This is page cv_b0639. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
TRAÐKA -- TRÉKIRKJA. 639
snow, or the like; kómu þeir á traðk mikinn ofarliga í dalnum, Grett. 111 new Ed.; traðkit var mikit, Finnb. 248; er þar umhverfis traðk mikit (traðkr, v.l.), Konr. 30. traðka, að, with dat. to tread on with the foot, to trample on: metaph., t. réttindum e-s. TRAF, n. [cp. trefr], in old writers only in pl. tröf, a hem, fringe;þá tók hón til trafanna es á klæðum þeim vóru er tjaldat var of kistuna, Bs. i. 347; hón hafði knýtt um sik blæju, ok vóru í mörk blá, ok tröf fyrir enda, a kerchief with blue marks or stripes and fringe at the ends, Ld. 244; at þeir göri tröf með dreglum um skikkjur sínar, Stj. 328 (= Lat. fimbria of the Vulgate); at snertum tröfum klæða sinna, ... klæða-tröfum, the hems of one's garment, Post. (Unger) 29. II, in mod. usage traf, sing., is a white linen kerchief; hvítr sem traf, white as a traf: traf-hvítr, adj. id.: trafa-kefli, n. a mangle: trafa-öskjur, f. pl. a linen-chest. trafali, a, m. [prob. from Engl. travail], a hindrance, impediment; vera e-m til travala. trafn or tramn, m. [Swed. trem; Dan. treme = a beam], a beam, log, Korm. (in a verse, the Ed. has trafr, but the rhyme with 'hramni' shews that the true form has mn). traktera, að, [for. word], to treat, H.E. i. 469, 528: to entertain, Bs. i. 220. trakteran, f. treatment, Stj. 30. traktr, m. a kind of chant. Hom. (St.) tramar, m. pl. [Norse tramen; provinc. Dan. tremmind = the evil one; 'trami um jag dä gär' is a Gottland oath; provinc. Swed. trommä, see Bugge's note, ad loc. citand.; but þramar, not tramar, may be the original of all these words, for the Icel., at least now, say, þremillinn! hver þremillinn!] :-- fiends, demons, a GREEK, Skm. 30; but in this passage 'gramar' would better suit the alliteration, which is otherwise somewhat lame; it is to be borne in mind that in ancient vellums g and t initial are often hard to distinguish (see gramr II). trampa, að, to tramp, (mod.) trana, u, f., see trani. II. pl. trönur, a frame-work, e.g. on which trunks of trees are laid to be cut by the saw; cp. tjald-trönur, a tent-frame. trana, að, to intrude; esp. in the phrase, trana sér fram, to push oneself, of an impertinent and intruding person. trandill, m. [A.S. trendel = an orb, sphere; Engl. trundle], a trundle(?); as a nickname, Landn. (Nj.), Bs. i. 172. TRANI, a, m.; this is the oldest form and gender, whence later, trana, u, f.; the masc. form occurs in Höfuðl. 10 (tranar); tranann, acc., Fms. x. 50, 353, 354; trananum, 304; traninn, 347, 350, Ó.T. 52; tranann, 32; but Tronona, trönu, 55, ll. 19, 23; tranann, trana, 64, l.c. (in an older vellum): in the verse of Hallfred (Fs. 209) Trönu should be Trana; cp. also Fagrsk. ch. 76, 80; [A.S. crân; Dan. trane] :-- a crane, Fas. iii. 359, Art. 86, Str. 67, Edda (Gl.): metaph. as the name of a ship, Fms.: of a sword, Edda (Gl.) 2. a snout = rani, Fms. iv. 58 (but rani, Fb. ii. 27, l.c.) trantr, m. a snout, in vulgar use. trapiza, u, f. [a Gr. word, GREEK, from the Byzantine, through the Wærings] :-- a table at the entrance of the hall, where the skapker (q.v.) was kept, and the horns were filled, and on which also stood the washing-basin, Fms. iii. 177, iv. 75, vi. 442, vii. 148, viii. 13, x. 331, Sd. 161. trappa, u, f. [Dan. trappe; Germ. treppe], a step in a staircase. trassa, að, to be sluttish; lítt hafði hann verit upp á skartsemi ok hirti ekki hvernig það trassaðist, Safn i. 656. trassi, a, m. a slovenly fellow, esp. one negligent as to one's dress or appearance: trassalegr and trassa-fenginn, adj. slovenly: trassa-skapr, m. slovenliness. trauð, f., in the phrase, við trauð ok nauð, 'let or hindrance,' cp. Dan. 