This is page cv_b0585. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
585 SPURNING -- STAÐFESTULAUSS.
hafa sauna s. til e-s., Fms. viii. 239; mun þegar s. (news) koma til Höskuldar, Nj. 154.
spurning, f. (spurningr, m., þenna spurning, Sks. 193 B), a speering, asking a question; minni spurningu, Sks. 5; mín s., ... ein lílil s., 220; mína s., 6; at yðr þykki bernsliga reika s. min, 566; leiða spurningum at um e-t, Fms. iv. 230; at þessi s. væri með svá mikilli vél, vii. 203.
spurs-mál, n. [Dan. spörsmaal], a question, (mod.)
spúa, ð, = spýja.
spúsa, u, f. [a Fr. word], n spouse, Str. 20.
spúsa, að, to espouse. Str. 65: spúsi, a, m. = púsi. 20, 53.
spyrða, d, [sporðr], to tie up fish by the tail, Fas. ii. 352.
spyrða, u, f. a pair of fish hung up, also of the strings for tying them up: whence the phrase, gefr Guð í görðar spyrður, God will supply the fish to the ready-made spyrður.
SPYRJA, pres. spyr, spyrjum, pl. spurði; subj. spyrði; imperat. spyr, spyrðú part. spurðr, spurt: a part. spurnum, as from a strong verb spurinn, Sks. 12 B. In mod. usage sounded as with u throughout, thus, infin. spurja; pres. spur; imperat. spurðu: with neg. suff. spyrjattu (speer thou not), Fas. i. (in a verse): [spor; A.S. spurian; Scot. and North. E. speer; Germ. spüren; Swed. spörja, spörge.]
B. To track, trace steps or footprints; nú er maðr stolinn fé sínu, ok sér hann manna-farveg liggja frá garði, þá skal hann ... spyrja til garðs manns, Gþl. 539; með hundum, er því vóru vanir at s. þá upp er undan hljópusk, Ó.H. 247, Hom. 159. 2. metaph. to track, investigate, find out (Germ. aufspüren): ok er engi likari til enn annarr, þá skolu ölhús-menn morð spyrja, N.G.L. i. 62; en erfingi spyri morð ef hann kann eptir koma, ii. 215; þá spyri erfingi morðs (morð), i. 309, but this sense is old and obsolete: s. upp, to find out; þeir fengu hann eigi upp spurðan, Sturl. ii. 125. II. to speer, ask, absol. or with gen.: spyrja lögspurning, Grág. i. 21; Gunnarr spurði, hvat hann vildi þá láta at gera, Nj. 100: þeir spurdu hvat þar væri komit. Fms. i. 9 :-- with gen., s. e-s, to enquire after; spyrr konungr margra tiðinda, iv. 192: hann spurði margs ór brennunni, Nj. 213, passim: to request, spyrja síðan alla lögréttu menn, Grág. i. 8. 2. with prepp.; spyrja at e-u or spyrja e-n at e-u, to speer or ask after; spurði hann at Ástriði ok syni hennar, Fms. i. 70; s. at þingfesti manna, Grág. i. 19: spyrr Sigvaldi at ferðum Ólafs, Fms. x. 226, Gþl. 221; konungr spurði hann at nafni, speered at him for his name, Nj. 6 :-- s. eptir, spurði Höskuldr dóttur sína ekki eptir, did not ask her, ask her consent, Ni. 17; spurði Fjönir eptir bræðr sína, F. asked after his brothers. Fms. xi. 44; s. eptir e-n, to enquire after, i. 263, iv. 32, Eg. 89 :-- s. e-n um e-t (= eptir e-u), þeir spurðu Gunnar um fundinn, Nj. 100. 3. to hear, be informed of (Germ. erfahren): þat spyrja synir Haralds, Fms. i. 18; þat spyrr Bárðr at ..., Eg. 31; Snorri spyrr nú hvar komit er málunum, Nj. 244, passim: s. til e-s, to get intelligence as to; þeir spurðu til Birkibeina, Fms. ix. 224; Gregorius spurði til þeirra þar sem hrita Saurbæir, vii. 270; spurði hann til Sóta, at hann var farinn suðr, Nj. 7. III. reflex. to be reported, get abroad; skipkváman spyrsk, Nj. 5; tíðendi spyrjask, 25, 85; til Þorveigar spurðisk þat, at hón lá hætt, it was told of Th. that she was very ill, Korm. 164; hefir til þess skips aldregi spurzk, nothing has since been heard of this ship. Nj. 282: impers., mér spyrsk á þann veg, I am told, Eg. 20: spyrjask fyrir um e-t, to enquire, Ld. 226, Hkr. ii. 333: spyrjask um vandliga, id., Sks. 284. 2. recipr. to ask one another; spyrjask tíðenda, Nj. 227, 228, Eg. 547. 3. part., svara spurnum hlut, Sks. 12 B.
