This is page cv_b0586. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
stað-festi, f. steadfastness, Blas. 44; s. ok jafnlyndi, Bs. i. 141, pass.
stað-festing, f. confirmation, K.Á. 20, H.E. i. 261.
stað-góðr, adj. well-tempered; staðgott sverð, Fas. ii. 465.
stað-hæfa, ð, to aim true; s. á e-t, to make a hit.
stað-högg, n. a good hit; koma staðhöggi á. Fas. iii. 332, 353.
staði, a, m. a rick, stack; ef tveir menn eigu staða saman hvárt sem þat er korn eðr hey, Gþl. 349, Jb. 223.
stað-lausa, u, f. absurdity; mæla staðlausu stafi, he will say many absurd things, Hm. 28.
stað-lauss, adj. timid, unsteady, Róm. 237.
stað-leysi, n. restlessness of mind: s. ok vitleysi, Fms. vii. 150: unsteadiness.
stað-ligr, adj. local, Skálda 211, 212: firm, Bs. i. 724.
stað-lítill, adj. weakly, timid.
stað-lyndr, adj. 'steady-minded,' stubborn, Brandkr. 63: steadfast.
staðna, að, to stop, pause, abate; staðnaði orrostan (kurrinn), Fms. i. 34, 386, xi. 224, Ó.H. 69, Stj. 445.
stað-nefna, d, to fix, determine, Grett. 129.
stað-næmask, d, dep. to take up one's abode, settle, stop.
STAÐR, m., gen. staðar, dat. stað, and older staði, pl. staðir: [from standa; Ulf. staþs = GREEK; A.S. stæð; Engl. stead in home-stead; Dan. stæd; Germ. statt] :-- a 'stead,' place, abode; stjörnur þat né vissu hvar þær staði áttu, Vsp. 5; sessa ok staði, Ls. 7; fá mönnum stað ok mála, Grág. i. 473; nú hefir maðr eigi stað þeim mönnum, 465; færa úmaga til staðar, 256; færa varnað til staðar, Eg. 535; koma í þann stað, Grág. i. 485; í einn stað, in one place; í annan stað, in another place, 656 C. 11; fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place, Eg. 577; í einhverjum stað, in some place, somewhere, Sks. 94; í einum stað í England, somewhere in England, Fms. x. 392; ek hefi í einum stað á stofnat, Nj. 3; í öllum stöðum, in all places, altogether, Grág. ii. 178; í öllum stöðum þeim, er..., in every case, where ..., i. 153. 2. skipta í tvá, fjóra, sextán ... staði, to divide into two, four, sixteen ... parts, 656 C. 16; skiptask í tvá staði, Fb. ii. 437 :-- fara af stað (mod. á stað), to go away, leave, Gþl. 177; hafa sik af stað, to absent oneself, Fb. i. 565; bíða e-s ór stað, to wait in one's place, wait till one is attacked, Fms. iv. 268, viii. 48, 318, 355; ráða e-u til staðar, to settle, ii. 78, Ld. 178; gefa e-u stað, or gefa staðar, to stop, halt, Edda (pref.) 3, 40, Fms. vi. 384 (gefa A.V. 3), viii. 400; nema stað or staðar, to stop, Nj. 18, 54, 132, Dropl, 29, Fms. i. 167, 206, Fas. ii. 535, Ld. 104, Bs. i. 144, Edda 40 (nema A. 5); leita staðar, to seek a place (privy), Hm. 113. Hkr. i. 16, Fær. 197 (leita I): to seek an outlet, Fas. ii. 528; ganga at staðar, cacare, N.G.L. i. 127. 3. adverbially, í stað, on the spot, at once, presently, Dropl. 9, Fas. ii. 508, Stj. 263, 505, Fms. iv. 249; rétt í stað, just now, Flóv. 7; í marga staði, in many respects, Fms. vii. 221; í engan stað, noways, i. 80; í alla staði, in every respect, Nj. 213, 224, 237, Fms. vi. 59, xi. 58; í staðinn. instead, Grág. i. 61, Fms. i. 24, Nj. 73, Fb. i. 285; í annan stað, on the other hand, secondly. Fms. vi. 191, Nj. 210, 216 :-- gen. as adverb, alls staðar, everywhere; annars s., elsewhere; einhvers-staðar, nökkurs-s., somewhere; marg-staðar, fás staðar, in many places, in few places; né eins staðar, nowhere; sums-staðar, somewhere; see allr, annarr, einn, nekkverr, margr, sumr. 4. metaph. a goal, aim; hvern stað á sættar-umleitan þessi, Fms. ix. 51; ef þann stað tæki vizka þeirra, H.E. i. 249; vil ek vita hvern stað eiga skal málit, I wish to know the final answer, Ísl. ii. 216: hann spyrr hvern skal eiga hans mál, Eb. 132; koma í einn stað niðr, to turn out the same way, Fb. ii. 168. II. spec. usages, a stop, pause, hesitation; þeim varð staðr á um andsvörin. Fms. ix. 461; nú drepr ór hljóð, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó vánu bráðara, xi. 115. 