'med nöd og neppe,' Bs. i. 200, Karl. 384. trauða, að, to impede; in the phrase, þat trauðar eigi, that does not hinder, Fb. i. 260, Fas. i. 564, ii. 201. trauðla (spelt traulla, Orkn. 204 in a verse, Fms. vii. 239, Korm. in a verse), adv. scarcely, hardly, = trauðliga. trauðliga, adv. scarcely, Nj. 245 C, Róm. 312, Hkr. iii. 361. trauð-mál, n. pl. dismal sayings, laments, Gh. 1. TRAUÐR, adj. unwilling, loth, reluctant, Hkv. 2. 28, Skv. 3. 49; Kjartan var trauðr til ok hét þó ferðinni, Ld. 204; t. mun ek af hendi at láta sveit þessa, Eg. 65; em vér því trauðir at taka vandræði annarra, Nj. 181; t. em ek at fyrirláta þann átrúnað, sem ..., Fms. i. 129; hann var t. til, he was loth to do it, Orkn. 40; trauðr em ek at týna þeim sigri, Ó.H. 74; Björn var t. til ok mæltisk undan, 51. 2. with gen., trauðr e-s, esp. in poets, Korm. (in a verse); trauðr góðs hugar, Gkv. 2. 10; all-trauðr flugar, Hkv. i. 52. 3. neut. trautt, as adverb, hardly, scarcely (= Germ. kaum), Band. 32 new Ed., Hkr. iii. 85, Fs. 67, Gullþ. 9; trautt til fær, Bs. i. 267; sem trauðast, Clem. 36, Þiðr. 203. TRAUST, n. [Dan. tröst; Engl. trust; derived forms from trúa, q.v., the st being inflexive] :-- trust, with a notion of protection, shelter, safe abode; hann setti hann eptir til trausts Berg-Önundi, Eg. 368; em ek kominn at sækja heilræði at þér ok traust, Nj. 98; ef ek héta trausti mínu eðr umsjá, 260; hón hafði þenna mann sent honum til halds ok trausts, Ld. 46; í trausti konungs, Landn. 214, v.l.; er hann spurði at synir hans hötðu ekki traust í Englandi, Fms. i. 26; meðan ek em traust-lauss, slíkt traust sem þú hefir af Skota-konungi, iv. 222; þú skalt hafa tvá hluti landa ok þar með traust mitt, 229; en ek veita yðr mitt traust, vi. 54; með hamingju ok trausti hins heilaga Ólafs, 166; vera e-m traust ok hlífi-skjöldr, viii. 239; leita sér trausts til e-s, Fb. ii. 169; sitja í trausti e-s, 80. 2. firmness, confidence; veit ek eigi ván þeirra manna er traust muni hafa at brjóta orð konungs, to whom it will be safe, who will dare, Fms. iv. 257; af Guðs trausti, Ver. 22; þeir er heldr höfðu sér traust at mæla sem þótti, who had no fear of speaking as they thought, Fms. i. 22; vér megum með minna trausti um tala, with less confidence, vii. 261: mun ek selja þér fé at láni undan hans trausti, i.e. take it out of his keeping and lend it to thee, 655 iii. 1; ek hefi lítið traust undir mér, small power, authority, Ísl. ii. 145; þoran eðr traust, Fms. i. 265. trausta-tak, n. a taking in trust, only used in the phrase taka e-ð trausta taki, e.g. of going into the rooms of a friend when absent and there taking a book 'in trust,' knowing that he will have no objection. Trausti, a, m. a pr. name, Vígl. traust-lauss, adj. [Germ. trostlos; Dan. tröstes-lös], without protection, helpless, Fms. iv. 222, Sks. 252. traust-leiki, a, m. strength, firmness, Sks. 420, Bær. 9 (valour). traust-liga, adv. firmly, Gþl. 105: confidently, Hom. 14. traust-ligr, adj. safe, to be relied on, Bær. 9; miklu væri traustligra (much safer) at týna barninu, 3. traustr, adj. trusty, sure, firm, strong, safe; þeir höfðu skjöldu traustari enn Kvenir, Eg. 59; kvóðu silki-bandit vera nökkuru traustara enn líkindi þætti á fyrir digrleiks sakir ... fjöturinn var sléttr ok blautr sem silki-ræma, en svá traustr ok sterkr sem nú skaltú heyra, Edda 19, 20; hvárt af osti eru gör akkeri vár, eðr reynask þau nökkuru traustari, Fms. vi. 253, traust brynja, Gd.; hlífar traustar, Edda (Ht.); so also Icel. say, íssinn er traustr, the ice is safe; ó-traustr, unsafe. 