This is page cv_b0652. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
652 UNAÐR, -- UNDIR.
luck, Hbl.; at hóm sér né ynðit, Am. 54; hvártki sér unði, 86; una lífi, to enjoy life, Hkv. 1. 54; eigðú um aldr þat ok uni dóttir, Gkv. 2. 32; ok unandi auði stýra, ok sitjandi sælu njóta, Skv. 3. 16; ok uni allvel meðan svá er búit, Sturl. i. 206; una munda ek með þér, ef þú fengir mér konu þá er ..., Fms. i. 289; þótti Hallfreði svá mikill skaði at um Ólaf konung at hann undi öngu, iii. 24; hann unði sér engu, was restless and unhappy, Fs. 113; hann unði lítt eptir Gunnlaug, Ísl. ii. 273; uni (imperat.) nú við þat, Fas. i. 146; uni þú nú vel við, Eb. 117 new Ed.; en þu uni við svá vel sem þú vill, Glúm. 354; una vel sínu ráði, Fb. i. 116; skalt þú fara ok una vel við ráð þitt. Nj. 11; þeir undu við it versta, 251; Þórólfr unir ílla við sinn hlut, Ld. 40; uni ek því bezt við æfi mína. Fs. 21. 2. sayings; unir auga neðan á sér, Völs. R.; þar er allr sem unir, Vídal. ii. 62; sæll er hinn er unir sínu, happy is he who is content with his lot, Edda (Ht.), in a ditty by bishop Klæng; öng er sorg verri en sér öngu at una, Hm. 94. unaðr, m. and unað, n.; eilíft unað, Hom. (St.); æzta unað, Sól. 71; lítið unað, Skv. 1. 46: rarer unaðr, m., Eluc. 49, and so in mod. usage, although unan (q.v.) is more freq.: [A.S. wyn; Germ. wonne; Dan. ynde] :-- delight, happiness; friðar fagnaðar, ok unaðs, 623. 22; öllum þykkir unat í, á at heyra, Fb. i. 348; unaðr es, Eluc. 49; eilífs unaðar, 625. 188; með unaði ok inndæli, 168; slikt er æzta unað, Sól.; í Paradísar unað, Hom. (St.); unaðs-bót, skömm unaðs-bót, a short delight, Fms. xi. 329; unaðs hilmr, a sweet smell, Eluc. 54; unaðs-sýn, a happy sight, 53; unaðs-vist, a happy home, Bs. i. 146; cp. ynði. unað-samligr, adj. delightful, Greg. 30, Eluc. 45, . Sturl. i. 206 C, Fas. iii. 87, Mar. unað-samr, adj. delightful; auðræði ok unaðsamar vistir, a happy home, Bs. i. 146 (better unaðs vistir, see the foot-note). unað-semd (-semi, 655 xxvi. 1), f. a charm, delight; blómgaða með allri u., Fms. i. 137; eilíf u., Th. 6, Stj. 15; unaðsemdar vist = unaðs vist, Mar. (655 xxxii. 1). unan and unun, f. a charm, delight (Germ. wonne), freq.; this is the current mod. form. ununar-samr, adj. delightful, Fas. iii. 644. UND, f. [Goth. wunds = wounded and wundufni = GREEK; A.S. wund; Engl. wound; O.H.G. wunta; Germ. wunde] :-- a wound; undir svella, Skv. 3. 68; undir dreyrgar, 32; blóð hljóp ór undinni. Eg. 216, Sæm. 179; taka vápnit ór undinni, Gísl. 22; hann beit yðr stóra und, Fas. ii. 378; tók at láta í undum þeim er vóru fyrir brjóstinu, Róm. 232; hol-und, merg-und. This word is little used in prose, having been superseded by the word sár, a sore: in poët, circumlocutions, unda-log, und-bál, und-leygr, wound-fire, i.e. weapons; und-bára, -gjálfr, -lögr, a wound-wave, i.e. blood; und-reyr, -fleinn, -linnr, = a wound-reed, wound-snake, a sword; und-gagl, a carrion bird, Lex. Poët. unda-fífill, m., botan. hawkweed, hieracium. UND, prep., see undir. undaðr, part. wounded; geiri undaðr, Hm. 139; vápn-u., hjör-u., sword-wounded, Skv. 3. 