spyrna, d, [spor, cp. sperna, sporna; A.S. speornan; Engl. spurn] :-- to spurn, strike with the feet; er úlfrinn spyrnir, Edda 20; s. fæti á e-m, Glúm. 338, Edda 38; stinga huefa eðr spyrna fæti, Grág. ii. 133; s. við fætinum, Bs. i. 462; spyrna fótum í e-t, to spurn with the feet at, Fms. vii. 120; svá hafði Björn hart spyrnt til Vagns, xi. 153; hann spyrndi til sveinsins, Dropl. 31; s. í e-t, to put the feet against, to kick, Bs. i. 462: s. móti broddinum, Acts ix. 5; s. af sér fjötri, Ísl. ii. 52. II. reflex., spyrnask í iljar, of two stretched on their backs, heels to heels, Fas. ii. 147, Þorf. Karl. 410, v.l. 2. part., frá spyrndr allri eign, spurned from, bereft, Fagrsk. 100.
spytta, t, [spott 1, to cheat; s. e-t af e-m, Anecd. 10.
SPÝJA, pres. spý; pret. spjó, spjótt (spjóst), spjó, pl. spjó; subj. spýi; part. spúinn: the mod. form is a weak spúa, spúði, spúð: [Ulf. speiwan; common to the Teut. and Lat.] :-- to spew, spit up, vomit; hón spjó blóði, Bs. i. 323; hón hafði mikla sátt ok spjó jafnan, 189; spýja upp, to cast up, Sks. 629 B; s. e-u ór sér, id., Al. 44; sumir spjó (plur.) þar inni í stofunni, Eg. 206; lýkr hundi þeim er spýr, Hom. 159.
spýja, u, f. a vomit, Eg. 553, Magn. 532, Hom. 151, 159.
spýta, t, [spjót], to spit, pin with sticks; s. at sér vaðmál, Fas. iii. 10; hann spýtti aptr tjaldinu, ii. 285; s. skinn, to spit a skin, for drying it.
spýta, t, [spýja], to spit, Bs. ii. 45, Edda 47; s. út bita, N.G.L. i. 343; spýtir hann honum út, Greg. 49; s. í andlit e-m, Pr. 445: to sputter,þat vatn er keldan hefir spýtt, Sks. 147;
spýta, u, f. [spjót], a spit, stick, wooden pin, Fas. ii. 285, iii. 10; s. er fyrir er stungit, Edda ii. 431, freq. in mod. usage. 2. a candlestick; kerta-klofi ok s. með, Ám, 6.
spýta, u, f. [spýja], medic. a running sore; fótar-mein þat er menn kalla spýtu, Bs. i. 457. spýtu-leggr, m. a nickname, Orkn.
spýting, f. a spitting, Mar., Th. 23.
spýtingr, m. a roll containing sixty ells of wadmal, D.N. iii. 914, Bs. i. 842.
spæja, see speja.
spækja, u, f. [Engl. spoke], a thin board or deal.
spæna, d, [spánn], to cut a chip.
Spænskr, adj. Spanish, Fms. x. 139.
spætr, n. [Dan. spette; Germ. specht], a wood-pecker, picus, Edda (Gl.)
spöl-korn, n. a little bit of a road; fylgja e-m s.
SPÖLR, m., pl. spelir, gen. spala, acc. spölu (the gen. spalar and dat. speli hardly occur); [cp. Fr. espalier] :-- a rail, bar, lattice-work; smugu þeir milli spalanna, Edda 30; ró-spölr, q.v.: bring-spelir (q.v.), 'breast spars.' 2. metaph. a bit, short piece; hefja upp sögu ok segja af spöl nokkurn, a bit of the story, Fms. vi. 355: a bit of a road, Bb. 3. 19.
SPÖNG, f., gen. spangar, pl. spengr and spangir; [A.S. and Germ. spang] :-- a spangle; vórn lagðar yfir spengr af gulli, Eg. 698; hann görði af þeim spengr ok festi á altara, Stj. 330; spengr ok listur, 563: slárnar eðr spengrnar, 45; brynju-spangir, the spangles of mail, Edda (Ht.); járn-spöng, gull-s., q.v.; hjósk niðr spöngin, Rd. 278: of ice making a bridge across water, Markar-fjót féll milli höfuðísa, ok vórn á spengr hér ok hvar, Nj. 142; þar var mjó spöng yfir (viz. the river), Sturl. ii. 248. spanga-brynja, u, f. plate-mail, Ld. 276, Hkr. iii. 390.
