This is page cv_b0583. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
SPILLIDYR -- SPORNA. 588
288, Hom. 120; spillask við, to get worse, Eg. 566; trú spilltisk, Landn. 117; mun mikit hafa um spilzk, taken a turn for the worse, Ísl. ii. 369; spilltisk skjótt árferð, Fms. i. 51; spillask þá sakarnar, Grág. i. 373 :-- part. spellandi, a spoiler, Ó.H. 114; um-spillendr: spilltr, spoiled, corrupted. spilli-dýr, n. a noxious animal, Fb. ii. 78. spilli-ligr, adj. corruptible, Bs. ii. 183. spilling, f. corruption, Mar., passim in mod. usage and eccl. writings. spillir, m. a spoiler; spillir bauga, Fm., Lex. Poët.; skálda-spillir, q.v. spinka, að, to sprawl; þeir draga hann fram at gálga ... hversu hann spinkar, Thom. 472. SPINNA, spann, spunnu, spunnit; [Ulf. spinnan = GREEK; a word common to all Teut. languages] :-- to spin; Katla sat á palli ok spann garn, Eb. 92, 94; ek hefi spunnit tólf álna garn, Ld. 224; drósir suð-rænar dýrt lín spunnu, Vkv. 1; Grima sat á þreskeldi ok spann, Fbr., passim in old and mod. usage. spík, f., pl. spíkr, [Engl. spike; Dan. spig], a spike, sprig; fjala-spíkr, board-splinters, Pr. 415; skyldi ek sundr bjóta hverja spík er í þeim er, Mirm. 70: in mod. usage of a thin worn-out scythe, ljá-spík, Ísl. Þjóðs. i. 11; hann hafði aldri annan ljá en spíkina álf konu-naut, 12. spíra, u, f. a spar, N.G.L. iii. 204, Edda ii. 482; spíru-viða, a spar-timber, N.G.L. iii. 207: a stilt, Stj. 95. II. a kind of beaker or vessel in church furniture, Dipl. iii. 4, Vm. 58, B.K. 84, 130, D.N. III. the town Spira, Symb. spítal, n. (spítali, a, m., Symb. 30, Fms. x. 153, xi. 202, 301; not specially for the sick); [for. word; mid. Lat. hospitale] :-- a spital or hospital for the poor or strangers, Symb. 28, Fms. x. 153; lærðra manna spítal, Ann. 1308; for lepers, Dipl. ii. 16, 94; spítals-prestr, D.N. ii. 16. spítalskr, adj., spít-elska, u, f. [Dan. spedalsk], leprous, for the old hospitals were established for incurable lepers. spíz, n. [for. word; Ital. spezie], spices, B.K. 88, Rétt. 49, Mar. spíza, að, [for. word; Germ. speisen], to furnish with provender; vel spízaðan, Clar., Bláus S., (unclass. and obsolete.) SPJALD, n., pl. spjöld, [Ulf. spilda = GREEK, GREEK]:-- a square tablet; með spjöldum ok spilum, Stj. 563: a tablet in a church, brík yfir altari, spjöld tvau, Vm. 149; spjald ok á crucifixio. Ám. 58: the square wooden board in the binding of a book, átta bækr í spjöldum, Vm. 177; hálfr fimti tugr bóka í spjöldum, Dipl. v. 18: spjalda-laus, without a cover, id.: the phrase, spjaldanna á milli, from one cover to the other; eg hefi lesið bókina spjalda á milli, i.e. all, every word of it: vax-spjöld, wax-tablets, Sturl. iii: for writing, Lat. cera, skrifa á spjald, Stat. 275; kirkjunnar lög rituð á spjali(d) ok upp-fest, H.E. i. 501: the squares made in weaving by ladies, hlaða spjöldum, to make, weave, check, Gkv. 2. 26; hence a woman is in poets called spjalda gná, the fairy of the tablets, Skáld H. 6. 48; spennti eg miðja spjalda gná spriklaði sál á vörum, a ditty. spjald-hryggr, m. the back above the hips, the small of the back; lendar, spjald-hryggr, mjó-hryggr, bak. spjald-ofinn, part. 'woven in squares,' of a lady's work. spjald-vefnaðr, m. weaving in squares, check-work, embroidery. SPJALL, n. [Ulf. spill = GREEK; A.S. and Engl. spell; O.H.G. spel, hence mod. Germ. spiel] :-- a 'spell.' saw, saying; hafa mart í spjalli, to treat of many things. Skáld H. 4. 