46, Hkr. i. (in a verse). undan, prep. with dat. and adv. from under, from underneath; hann kastaði í pallinn undan sér hásætinu, he threw the cushion away from the seat he sat on, Nj. 175; hjó undan honum fótinn, cut his foot from under him, cut his leg off, 9; madr kippti fótum undan honum, svá at hann féll, Fms. ii. 149; hann hafði rétt fingrinn út undan húðinni, Nj. 208; berjask undan skildi eða buklara, Sks. 374 B; hann spratt upp undan borðinu, he sprang up from the table, Nj. 152; spratt upp u. garðinum, up from under the fence, where he had been hidden, 170; róa fram undan eyjunni, Fms. ii. 305; sjá þeir renna skip undan eyjum fram, x. 205; halda skipum undan landi, to keep with his ship from under the land, stand off land, i. 225; gaf byr undan landi, Ísl. ii. 243; þá er hann var þrévetr, gékk hann eigi u. konum, Eb. 320; hestisk Þórólfr á hann en graðungrinn gékk eigi u. at heldr, 324 (of a vicious bull). 2. without motion, of position; skerit var út undan firðinum, the skerry was out at sea just off the fjord, Háv. 49; ísar liggja langt undan landi, lie off the land, Sks. 173 B; ... skeri, þat er vika u. landi, Landn. 134; undan þríhyrningi, from (the farm) Th., Nj. 93, 103; undan Felli, from Fell, Sturl. i. 9. 3. from, away, in the sense of retreating, pursuing, shunning, escaping, flying from a thing; snúa undan, to turn away from, Nj. 95; get ek þess at þú vilir eigi renna u. þeim, id.; komask undan, to escape; ríða undan. 105; varpa sér undan, 91; ef þetta berr undan, escapes, 63: metaph., fara undan, to keep aloof, withdraw from, refuse, 99; þeir þágu þá undan, got them relieved. 163; frelsa e-n undan valdi e-s, Fms. x. 142; skilja undan, see skilja; ganga undan, to pass away, be lost, i. 23; láta jarl ráða svá miklu ríki undan yðr, 52; Styrr dró alla menn undan Þorgesti, Eb. 108; heimta fé mitt undan Hrúti, claim it from under Rut's hand, call on Rut to yield it up, Nj. 31; hve þér mundi undan, ef þú hefðir nökkut þat gört er frami væri at, Ísl. ii. 358 (a corrupt passage). 4. ahead of, before, both as prep. and adv.; ganga, fara undan e-m, to go before, ahead of, opp. to eptir; hann lætr fara undan sauðfé þat er skjarrast var, Ld. 96; hann var á undan mér alla leiðina; farðú á undan, eg skal koma á eptir, freq. in mod. usage; the ancients here mostly use fyrir, q.v. 5. lömb undan ám, a lamb under a ewe (born of it); kið undan geitum, kálfar undan kú, Grág. ii. 305: so in mod. usage, hann er u. henni Hyrnu, of the young and the dam; so also, smjör undan tuttugu kúm, tíu ám, Fb. ii. 529. undan-boð, n.; u. fjár, taking invested money out of a person's keeping, Grág. i. 197. undan-bragð, n. a device, subterfuge, Fms. i. 137, v. 286, x. 240, Lv. 65, Fs. 5, 97. undan-dráttr, m. a putting off, evasion, shirking, Fms. i. 115, ix. 251, x. 423, Eb. 114, Ó.H. 97: a shift, trick, H.E. i. 506. undan-eldi, n. a breed; gott til undaneldis. undan-fari, a, m. a precursor. undan-farinn, part. preceding. undan-ferð, f. a getting away from under, an escape, Njarð. 374, Sturl. iii. 71. undan-ferli = undandráttr, Post. (Unger) 96. undan-færi, n. = undanferð, Fas. i. 454. undan-færsla, n, f. an evasion, Fms. vii. 115: a law phrase, a pleading one's innocence, by ordeal or otherwise (færa II); skírsla eðr u., K.Á. 202, Fær. 201, Gþl. 550. undan-hald, n. a flight, Rd. 312: a running before the wind, beint u.: in the phrase, það er hægt undanhaldit. undan-hallr, adj. sloping. undan-herka, u, f. a shirk, shift, quibble, Bjarn. 