2. elasticity, of steel or the like; ok dregr ór allan staðinn ór honum, it (the bow) lost all its elasticity, 623. 19; var þá ór sverðinu allr staðrinn, Sd. 118, 132; staðr í sverði, Kormak, freq. in mod. usage :-- strength of mind, courage, þann úhreinan anda er hann átti eigi stað við at sjá, Sturl. iii. 246; mun hann ekki eiga stað við sjónum haus, he will not be able to stand his looks, Fms. iv. 242; ef þú þykkisk mega göra stað í hestinn (make the horse firm), þá far til, Bs. i. 633. 3. a mark, print; sýndi hann oss á sínum limum járna stað ok banda, Hom. 121; sá þar öngan stað (no marks, traces were seen) þeirra tíðenda er þar hofðu orðit, Fb. i. 283. III. a church-establishment (church, see, convent); höfuð-kirkja á staðinum, Fms. ix. 369; staðrinn í Skálaholti, s. á Hólum, or Hóla-staðr, á staðnum á Hólum, Bs. i. passim; staðr í Lundi, Ann. 1234; klaustr eða aðrir stórir staðir, Fms. xi. 202; Brandr er setti stað (a benefice) at Húsa-felli, Ld. 332; staðr í Viðey (a convent), D.I. i. 512 stað hér at Helgafelli, 282: a town, staðr í Lybiku, Fms. x. 48; s. í Óðinsvé, xi. 267; þann inn dýrliga stað (Konunga-hella), vii. 187; stað eða borg, K.Á. 222: staðar-ábúð, staðar-bót, staðar-spjöll; staðar-bú, a rectory; staðar-eign, church-possession; staðar-fé, church-property; staðar-forráð, administration of church-establishments; staðar-jörð, a glebe; staðar-prestr, a parish-priest; staðar-setning, an establishment, Sturl. i. 113, 143, iii. 229, Vm. 6, Ám. 28, Dipl. iii. 4, v. 18, Bs. i. 546; staða-mál, the church contest, the name given to the struggle between clergy and laity about the ownership and administration of the churches and glebes (staða-forráð), which took place in Icel. at the end of the 13th century, and was partly settled by the agreement of A.D. 1296, Bs., Arna S., Ann. passim; staða-menn, the lay proprietors of the church estates, Arna S.; staða-gjafir, the yielding up of staðir, Ann. 2. 'staðr' was hence (but always in sing.) added to several local names where such an establishment had been erected, e.g. Staðr, Staðar-fell, Staðar-hraun, Staðar-hóll, as also Mel-staðr, Reyni-staðr, the old names in the heathen age of these places being Fell, Hraun, Hóll, Melr, see Sturl., Band., Bjarn. 3. again, the plur. -staðir is freq. in local names of the heathen age; Grani bjó at Grana-stöðum, Grímarr á Grímars-stöðum, Höskulds-staðir, Alreks-staðir ..., Landn., Fms. passim, see also map of lcel.
staðr, adj. restive, of a horse; hross skjart eða statt, Gþl. 504; verða staðr at, to stop, start, from surprise, Korm. 76; þá varð þeim staðara at höggva, Fms. ix. 225.
stað-ramr, adj. = sfaðfastr, Clem. 26.
stað-ráða, réð, to fix, determine, make up one's mind, Fms. iv. 148, vii. 144, Vígl. 28.
stað-remi, f. firmness, 623. 58.
staðsa, adj. indecl.; in the phrase, verða staðsa, to stop, hesitate; the word is a GREEK. occurring in a verse on the fly-leaf of the Ub. of the Edda, cp. Dan. standse.
stað-þrotinn, part. quite exhausted, Gullþ. 20.
stafa, að, [A.S. stafjan], to make staves; in the phrase, þat stafar í sjóinn, of a dead calm sea under sunshine. 2. to put letters together; stafaðr við annan raddar-staf, ... á hverja leið stafi skuli saman stafa, Skálda 164. 3. stafa fyrir, to rule; hvergi er hann stafar fyrir. howsoever he ordains, rules, Grág. ii. 249; skyldi þeir s. fyrir þeim slíkt er þeir vildi, to dispose of them as they pleased, Ó.H. 151; s. e-m dauða, to pass sentence of death on; sýnisk oss þessum manni harðr dauði stafaðr, Fms. ii. 173; s. e-m eið, to dictate an oath to another, Sturl. iii. 3.