10; and-spjall, an answer, reply; guð-spjall (q.v.), gospel :-- else used in plur. and only in poetry: spjöll, words, tidings; forn spjöll, old words, old lore, of bygone days, Vsp 1. Hkv. 1. 36; ný spjöll, news, Hkv. Hjörv. 31; jó frá ek spjalla, asked him for news, Gkv. 2. 5; sunnan em ek kominn at segja spjöll þessi, Fas. i. 499 (in a verse); heilög spjöll, holy 'spells,' Skákl H. 7. 62; móðug spjöll, 'moody spells,' lamentations, Gh. 9; hermdar spjöll, angry words, Edda (in a verse); fé-spjöll, 'fee-spells,' Vsp. (see fé); vig-spjöll, war-news. Lex. Poët.; læ-spjöll, lewd spells. spjall, n. a 'spell,' mischief, damage, = spell; taka spjall af e-u, Sks. 352 B. 2. a flaw; spjöll, á máli, Glúm. 347; hafi þér málit meir tilbúit með úskapi, en eigi sé spjöllin á, id.; sýnisk mér auðsæ allmikil spjöll á yðarri ráðagörð, Fms. viii. 53, v.l.; spjöll, opp. to kostir, Merl. 2. 97: mann-spjöll, a loss in men. spjalla, að, [Ulf. spillen = to pronounce], to 'spell,' talk; myrkri við man spjalla, Hm. 81; fjöld nam at s., Bkv. 13; spjallandi = mál-vinr; spjalii, Edda ii. 497. spjalla, að, to spoil; spjölluð mál, Háv. 57. spjalli, a, m. a 'speller,' one who converses with another friend, Edda (Gl.); gumna spjalli, gauta s., gotna s., the friend of men, Lex. Poët.; Hrungnis s., the friend of H., Hým.; jöfra s., the secret friend of kings; s. landreka, id., Lex. Poët. spjallr, adj. spoken; in opin-spjallr, q.v. spjátra, að, to behave like a fop: spjátr, n.: spjátrungr, m. a fop, coxcomb. SPJÓT, n. [Dan. spyd; Swed. spjut; Germ. spiess; Engl. spit] :-- a spear, lance, both to throw and thrust (prop. of a wooden staff), K.Þ.K. 170, Nj. 8, 264, Fms. i. 44, viii. 352, Anal. 116; spjóts-skot, Fms. viii. 352, Fs. 17, Ó.H. 183, passim. COMPDS: spjóts-falr, m. the socket of a spear-head, Fms. vi. 198. spjót-garðr, m. a fence of spears, Gþl. 457. spjóts-hali a, m. the 'spear-tail,' the end of the wooden shaft of a spear, Ld. 132, Eg. 289, Fms. vi. 413. spjót-lag, n. = spjótslag, Fms. ix. 489. spjót-leggr, m. the 'spear-leg,' shaft, Nj. 64, v.l. spjóta-lög, n. pl. spear-thrusts, Eb. 190. spjóts-oddr, m. a spear's point, head, Ld. 78, Landn. 215, 308, Grág. i. 89, 133, Fs. 99, Fms. vii. 149. spjót-skapt, n. = a spear-pole, Nj. 70, Sturl. i. 196 C, Fms. ix. 405, Eb. 190; spjótskapts-hali, K.Þ.K. spjót-skepti, n. = spjótskapt, Sturl. i. 196, iii. 113 C. spjóts-skepti, n. = spjótskepti, Nj. 145, v.l. spjót-spík, f. a 'spear-spike,' thin spear, Ld. 278. spjótaðr, part. furnished with spears, Al. 21. SPJÖR, n. pl. [A.S. spere; Engl. spear; Germ. speer] :-- a spear, only in plur. and poët, (neither gen. nor dat. occur), Edda (Gl.); erat audskept almanna spjör, 'tis not easy to make spears for all men, i.e. to please all men, Ad. 21, cp. Hm. 127; dreyrug spjör, Höfuðl.; spjör gullu, spjör knáttu glymja, braka, spears clashed, etc., Lex. Poët.; rjóða spjör blóði, Nj. (in a verse). spjörr, f., only in pl. spjarrar, mod. spjarir :-- swathing-bands, used instead of hose or stockings; Auðr kona þín er í brókum ok vafit spjörrum mjök í skúa niðr, A. thy wife dresses in breeks (like a man), winding swathes round her legs almost down to the shoes, Ld. 136; hvítar brækr ok vafit at neðan spjörrum, því var hann vaf-spjarra Grímr kallaðr, swathing the legs (instead of stockings), for which he was called 'swaddle-leg' Gullþ. 14. 