16. undan-hlaup, n. a running away, Rd. 193. undan-kváma, u, f. an escape. Eg. 406, Fms. i. 136, vi. 421, ix. 387, x. 240, passim. undan-lausn, f. a releasing, redemption, Grág. ii. 221, Fas. ii. 387. undan-láss, m. the lees and dregs in a cask. undan-mæli, n. an excuse, Konr. undan-rás, f. running away, Fs. 42. undan-renning, f. skimmed milk. undan-róðr, m. a rowing away, escaping, of one pursued, Fms. ii. 181. undar-liga, adv., qs. undrliga, [undr], wonderfully, extraordinary, Eg. 133, 769, Nj. 62, Orkn. 418, Ó.H. 220. undar-ligr, adj. wonderful, extraordinary, Fms. i. 34, vi. 392, viii. 8, Eg. 47, Nj. 7, passim. 2. wonderful, marvellous, Blas. 47, Th. 10, Ld. 200, Edda i. 16. und-genginn, part. wound-printed, Nj. (in a verse), an epithet of wounds, as sword-prints. -undinn, part., from unna, in af-undinn. UNDIR, prep. with dat. and acc.; an older monosyllabic und is often used in poets, Ls. 44, Hdl. 11, Þkv. 16, Hm. 58; und valkesti, und árum, Lex. Poët.; und hánum, Haustl.: unt = und, Akv. 26 (Bugge): [Ulf. undar; A.S., Engl., and Dan. under; O.H.G. untar; Germ. unter] :-- under, underneath, below. A. With dat., undir hesti hans, Nj. 158; tréit u. honum, underneath him, 202; mána vegr und hánum, Haustl.; skipit undir þeim, Háv. 42, Ld. 78; troða undir fótum, Fms. ii. 172; bera undir hendi sér, Eg. 237, Nj. 200; sverðit brotnaði undir hjaltinu, 43; sitja undir borðum, 68; róa undir seglum, Fms. viii. 131; skip þungt undir árum, heavy to row. Eg. 354; undir túngarði, Ld. 138; u. veggnum, Háv. 49; u. haugnum, Eb. 94; u. heiðinni, Eg. 277; fjöll undir jöklum, Fb. i. 540; liggja undir nesi einu, Nj. 43; undir garðinum, Njarð. 374; und kvernum, Ls. 44: und Miðgarði, Hdl. 11; undir Þríhyrningi, Nj. 89, 114; undir Hrauni, Eb. 52; undir Felli, Nj. 16, of places seated under a fell, Landn. passim. 2. hvárt þat fé hefði undir því kvikendi alizt, of a dam, Grág. ii. 312; undir þeim var alinn Freyfaxi, she (the mare) was the dam of F., Landn. 195. II. metaph. usages; alla sem undir honum eru, Sks. 677 B; u. þeim biskupi eru ellifu hundrað kirkna, Rb. 332; búa u. e-m, Fms. i. 107; undir hendi, höndum e-m, hönd (B.I. fine); eiga undir sér, to have under one, in one's power, Fms. iv. 271, Ld. 250, Vígl. 33, Sturl. i. 20; see eiga (A. IV. 2): eiga fé undir e-m, to have money in his hands, deposited with him, Nj. 101; taka tíu hundruð u. Eiriki bónda, ten hundred in E.'s keeping, Dipl. ii. 6; tvau hundruð u. sonum herra Stepháns, i. 11; þeim manni er féit er undir, Grág. i. 184; er und einum mér öll hodd Hniflunga, Akv. 26. 2. under, depending on; svá var ávísat sem u. væri bani ykkar beggja, Am. 12; örlög vár eru eigi u. orðum þínum, Karl. 339; hans líf stendr þar u., Stj. 219; undir því væri, at ek hefða góð málalok, Nj. 47; hvárt þykkir þer u. því sem mest, 263; mikit þótti spökum mönnum undir, at ..., Ld. 38; undir þínum þokka þykkir mér mest af þínum frændum, I am most concerned for what thou thinkest, Lv. 72. 3. undir vitni e-s, 623. 15; u. handlagi e-s, Dipl. i. 11; hann á vin undir hverjum manni, he has a friend in every man, Fas. i. 290; jafnan er munr undir manns liði (= í manns liði), a man's help is something, Bs. i; þó at smátt sé und einum, though one man (more or less) makes little difference, Hallfred; um þá gripi er görsemar eru undir, things of value, Gísl. 80; lítil eru tiðendi u. förum mínum, Fms. xi. 118; fela ván sína alla u. Guði, 686 B. 2; eiga traust u. e-m, Fms. i. 261; undir trausti, skjóli, hlífð ... e-s, 623. 15; u. griðum, Grág. ii. 194; segja hvat honum er undir fréttinni, Grág. (Kb.) i. 51; mjök var undir heimboði við þik, at