This is page cv_b0685. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
VÁNARLAUSS -- VÁRFERLI 685
monster of the water W., Edda. COMPDS: vánar-lauss, adj. hopeless, Fas. iii. 73. vánar-maðr, m. a man who has a hope of being saved, Bs. i. 113, Mar.: an alms-man, beggar, = úmagi (q.v.), N.G.L. i. 211; ef maðr færir þá konu af landi er vánar maðr manns er, 212. vánar-völr, m. a beggar's staff; bera vánarvöl, Hm. 77; ganga með vánarvöl, to walk with a beggar's staff, be brought to beggary, N.G.L. ii. 71: mod. also, fara á vonarvöl. vána (vona), að, to hope; vána fulltings, Fms. vi. 165; ek vána at góð verði þessi ferð, 123; hann kvaðsk vána, at hón næði lífi at halda, Fas. i. 430. ván-biðill, m. a wooer waiting for an answer; in the phrase, ek vil eigi vera vánbiðill þessa ráðs, I will not long stand hat in hand, Eb. 130, Ld. 192, Ísl. ii. 159. VÁNDR, mod. vondr, adj., without compar. or superl.; [Dan.-Swed. ond] :-- bad; of a thing, vánd klæði, Fs. 150, Fms. i. 70; vánda leppa, ii. 161; ór húsi litlu ok vándu, Hkr. ii. 380; psaltari vándr, Vm. 13; v. íss, rotten ice, Fms. vii. 273; vánt vatn, bad water, Karl. 62; vánt veðr, bad weather, Fb. iii. 240. 2. in a moral sense, wicked, bad; vándr maðr, Fms. vii. 117, Bs. i. 163; v. hefi ek verit, en aldri hefi ek þjófr verit, Nj. 74; íllum ok vándum, Blas. 46; vánd verk, N.G.L. ii. passim. vándska or vánzka, mod. vonzka, u, f. wickedness, Rétt. 18, D.N. iv. 66: in mod. usage, esp. of fury, ire, anger, hann réði sér ekki fyrir vonzku; vonzku-veðr, a furious, bad gale. vánd-skapr, m. wickedness, Stj. 363, 588, Fms. i. 207; v. ok íllmennska, Mar. vánds-ligr, adj. (-liga, adv.; ílla ok vándsliga, Stj. 47), bad, wicked, Stj. 24. ván-foli, a, m. = váfoli (q.v.), Nj. 168. ván-góðr, adj. of good hope. ván-leysi, n. hopelessness, Fms. ii. 48. ván-ligr, adj. likely, to be expected, Fms. vi. 301, Hkr. iii. 60 (v.l.), Odd. 8. ván-lygi, f. [cp. váljúgr], frustration of hope, disappointment; varða vánlygi er vér reyndum, it was not an exaggeration, i.e. it proved but too true, Am. 91; cp. ok gafsk ván at lygi, Fms. x. 389. VÁPN (vópn, vopn), n., old plur. v&aolig-acute;pn or vópn; [Ulf. wêpna = GREEK; A.S. wæpen; Scot. wappen (in wappenshaw); Engl. weapon; O.H.G. wafan; Germ. waffen; Dan. vaaben; Swed. vapen] :-- a weapon; þau eru vópn til þess talið, öx ok sverð, spjót, ok sviður ok bryntroll, K.Þ.K. 170; skotvagn er ok gott vápn, ... tálgrafir eru góð vápn, Sks. 421, 425; vápnum ok herklæðum, Eg. 48; bera vápn, to bear weapons, Js. 6; leggja niðr vápn útanþings, N.G.L. i. 63; mun ek þér eigi vápnum verjask, Fms. ii. 257; ef hirð-drengr slær mann á vápn, missi hönd sina, N.G.L. ii. (Hirðskrá); um vápna ábyrgð, Grág. ii. 95; þau vápn vóru þá tíð, Eg. 189; it bezta vápn, 286; sverð allra vápna bezt, 746; sverð, it bitrasta vápn, Fms. ii. 255; vápn ... hornbogi eðr lásbogi, Sks. 408; taka vápn sín af veggjum, Eg. 560; þeir fundu hesta sína ok vápn, Nj. 21, Sturl. ii. 69; sverð ok spjót ok braut þau af skapti ... en vápnin (i.e. the steel part of the weapon) vafði hann í yfirhöfn sinni, Eg. 218. COMPDS: vápna-afli, a, m. stores of arms, Sturl. ii. 203, Nj. 122. vápna-bit, n. a 'weapon-bite,' a wound, Fas. ii. 471. vápna-brak, n. a din of arms, Ó.H. 69, Fms. i. 136. vápna-burðr, m. a bearing weapons; lagðr v. á alþingi á Íslandi, Ann. 1154: þá var svá lítill v., at ein var stálhúfa á alþingi, Landn. 