2. metaph., traustr til vápns ok harðfengi, Fs. 13; þeir hétu honum traustri fylgð, Orkn. 258; eigi berjumk ek ef ek fæ eigi traustara her., Fms. vi. 25; var eigi traust at hann næmi eigi galdr, it was not free from it, Bárð. 164; vera e-m traustr, to prove true to one, Ó.H. (in a verse). tráss, n. [Dan. trods], obstinacy. trássask, að, [Germ. trotz], to be obstinate, dogged; að hann hafi trássað og sagt, hann skyldi vinna allt Ísland með sjöunda mann, Bs. ii. 271; trássast við e-t, to neglect defyingly. TRÉ, n., gen. trés, dat. acc. tré; pl. tré, gen. trjá; spelt treo, Stj. 14, 74, Barl. 138; dat. trjám; with the article tré-it, mod. tréð; [Ulf. triu = GREEK; A.S. treow; Engl. tree; Dan. træ; Swed. trä, träd, the d representing the article; in Germ. this word is lost, or only remains in compds, see apaldr] :-- a tree, Lat. arbor; askrinn er allra trjá mestr, Edda 10; hamra, hörga, skóga, vötn, tré ok öll önnur blót, Fms. v. 239; höggva upp tré, Gullþ. 50; rætr eins trés, Fms. x. 219; höggva tré í skógi, Grág. ii. 296, Glúm. 329; milli trjá tveggja, 656 B. 4; lauf af tré, Fs. 135; barr af limum trés þess, er ..., Edda; tvau tré, Ask ok Emblu, id.; ymr it aldna tré, Vsp.: of trees used as gallows, ef ek sé á tré uppi, váfa virgil-ná, Hm. 158; skolla við tré, Fms. vii. (in a verse); cp. the Swed. allit. galge ok gren: hence of the cross, 655 xvi. A. 2, Fms. vi. 227, Vídal. passim; and so in mod. eccl. writers. Sayings, eigi fellr tré við it fyrsta högg, the tree falls not at the first stroke, Nj. 224; falls er ván at fornu tré, of a person old and on the verge of the grave, Ísl. ii. 415; tré tekr at hníga ef höggr tág undan, Am. 69. II. wood (= Lat. lignum); hann sat á tré einu, Fms. i. 182; tré svá mikit at hann kemr því eigi ór flæðar-máli, Grág. ii. 351; at þar ræki tró sextugt ... súlur er hann let ór trénu göra, Gísl. 140. 2. the mast of a ship; ok skyldi standa tréit, Fms. ix. 301; æsti storminn svá at sumir hjoggu tréin, x. 136; lét hann eigi setja hæra enn í mitt tré, Orkn. 260; viti hafði brenndr verit, ok var brunnit mjök tréit, Finnb. 232; á skipi Munans brotnaði tréit, Fms. viii. 209, (siglu-tré = mast.) 3. a tree, rafter, beam; sax eðr saxbönd, hvert tré þeirra er missir, N.G.L. i. 100; ok ef hús fellr niðr, þá skal ekki tré af elda, 240; þver-tré, a cross-tree, Nj. 201, 202. 4. the seat of a privy; gengr til kamars eðr setzk á tré, Grág. ii. 119. B. IN COMPDS, made of wood. tré-bolli, a, m. a wooden bowl, Vm. 110. tré-borg, f. a 'tree-burgh,' wood-fort, Eg. 244, Fms. viii. 113. tré-bót, f. as a nickname, Sturl. tré-brú, f. a wooden bridge, Þjal. 53. tré-drumbr, m. a drum of wood, log, Fms. vi. 179, v.l. tré-fótr, m. a wooden leg, Eb. 66, Bs. i. 312; the phrase, ganga á tréfótum, to go on wooden legs, of a thing in a tottering, bad state, Fb. ii. 300; það gengr allt á tréfótum. tré-guð, n. wooden idols, MS. 4. 68. tré-hafr, m. a wood-goat, Fb. i. 320. tré-hús, n. a wooden house, Fms. vii. 100, D.N. ii. 152. tré-hválf, n. a wooden ceiling, Bs. i. 251. tré-höll, f. a wooden hall, Fms. ix. 326. tre-kastali, a, m. = treborg, Sks. 423. tré-kefli, n. a wooden stick, Orkn. 150, Sturl. i. 15. tré-ker, n. a wooden vessel, Stj. 268, Karl. 546. tré-kirkja, u, f. a wooden church, Fms. xi. 271, Hkr, ii. 180.