above :-- to excuse; v. e-m, Greg. 72; vil ek yðr v. at þér þykkisk alls til lengi hafa heiman verit, Fms. ii. 296; munu vér eigi várkynna öðrum þó at hér skatyrðisk, Ísl. ii. 384. 2. to pity; várkynndi hann fátækt (dat.) hans, 655 iii. 4; várkynna synðgum, Greg. 45; líkna ok várkynna, 623. 23; þér várkynndut oss eigi, pitied us not, Fas. ii. 76. vár-kynnd, f. = várkunn, compassion, mercy; fyrir útan alla v., Sks. 537 B; várkynndar góðvili, Fms. ii. 296, O.H.L. 82; með v., B.K. 107. VÁRR, vár, várt, mod. vor, a possess. pron. This word has undergone several changes, starting from an original form uns, Goth. unsar, which was contracted into ús, cp. órir, p. 469; next the s changed into r (as in vera, heyra, eyra, járn), thus it became ûrr or ór-r, cp. A.S. ûre, Engl. our; lastly, the initial vowel was turned into the cognate consonant v, prob. from being confounded with the personal pronoun vér. The old poets seem only to know the vowel form, as is always seen in alliteration, Vþm. 4, 7, Hým. 33, Hkv. Hjörv. 23; and so in rhymes, stórr, órar, Kormak. Thorodd cites this form, órar eru ú-rækðir órar; and the earliest vellums use it throughout. About A.D. 1200 várr begins to appear, an innovation prob. imported from abroad; thus in Clem. S. (Arna-Magn. 645), p. 147, 'ór,' 'órum,' six times (ll. 1, 4, 9, 12, 13, 28), but 'várra,' 'vár,' twice (ll. 6, 25); in a few poems of the 12th century, preserved in late vellums, the spelling is 'vórr,' whereas the alliteration and rhyme demand ó, e.g. Líkn. 24, Harms. 53, 54, 58; in Ls. 52 'vömmin vár' is an exception and otherwise corrupt, for ' vár' could not have existed at the time when that poem was composed. In this way the modern várr arose, being quite peculiar to the Scandinavian: [Dan. vor, Swed. vår; whereas Goth. unsar, Germ. unser, answer to the obsolete Icel. ossir; and A.S. ûre, Engl. our, answer to early Icel. órr] :-- our. B. USAGES. -- Our; várt höfuð, Fms. x. 7; várs herra, Stj.; várrar, id.; með vórum afla, Hkr. ii. 92; várra glæpa, Stj. 2. neut. as subst.; [cp. Engl. ours]; láta slíka sitja yfir váru, Ísl. ii. 224. 3. with another pron.; várr skal hverr eina konu eiga, N.G.L. i. 20; várr skal engi blandask við búfé, each of us, 18; skipi hvert várt stýrði, Am. 96; einn várn, one of us, Fms. vi. 165; hverjum várum, each of us Ó.H. 61; kvað hvern várn skyldu falla þveran of annan, Fms. vi. 313 (in a verse); sjám hverr várr (who of us) fái fyrst búnar snekkjur. Fas. i. 350 (in a verse); engum várum, none of us, Glúm. 332; fundir várir Hákonar, our meetings, i.e. of H. and myself, Fms. vii. 256. VÁS, n. wetness, toil, fatigue, from storm, sea, frost, bad weather, or the like; þola vás ok erviði, Fms. i. 222; fékk hann mikit vás ok erviði, viii. 18; þverr kraptrinn mikit í vásinu ok hernaðinum, Orkn. 464; Eiríkr kveðsk minna mega við vási (uosi Cod.) öllu, enn var, Fb. i. 538; í þeirri ferð fengu þeir mikit vás af íllviðri, frosti ok snjávum, Fms. ix. 233; höfu vér nú móðir verit af hungri ok kulda ok miklu vási, Post. 645. 100; þér erut menn móðir af vási, Eg. 204. COMPDS: vás-búð (mod. vosbúð), f. toil, fatigue from vás; fleiri v. hafði hann en vér höfum, Fms. ix. 369; var þar hörð vásbúð, þvíat öll hlaðan draup, 234; hafa haft marga v., id.; geta vásbúð, Eb. (in a verse). vás-ferð and vás-för, f. a wet journey, Fms. vii. (in a verse), Fagrsk. vás-klæði, n. rain-clothes, Fms. i. 149, Grett. 