230 (App.); tekinn af v. í kaupstöðum í Noregi, Ann. 1152; í þenna tíma vóru sverð útið hér á landi til vápna-burðar, Fbr. 13: a fray, shower of weapons in battle, Hkr. i. 237; bar fyrir útan þat skip vápnaburð heiðingja, their missiles fell outside the ship, they missed it, Fms. vii. 232, Orkn. 360. vápna-búnaðr, m. an equipment of arms, armour, Nj. 104, Ld. 52, Gþl. 100. vápna-dómr, m. a weapon-ordeal, poët. vápna-fall, n. a law term, a failing or absence from a 'weapon-show' or muster (vápnaþing), Gþl. 107. vápna-ganga, u, f. a meeting at a vápna-þing, Rétt. 112. vápna-gangr, m. a clash of weapons, also a shower of missiles, Fms. xi. 117. vápna-glamr (Fas. i. 461) and -gnýr, m. a clash of weapons, Fas. i. 506. vápna-kista, u, f. an arms-chest, Sturl. ii. 107 C. vápna-laust, n. adj. weaponless, unarmed. Mar. vápna-samkváma = vápnaþing, Sks. 384. vápna-skipti, n. an exchange of weapons, Gísl. 5: a passage of arms, exchange of blows, Nj. 201 (where plur.), 261. vápna-staðr, m. a 'weapon-spot,' bare place (where one may be wounded); sjá beran v. á e-m, Nj. 9: weapon-marks, wounds, er þeir hafa sén sár ok vápnastaði, N.G.L. i. 306. vápna-stefna, u, f. = vápnaþing, Fms. vii. 48. vápna-tak, q.v. vápna-tollr, m. a kind of toll, N.G.L. iii. 80. vápna-viðskipti = vápnaskipti, Fas. i. 107, Js. 24. vápna-viti, n. a fine for not appearing at a vápnaþing, Gþl. 109. vápnaþing, n. [Scot. wappenshaw, Old Mortality], a 'weapon show,' muster, a meeting where all the franklins had to appear and produce for inspection the arms which every man was lawfully bound to have, Gþl. 106; um morguninn átti konungr v., ok kannaði lið sitt, Fms. ix. 478; hafi hann atgeirinn til Valhallar ok beri þar fram á vápna-þingi, Nj. 119. B. PROPER COMPDS: vápn-bautinn, part. weapon-smitten, Lex. Poët. vápn-berr, adj. exposed to weapons, Lex. Poët. vápn-bitinn, part. 'weapon-bitten,' dead by the sword, Hkr. i. 14, Ld. 190, Grett. 159 new Ed. vápn-bærr = vápnhæfr, Þiðr. 78, v.l. vápn-dauðr, adj. 'weapon-dead,' Skv. 1. 34, Stj. 500, Grág. i. 223. vápn-djarfr, adj. gallant, Hkr. ii. 366, Fms. vii. 254, Stj. 289. vápn-dögg, f. 'weapon-dew,' blood, Lex. Poët. vápn-fimi, f. skill in arms, Ísl. ii. 117, Al. 4, 8, Þórð. 38 new Ed. vápn-fimr, adj. dexterous in arms, N.G.L. ii. 421, Finnb. 328. vápn-færr, adj. skilled in arms, Nj. 221, Bs. i. 525: of a weapon, Fms. v. 337. vápn-föt, n. pl. armour, Fas. i. 239. vápn-grjót, n. 'weapon-stones,' as slings, catapults, Sks. 398 B. vápn-göfigr, adj. glorious in arms, epithet of Odin, Gm. vápn-hanzki, a, m. a war-glove, Ann. 1394. vápn-hestr, m. a war-horse, Karl., Str. vápn-hríð, f. 'weapon-storm,' Lex. Poët. vápn-hæfr, adj. fit, manageable as a weapon, Sd. 146, Fas. i. 240. vápn-lauðr, n. 'weapon-foam,' blood, Lex. Poët. vápn-lauss, adj. weaponless, unarmed, Eg. 110, Fms. vii. 55. vápn-rakkr, adj. bold, N.G.L. ii. 421. vápn-rokkr, m. a buff-coat, Þiðr. 9. vápn-slægr = vápnfimr, Karl. 107. vápn-steinn, m. = vápngrjót, Hkr. iii. 293, Sks. 380. vápn-sækja, sótti, to attack, Art. 21, 26. vápn-söngr, m. the 'weapon-song,' clash of arms, Gkv., Akv. vápn-treyja, u, f. a war-jacket, a buff-coat, N.G.L. ii. 427. vápn-undaðr, part. weapon-wounded. Lex. Poët. vápn-vana, adj. = vápnlauss, Karl. 349. vápn-þrima, u, f. the weapon-clash, battle, Lex. Poët. vápna (vopna), að, to furnish with arms, Al. 66; vápnit yðr, Fms. ix. 217; vápna sik, to arm oneself, Fas. i. 41, Bær. 11. II. reflex. to take one's arms, Nj. 231, Fms. viii. 85, passim. 2. vápnaðr, armed, Eg. 77, 564, Nj. 69, Al. passim. vápna-tak, n. [A.S. wæpen-getæc; Engl. wapentake], a weapon-grasping, a law phrase; in their assemblies the ancients used to express their consent bv waving or brandishing their weapons, 'si placuit [sententia] frameas concutiunt, honoratissimum assensus genus est armis laudare,' Tacit. Germ. ch. 11; 'more Dacorum tela mutuae voluntatis pacto una concusserunt,' Dudo De Moribus et Actis Normannorum, iii. 96; 'collisione armorum et contactu,' Andreas Suneson (Lex Scan.); var Sverri gefit konungs-nafn á þessu átta-fylkna-þingi ok dæmt með vápna-taki. Fms. viii. 41; æptu allir upp með vápna-taki, at þeir skyldi allir vera útlægir, Hkr. iii. 325, v.l. 2. metaph. a vote or decree, resolution passed at a public assembly; veita göra vápnatak, eiga v. at e-u; skulu þingmenn honum jörð dæma ok veita honum v. til þess, at hann knegi verja jörð sína með lögum ok dómi, N.G.L. i. 89; þá eigu býjar-menn at leggja dóm á ok veita v. at, Grág. ii. 409 (referring to Norway); beiddi þess alla er á vóru þinginu, liðsmenn, bændr ok bæjarmenn, at þeir skyldi göra v. at því, at dæma með lögum ..., Fms. vii. 293; áttu þeir handfesti ok v. at þessu heiti er konungr mælti fyrir, viii. 55; var þá gört lögtekit, ok átt v. at, at Sveinn konungr skyldi kjósa þann af sonum sínum sem hann vildi til konungs eptir sik í Danmörk, xi. 213; njóti sá vátta sinna ok æsti bændr vápnataks, N.G.L. i. 250; þá eigu þingmenn honum með vápnataki jörð at skeyta, 96; ef maðr rýfr þann dóm er dæmdr er á alþingi, ok v. er at átt innan Lögréttu ok útan, Js. 7, N.G.L. ii. 190; ok vér saman settum ok samþyktum ok lýst vár þá í Túnsbergi fyrir almúganum ok v. á tekit (resolved) at fyrir lög skyldi dæma ..., iii. 206. II. in the Icel. parliament (alþingi) the word assumed a peculiar sense, for in the Grág. 'vápnatak' means the breaking up of the session, when the men resumed their weapons, which had been laid aside during the session (see vápnaburðr, vápn A); þat skal vera fjórtán nóttum eptir vápnatak, en þat heitir v. er alþýða ríðr af alþingi, Hrafn. 19, referring to the middle of the 10th century, where however it may be an anachronism; but in the Grágás and in Icel. of the 12th and 13th centuries it was a standing term, see Grág. passim; eptir vápnatak, i. 80; fjórtán nóttum eptir vápnatak, 123, 194, ii. 178. III. in that part of England which formed the ancient Denelagu, 'wæpentak' or 'wapentagia' came to mean a subdivision, answering to 'hundred' in the Saxon shires. Although altered in sense, this word was no doubt imported from the Danish, for in Leges Edvardi Confessoris, ch. 30, the words 'sub lege Anglorum' and 'lingua Anglica' are simply an error of a scribe for Danorum, Danica, for 'taka' is not A.S., but Norse, see Konrad Maurer, Germania xiv. 317 sqq. vápni, a, m. a nickname, Landn.; whence local names, Vápnafjörðr, Vápnfirðingar, m. pl. the men from W., id.; Vápnfirðinga Saga, Fms. ii. 239. Vápnlingar or Væpnlingar, m. pl. descendants of Vápni, Landn. 254. VÁR, n., mod. vor; [Lat. v&e-long;r; Dan.-Swed. vaar, vår: in mod. Danish this old word has been displaced by for-aar Germ. früh-jahr; although vaar is still used in special and poetical phrases] :-- the spring; vetr, sumar, vár ok haust, Edda; hit næsta vár, ... um várit, Fms. vi. 90; allt til várs, Nj. 11; í vár, last spring, Eg. 235; í vári, Eb. (in a verse), passim in old and mod. usage. B. COMPDS: vár-bók, f. a mass-book for the spring, Ám. 5. vár-dagar, m. pl. spring days, Boll. 354, Fms. iii. 91. vár-ferli,