stafaðr, part. striped, coloured, Eg. 68, Fms. ii. 301, iii. 136; see segl.
staf-gólf, n. a 'stave-space,' the distance between two posts or pillars, of about two yards: the length of a building is denoted by its number of stafgólf.
stafi, in ráð-stafi.
staf-karl, m. [Norse stakkar: Dan. stakkel], a 'staff-carle,' an old and infirm person, a poor beggar, Fms. i. 70, ii. 59, iii. 94, v. 287, vii. 360, Fas. i. 22, Bs. i. 525: stafkarla stigr, beggary, vagrancy, Fms. vi. 302, viii. 279; stafkarla-háttr, Háv. 40; stafkarla færsia, N.G.L. i. 138. stafkarla-letr, n. a kind of Runic letters, Sturl. ii. 241.
staf-kerling, f. a beggar-woman, Fms. viii. 106.
staf-kerti, n. a staff-taper, Str. 6, 46, Karl. 86.
staf-lauss, adj. 'staff-less,' without a stick; ganga staflaust, to walk without a stick, i.e. firmly, Ld. 82, Bs. i. 179, Háv. 50.
staf-ligr, adj. of or pertaining to letters, Skálda 180.
staf-lurkr, m. a cudgel. Fas. ii. 262.
staf-lægja, u, f. 'staff-layers,' the plates or long beams along the walls joining the pillars (stafir), Hom. 95, 96, N.G.L. i. 101, Ld. 316.
STAFN and stamn, m. [A.S. stefn; Engl. stem; Dan. stavn] :-- the stem of a ship (prow or stern); stafna á meðal, from stem to stern, Fms. i. 278; hann hjó stafna af skipi sinu, vii. 215; áðr stamnar sé seymdir við kjöl, N.G.L. i. 101; fram-s., the fore-stem = the prow; aptr-s., the 'aft-stem' = the stern; hvárn-tveggja stafn, Bs. i. 146; varð þeim litið aptr um stafn, Fms. x. 226; fló hann aptr um stafn: esp. of the stem or prow, iv. 57, vi. 78, Eg. 32: the phrase, fyrir stafni, ahead, Sks. 223: and metaph., hafa e-t fyrir stafni, to aim at, be engaged in a work. Fms. iii. 102; þessa iðn hefir hann nú fyrir stafni. Band. 1: berjask um stafna, to fight stem to stem, Fms. i. 93, vi. 76; deila um stafn við e-n, to have a hard struggle with one, Orkn, 232: the gable-end of a building, þykkir mér sem undan sé báðir . stafnarnir, Nj. 197. v.l.
B. COMPDS: stafn-búi, a. m. the forecastle-men on a war-ship. Eg. 33, 54, 772. Fms. ii. 331, vii. 266, Nj. 8, passim; the best men were selected for this post. stafn-gláma, u, f. a nickname. Fas. ii. stafn-gluggr, m. a gable-window, Sturl. i. 160. stafn-haf or stafn-hald, n. a standing, course on the sea. stafn-hár, adj. stem-high, Fms. ii. 50. stafn-hvíla, u, f. a bed in the gable, Sturl. ii. 67 C. stafn-lag, n. fighting stem to stem, Sturl. iii. 63, v.l. stafn-leggja, lagði, to lay stem to stem in battle, Fms. viii. 386, v.l. stafn-lé, m. a grappling hook, in sea-fight, Nj. 47, Fms. vii. 64, Sturl. iii. 63. stafn-lok, n. the locker in the stem, Sturl. iii. 106. stafn-rekkja, u, f. = stafnhvíla, Sturl. iii. 186, Háv. 40. stafn-sveit, f. the forecastle-men, Fms. vii. 289, viii. 385. stafn-sæng, f. = stafnhvíla, Fas. iii. 209. stafn-tjald, n. a tent in the bow or stem, Fms. vii. 114, Hkv. 1. 24.
STAFR, m., gen. stafs, old pl. stafar, Hom. 97. Plac. 48, Korm. 178, 246 (in a verse); stafana (acc.). Fms. x. 16, v.l., [Ulf. stabs = GREEK, cp. staua -- GREEK; a word common to all Teut. languages] :-- a staff, post, esp. in a building, as is still seen in Norway; bundinn við staf einn, Eg. 232; þrír aurar við staf hvern, ok svá fyrir staflægju hverja, N.G.L. i. 101; ása, stafi, þvertré, syllur, Dipl. iii. 8; hit nyrðra megin við innstafana sat konungr, the inner posts in a hall, Fms. x. 16, v.l.; Egill tók