SPÖNN, f., gen. spannar, [A.S. span, sponn; Engl. span] :-- a span. (from the end of the thumb to the end of the middle finger is called lang-spönn or 'long-span;' but that to the end of the fore-finger a stutt-spönn or minni spönn, 'short-span'); varð þat ekki fjarri hinnar minni spannar langt, Bs. i. 387; spannar (a span long) fram frá hepti, Eb. 250; tveggja spanna digra, Bær. 16; ekki meirr en alin eða spönn, Bs. ii. 168; þat var spannar breitt, Fs. 51: spjót spannar langt, N.G.L. i. 44. II. spann, a pail, Rétt. 2. 10, B.K.
spör, f., spörð, Sighvat, [sparaj, sparing, Barl. 120; erat af spörð, not sparingly, Sighvat.
SPÖRR, m., gen. spörs, Ýt. 8. but sparrar, Landn. 135, [A.S. spearwa; Engl. sparrow; Dan. spurv; cp. Fr. épervier] :-- a sparrow, Edda (Gl.); spórr einn, Hkr. i. 24: as a nickname, Landn. l.c.: the word is, however, rarely used in Icel.
spöruðr, m. a sparer. Lex. Poët.
stabbi, a, m., also stobbi, stubbi [from stafr], a block; tré-s., Fms. vi. 179: also used of a stack, hey-s.
STAÐA, u, f., gen. stöðu, pl. stöður, [standa], a standing, place, position; leiddisk bændum staðan, Fms. viii. 415; viti þá hverr sina stöðu ..., gefa gaum at um stöður sinar, Ó.H. 204, 215; skipa mönnum í stöður, Bs. i; halda vel stöðunni, Sturl. ii. 44; hann hugði at stöðu hússins, Fms. v. 338; var brotinn hverr steinn ór sinni stöðu, ix. 48: the position or quarter of the wind, veðr þvert at stöðu, Fms. viii. 209 (veðr-staða):-- sólstaða, er fimm nætr eru til stöðu, N.G.L. i. 39. 2. position, state, condition, of life, Skálda 211; lífs-s., heims-s., the era of the world, Rb. 82, Fb. (inscription). COMPDS: stöðu-brunnr, m. a well of still water, N.G.L. i. 341, Trist. 11. stöðu-garðr, m. a standing, permanent fence, Gþl. 350. stöðu-merki, m. a standard, Karl. 364. stöðu-vatn, n. a 'standing-water,' pond or lake, Stj. 75, 82, 89, Str. 78, MS. 623. 33, Fms. viii. 31.
staðaldr, n. continuity; at staðaldri, continuously.
staddr, part., see steðja.
stað-fastliga, adv. steadfastly, K.Á. 230, Fms. iii. 168, Dipl. i. 3, passim.
stað-fastligr, adj. steadfast, firm, Fas. iii. 90, Sks. 452, Fms. ii. 38.
stað-fastr, adj. steadfast, residing, abiding; s. á Haðalandi, Fms. x. 378. 2. metaph. settled, steadfast, fixed; s. dómr, Sks. 598; staðfast í skapi e-s, fixed in one's mind. Band.: steadfast, true, Blas. 44, Fs. 69, Bær. 11; staðfasta ást, 10.
stað-festa, t, to give a fixed abode; s. úmaga, Grág. i. 128; staðfestr úmagi, 206; s. sik þrjár nætr til vistar, v. 10. 2. metaph. to make steadfast, make up one's mind; ekki hefi ek staðfest um þat, Grett. 129; s. sátmál með sér, Fms. vi. 286; svá er mælt ok staðfest, established by law, Gþl. 168; staðfesta ráð sitt, to establish oneself, Ld. 14. 2. eccl. to confirm, K.Á. 174. II. reflex. to take up one's abode, establish oneself, Eb. 12, Eg. 182, 596, Nj. 46, Fms. i. 25. 2. to be determined; staðfestisk þessi ráða-görð, Eg. 271: to grow strong, sem ríki hans staðfestisk meirr, Sks. 684.
stað-festa, u, f. a fixed abode, residence; hafa staðfestu, Sks. 525; taka staðfestu, Eb. 12, Eg. 319; kaupa sér staðfestu, Ld. 210; goðorð ok staðfestu ... þær staðfestur er bræðr mínir búa á, 308, passim. 2. metaph. steadfastness, stability, firmness, Sks. 587, 701; friðr ok s., K.Á. 200: truth, faithfulness, Sks. 590. 3. a confirmation, K.Á. 2; bréf ok staðfestur, Anecd. 88. COMPDS: staðfestu-bréf, n. a deed of confirmation, Pm. 43. staðfestu-lauss, adj. without a fixed abode or livelihood, Grág. i. 206, Sturl. i. 136.