98 A, Mar. vás-kufl, m. a rain-cloak, Nj. 32, Ld. 268. vás-kyrtill, n. a rain-cloak, D.N. iv. 468. vás-samr, adj. wet and toilsome; austr v. eða erviðr, Grett. 95 A; vássamt embætti, Stj. 368. vás-tabarðr, m. a rain-tabard, D.N. vás-verk, n. wet work, Eb. 256. vá-sjaldan, adv. very seldom, rare indeed, Sks. 318 B. vá-skapaðr, m. a 'woe-shaper,' woe-maker, the terrible, Hým. vá-skeyttr, part., qs. var-skeyttr, van-skeyttr, a law phrase, unconveyable, untransferable: hence fickle, shifty, váskeytt er annars vinátta, a saying, Gþl. 61; þar er eigi váskeyttr vili sá er ymsu vindr fram, 677. 8. vá-stigr, m. a woful path, Hðm. 18. váta-drífa, u, f. a fall of sleet, Hkr. iii. 425. váta-reykr, m. a wet reek, Krók. 58 C. vát-eygr, adj. wet-eyed. vát-færr, adj. wet to pass, of a road, Grett. 161. vátka, u, f. wetness, moisture, Rb. 442. vát-lendi, n. a wet soil, Stj. 59, 201. vátna or votna, að, to become wet; cp. vökna. VÁTR, vát, vátt, mod. votr; [A.S. wæt; Engl. wet; Dan. vaad] :-- wet; þeir vóru vátir mjök, Eg. 203; hann var ekki vátr stórs of ökla upp, Bs. i. 349; þeir vóru allir vátir, Eb. 276; allr al-v., Fær. 184; regn hafði verit, ok höfðu menn orðit vátir, Nj. 15; hendinni vátri, Ó.H. 224; með váta brá, ... vátar kiðr, wet cheeks from weeping, Lex. Poët.; sumar vátt, a wet summer, Rb. 572; vátt veðr, Fb. ii. 308; þar var allt vótt, 367; (vátt, Ó.H. l.c.); hví er vátt? Fs. 38; hafa innan-vátt, 'in-wet,' shipping of seas, a naut. term, Háv. 42 new Ed., Fær. 256. vát-samr, adj. wet. vátta, að, mod. votta, to witness, affirm; with dat., hón váttaði því, at hón ætlaði honum alla sína eigu, Fms. i. 248; hann váttaði því, at hann væri framarr at sér enn aðrir menn, Mar.; Haraldr lét fram vitni þau er hann váttaði fyrir, at Játvarðr konungr gaf honum konungdóm ok ríki sitt, Fms. vi. 396; sem enn váttar í dag, Gþl. 46; svá sem váttar víða í sögum, Hkr. iii. 99; svá miklar tuptir sem nú vátta próvendu-hús hans, D.N. iii. 90. vátt-bera, bar, to testify, N.G.L. i. 306. vátt-bærr, adj. admissible as a witness, Grág. i. 332, Jb. 296. vátt-dagr, m. witness-day = Thursday, Magn. 540. vátt-lauss, adj. unwitnessed; váttlaus kaup, Grág. ii. 406; selja fé á leigu váttlaust, i. 398. vátt-nefna, u, f. a law phrase, a calling witnesses, Nj. 14, Grág. ii. 48, Eg. 732, Hrafn. 18. vátt-næmdr, part. attested by witnesses, Fms. ii. 237. vátt-orð, n. evidence, testimony; þeirra þriggja váttorða er í dóminn áttu at koma, Nj. 36; hann flutti fram vitni sín ok v., Fms. vii. 142; reifa váttorð, Nj. 243; kveðja váttorða allra, er sök eigu at fylgja, Grág. i. 34; váttorða-kvöð, summons to give evidence, ii. 124. VÁTTR, m., mod. vottr, pl. vættir, D.N. i. 7; [cp. vitni; the etymology of this word is not altogether established, but it is highly probable that it, like vitni (q.v.). is derived from vita and is related to Goth. weit-wodei = GREEK; if so, á would stand for Goth. ei, and the '-orð' in váttorð would not be qs. 'word,' but would answer to the Goth. 'wodei,' with an inserted r] :-- a witness; hafa vátta við, Nj. 3; lét hann ganga fram vitni sín ok vátta, Fms. vii. 141; njóta vátta sinna, N.G.L. i. 55, passim: