This is page cv_b0668. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
668 ÚÞVERRALEGR -- ÚMAGI.
for úveri read ú-þveri); mod. úþverri means filth, dirt: úþverra-legr, adj. filthy, ú-þykkja, u, f. = úþykt, Fms. iv. 109, Sturl. iii. 272; dislike, ill-will, Skálda, Stj. 520. ú-þykkr, adj. not thick, Sks. 429. ú-þykkt, f. discord, Nj. 169, Sturl. i. 79 C; dislike, Lv. 79, Fas. iii. 67. ú-þyrmiliga, adv. roughly, cruelly, harshly, Rd. 257, Fas. i. 461, Hom. 155. ú-þyrmiligr, adj. unmerciful, harsh, Fs. 31. ú-þyrmir, m. a merciless man; þú úþyrmir ok vægðarlauss stormr, Bær. 5: a pr. name, Landn. ú-þyrmsamliga, adv. in an unmerciful manner, Grett. 154. ú-þyrstr, adj. not thirsty, Nj. 43, v.l. ú-þýðligr, adj. harsh, cross-tempered, Fbr. 77. ú-þýðr, adj. unfriendly, rough, Hkr. i. 28; ú. ok údæll, Fms. vii. 175; grimmr, ú. ok fálátr, i. 9. ú-þægð, f. crossness, restiveness. ú-þægiligr, adj. disagreeable, Sturl. iii. 260. ú-þægja, ð, to trouble, vex. Fas. iii. 196. ú-þægr, adj. unacceptable; úþæg bæn, Greg. 53: unruly, hann er óþægr. ú-þökk, f. an 'unthank,' reproach, censure, Ísl. ii. 383, Hkr. ii. 305, Fms. ix. 432. ú-þörf, f. = úþurft; e-m til úþarfar, Landn. 148 (v.l.), Hom. 159. ú-œðr, adj. [vaða], not passable on foot, of a stream; vötn óœð óknóm mönnum, Bs. i. 349. ú-æðri, compar. lower in rank; úæðri bekkr, Nj. 34, Eg. 547, Fms. iv. 439, x. 70; enn úæðri kraptr, 677. 5. ú-æfi, f. an evil age, Sks. 348. ú-œll, adj. [ala, ól], a law term; skógar-maðr úæll, an outlaw that must not be fed, Grág. i. 88, passim, Nj. 110. ú-æpandi, part. uncrying, Fms. ii. 186. ú-ærr, adj. not mad, Grág. (Kb.) i. 167. ú-æti, n. an uneatable thing, not fit for human food, Fms. x. 249, Ver. 45. ú-ætr, adj. unfit to be eaten, Ver. 8, K.Þ.K. 134. ú-öld, f. a bad season, famine, Ann. 975, Lv. 17: an unruly time, riot, uproar, in úaldar-flokkr, m. a band of rovers, Eb. 312, Fms. xi. 242, Hkr. ii. 357: úaldar-maðr, m. a rover, villain, Sturl. i. 61: úaldar-vetr, m. a famine-winter, Landn. (App.) 323. ú-ölmusu-gjarn, adj. uncharitable, Fms. ii. 118. ú-ört, n. adj. not profusedly, hesitatingly, Skv. 3. 60. ÚA, pres. úir, pret. úði, to swarm; hvert vatn úði af fiskum, Eg. 134 (Cod. Wolph.): in mod. usage, úði, það úir og grúir. úð, f., qs. hugð, contracted [A.S. hyde], the mind, but only existing in compds, harð-úð, íll-úð, létt-úð, úlf-úð, var-úð, etc., qs. harð-hugð, etc. úði, a, m. [a corruption for úr, q.v., changing r into ð, as in freðinn from frerinn], a drizzling rain, freq. in mod. usage. -úðigr, adj. minded; harð-úðigr, létt-úðigr, íll-úðigr, etc. úfat, n. part. roughened, edged; only in the phrase, það er svó úfað, eg veit hvernig það er úfað, I know all its rough edges, all its difficulties, of matters troublesome or of fishing in troubled waters. ÚFR, m. a roughness, rough edge, e.g. on a board being shaped by an adze, also of ruffled hair, as when stroked backwards; hann sá járnloku eina, þar hafði komit högg í mikit ok reis á röndinni úfr hvass, Fas. iii. 380. 2. metaph. roughness, hostility; risu þegar miklir úfar á með þeim, Sturl. iii. 178; ok get ek at stórir úfar rísi á með oss, Fb. iii. 450; settu Gíslungar nokkut úfa (acc. pl.) við honum, Ísl. ii. 314: the metaphor taken from a wild beast bristling its hair. II. the uvula, mid. H.G. uwe; fékk hann sár lækni at skera sér úf, ... ok skar meira af úf jarlsins enn hann hafði ætlat, Fms. iii. 31, 32, and freq. in mod. usage. úfr, adj. ruffled, rough; svá úfr ok þrjótr, at allir þurfi til at ganga, N.G.L. i. 335; úvar 'ro dísir, the fairies are wrath, Gm. 53. úfr, m. a bird, perhaps the widgeon or whewer; sá hann einn úf í limum eins nálægs trés, Post. (Unger) 69, elsewhere the word occurs only in Edda (Gl.), and perhaps in the compd vallófr, q.v. úla, að, to howl(?), a doubtful GREEK; ef maðr skerr hár af höfði manns eða úlar (whistles?) honum nökkut til háðungar, Grett. ii. 131 A; see ýla. úlbúð, f., see úlfúð. úldinn, adj. decomposed, putrid. úldna, að, [ulna, Ivar Aasen], to rot; rotna ok úldna, Stj. 268-273, passim in mod. usage. úlfaldi, a, m. [Ulf. ulbandus = GREEK; A.S. olfend; Hel. olvunt; O.H.G. olpente; from the Gr. GREEK, although in an altered sense] :-- a camel, Stj., Greg. passim; the word occurs as the nickname of a man early in the 11th century, Fms. vi. (Brynjólfr úlfaldi); it is still in full use in Icel., hægra er úlfaldanum at ganga í gegnum nálar-augað enn ríkum manni at komast í Guðs ríki, Luke xviii. 25; hann tók tíu úlfalda ... af síns herra úlföldum ... hún segir drekk þá, eg vil og gefa þínum úlföldum að drekka, Gen. xxiv. The word 'camel' has never been adopted in the Icel. úlf-garðr, m. a wolf-pit, Gþl. 457, v.l. úlf-gi = úlf-gi; úlfr (q.v.), with a neg. suffix, Ls. 39. úlf-grár, adj. wolf-grey, Fær. 48; úlfgrátt hár, Eg. 305, cp. Ad. 7. úlf-hamr, m. a wolf's skin, referring to the superstition of men turning into a wolf's shape, Fas. i. 130; cp. hamr: also a nickname, Hervar S. úlf-hanzki, a, m. a glove of wolf-skin, used by a sorceress, Fas. i. 50. úlf-héðinn, m. a wolf's skin: a pr. name, Úlf-héðinn, Landn.: also as an appellative of berserkers wearing wolf-skins, Hornklofi, -- at 'berserkja' reiðu vil ek spyrja ... ? -- answer, 'úlfhéðnar' heita, cp. þeir berserkir er úlfhéðnar vóru kallaðir, Fs. 17. úlf-hugaðr, adj. 'wolf-mooded,' fiery, Skv. 2. 11. úlf-hugr, m. a wolf's mind, = úlfúð; ú. sá er þér þótti dyrit hafa á okkr, Fas. ii. 172. úlf-hvelpr, m. a wolf's cub, Fas. i. 181. úlf-íði, n. a wolf's lair (cp. bjarnar-híði), Hkv. 1. 16. úlf-liðr, m. the wolf's joint, i.e. the wrist, see the story of Ty and the Wolf Fenrir, Edda 20, -- 'then bit he (the wolf) the hand off, whence it is now called wolf's joint (the wrist):' the word is often spelt as above, e.g. Gullþ. 59, Fms. i. 166, Nj. 84, 262 (Cod. 468 in both instances gives 'aulflið'). This etymology, although old, is quite erroneous, for the word is derived from oln- or öln-, see alin (p. 13, col. 2); the true form being öln-liðr, q.v. ÚLFR, m., úlf-gi, Ls. 39; [Ulf. wulfs; A.S. and Hel. wulf; Engl.-Germ. wolf; North. E. Ulf-, in pr. names, Ulpha, Ulverston; Dan.-Swed. ulv; cp. Lat. lupus and vulpes; Gr. GREEK] :-- a wolf, Grág. ii. 122; lýsa þar vígi, ... kallask hvárki úlfr né björn nema svá heiti hann, N.G.L. i. 6l; úlfa þytr mér þótti íllr vera hjá söngvi svana, Edda (in a verse); úlfa hús, wolf-pits, Gþl. 457: freq. in poets, where 'to feed the wolf,' 'cheer the wolf' are standing phrases, see Lex. Poët.: a warrior is hence called úlf-brynnandi, -gæðandi, -grennir, -nestir, -seðjandi, -teitir, i.e. the refresher, cheerer, ... gladdener of the wolf; úlf-vín, wolf's wine, i.e. blood, Lex. Poët. 2. sayings, fæðisk úlfr í skógi, the wolf is born in the wood, Mkv.; etask af úlfs munni, and úlfar eta annars eyrindi, see eta (2. δ); eigi hygg ek okkr vera úlfa dæmi, at vér mynim sjálfir um sakask, Hðm. 30; fangs er ván at frekum úlfi, see fang (III. 4); auðþekktr er úlfr í röð; þar er mér úlfs ván er ek eyru sé'k, I know the wolf when I see the ears, Fm. 35, Finnb. 244; hafa úlf undir bægi, evidently from the fable of the wolf in sheep's clothes; sem úlfr í sauða dyn, Sd. 164; ala e-m úlfa, to breed wolves to one, brood over evil; spyr ek þat frá, at Danir muni enn ala oss úlfa, Fms. viii. 303, Kormak; sýna úlfs ham, to appear to a person in a wolf's skin, i.e. savagely; eigi heldr þykkisk eg honum eðr öðrum fátækum prestum þann úlfs ham sýnt hafa, at þeir megi eigi mér opinbera neyð sína, H.E. iii. 438 (in a letter of bishop Gudbrand); hafa úlfs hug við e-n, má vera at Guðrúnu þykki hann úlfs hug við okkr hafa, Fas. i. 211; skala úlf ala ungan lengi, Skv. 3. 12; annas barn er sem úlf at frjá, Mkv.; úlfr er í ungum syni, Sdm. 35: for legends of were-wolves cp. Völs. S. ch. 8. 3. úlfa þytr, howling; þær báðu honum ílls á móti, var inn mesti úlfa þytr (wailing) til þeirra at heyra, Grett. 98; finnr Sigmundr menn ok lét úlfs röddu, Fas. i. 131; úlfum líkir þykkja allir þeir sem eiga hverfan hug, Sól. 31. II. in poets, wolves are the 'steeds' on which witches ride through the air during the night, Edda. At nightfall wizards were supposed to change their shape, hence the nickname kveld-úlfr, evening wolf, of a were-wolf; in Icel. the fretful mood caused by sleepiness in the evening is called kveld-úlfr; thus the ditty, Kveldúlfr er kominn hér | kunnigr innan gátta | sólin líðr sýnisk mér | senn er mál að hátta, Icel. Almanack 1870; or, Kveldúlfr er kominn í kerlinguna mína, the evening wolf has entered my child, a lullaby, Sveinb. Egilsson's Poems, cp. en dag hvern er at kveldi kom, þá görðisk hann styggr, svá at fáir menn máttu orðum við hann koma; hann var kveld-svæfr, þat var mál manna at hann væri mjök hamramr, hann var kallaðr Kveldúlfr, Eg. ch. 1. In the mythology there is the wolf Fenrir, Edda; whence Úlfs-bági, the 'Wolf's foe' = Odin, Stor.; Úlfs-faðir, the Wolf's father = Loki, Ls.: mock suns were imagined to be wolves persecuting the sun, Gm. 37; hence in popular Icel., úlfa-kreppa, u, f. 'wolf-strait,' when the sun is surrounded by four mock suns (sól í úlfa kreppu), Ísl. Þjóðs. i. 658. III. freq. in pr. names, Úlfr, Úlfarr, Úlf-hamr, Úlf-héðinn, Úlf-ljótr, Úlf-kell; women, Úlf-hildr, Úlf-eiðr, Úlf-rún; esp. as the latter part in men's names, being then sounded (and often spelt) -ólfr, Ás-ólfr, Auð-ólfr, Bót-ólfr, Brynj-ólfr, Björg-ólfr, Eyj-ólfr, Grim-ólfr, Ing-ólfr, Ís-ólfr, Herj-ólfr, Þór-ólfr, Þjóð-ólfr, Stein-ólfr, Rún-ólfr, Ljót-ólfr, Örn-ólfr, Móð-úlfr, etc.: contracted are, Snjólfr = Snæ-úlfr, Hrólfr = Hróð-úlfr, Sjólfr = Sæ-úlfr, Bjólfr = Bý-úlfr = A.S. Beowulf (Bee-wolf, i.e. honey-thief, a name of the bear, from popular tales, in which the bear, being fond of honey, is made to rob hives; the name has of late been thus explained by Mr. Sweet). úlfúð, f., in Icel. now sounded úlbúð, and so spelt, Stj., Sturl., Eg. l.c., 'wolf's mood,' savageness; enn er Halli fann þat sló hann á sik úlfúð ok íllsku, Eb. 114; hann er fullr upp úlfúðar (úlbúðar, v.l.), Eg. 114; tóku menn þegar at reisa úlfúð í móti, Fms. v. 102; sakir þeirrar úlbúðar er faðir hans hafði á Davíð, Stj. 473; þó var úlbúð ærin í ambhöfða brjósti, Sturl. i. 35 (in a verse). úlf-viðr, m. [Norse ulv-ved], privet, Lat. viburnum, Edda (Gl.) úlpa, u, f., see ólpa. ú-magi, a, m. [mega], a helpless one, who cannot maintain himself, a law term, relating to the duty of maintenance; it included children, aged people, men disabled by sickness, paupers, etc.; maðr hverr til þess hann er fimtán vetra, þá er hann ómagi, N.G.L. i. 168; sinn ómaga á hverr fram at færa, Grág. i. 232; óðr maðr er ú. arfa síns, Js. 26; ef