2. mod. a rag, tatter; þat sem áðr er slitið ok at spjörum orðit, Fas. iii. 7: the phrase, spyrja e-n ór spjörunum, to examine one without his hose on, i.e. to strip and examine him closely, Snót: in mod. usage also sing., hann á ekki eina spjör, not a scrap of clothing on his back. sponz, n. [Dan. spunds], a bung of a barrel. SPOR, n. [Ulf. spaurds = GREEK; A.S. spyrd, spor, = a track, footstep; O.H.G. spurt; Germ. spur; Dan. spor; these last having, like the Icel., dropped a d]:-- a track, footprint; eptir þetta sté Froði í bergit ... til þessa spors mun ek koma hvern dag, ok vita hvat í sporinu er, Fas. i. 63; manns-sporin í snjónum ... heim munu liggja spor hans, Fs. 41; mátti eigi hrærask ór þeim sporum, Bs. i. 357; standa í þeim sporum, Sturl. ii. 63; þeir rekja spor sem hundar, Fms. i. 8; standa í sömum sporum. to stand still, Clem. 32, Fas. i. 63; hann stóð í spori er hann hafði gört sér, Grett. 89: ganga í spor e-m, to go in a man's footsteps, go behind him, Nj. 26 vist hefir þá vel fram gengit, en þó hefir þú eigi gengit mér í spor, not followed in my steps, 108; hvetja sporit, to quicken one's steps: spretta úr spori, to question the pace of a rider; fót-spor, q.v.: metaphorical phrases, þótti synir hans vel stíga í spor honum, his sons stepped well in his footprints, were like him, Fs. 61; blístra í spor e-m, Korm.; sjá ben markar spjóti spor, Sd.: the phrase, renna blóði í spor, Bkv. 17, referring to a heathen rite of making foster-brotherhood by blending blood in one's footprints (vestigia sua mutui sanguinis aspersione perfundere, Saxo 12), cp. Gísl., Fbr. S.: at vörmu spori (adverbial), on the warm track, instantly, in return: poët. usages, sverða spor, a'sword's prints' i.e. wounds., Ulf. 11. 16; eggja spor, an 'edge-print,' Lex. Poët.: dólg-spor = dólk-spor, dirk-prints., Hkv. 2. 40. spora-drjúgr, adj. fast pacing. spora, að, = sporna; þorðu eigi hestarnir s. hana, Fas. i. 226. spor-askja, u, f. an oblong box. spor-baugr, m. an elliptic ring, (mod.) sporð-dreki, a, m. a 'tail-dragon,' scorpion. Rb. 102. SPORÐR, m. a fish's tail; s. sem á fiski, Sks. 167; hrygg höfuð ok sporð, N.G.L. i. 59. Gþl. 459: of a serpent, Fms. x. 407; hann (the world serpent) bitr í sporð sér, Edda: hence of a ship with dragon heads at her bows, the stern is called sporðr, var á stafni visundar-höfuð, en aptr sporðr, Hkr. iii. 25: phrases, standa e-m; á sporði, to be a match for, metaph. from fighting a dragon; vitr maðr ertú. svá at fáir munu standa á sporði þér, Nj. 244; mun engi maðr þá þér á sporði þér standa, 111; þessa menn er nú hafa mjök yðr á sporði staðit, who have withstood you, hampered you, 655 xiii. B. 2: víta hvárki höfuð né sporð á e-u, to know neither the head nor the tail of a thing, know nothing about it. 2. metaph. the tail or pointed end of a shield (the oblong shield, skjaldar-sporðr): hjó í skjöldinn ok af sporðinn, Nj. 200, Fs. 135 :-- of a bridge, brúar-sporðr, a bridge's end (see brú): bryggju-sporðr, bygðar-s., outskirts, Skáld H. sporða-köst, n. pl. the flapping of a fish, salmon, Bb, spor-ganga, u, f. (cp. ganga í spor e-m), backing, assistance; veita e-m fylgð ok sporgöngu, Eb. 112. sporgöngu-maðr, m. a 'step-goer,' follower, Fas. iii. 46, Eb. 112, Bs. i. 766: a persecutor, grimmir sporgöngumenn, 623. 35. spor-hundr, m. a slot-hound, bloodhound, Fms. vii. 50, Orkn. 150. spori, a. m. [A.S. spor, spora; Dan. spore], a spur, Nj. 82, Fms. vi. 424; slá (keyra, höggva) hest sporum, ix. 518, Gullþ. 68; spora-högg, Nj. 8; the oldest spurs were pointed (oddar), see Worsaae, No. 356. spor-latr, adj. slow or lazy in walking. spor-léttr, adj. quick of step. sporna, að, [A.S. spurnan], to spurn, kick, tread on; sporna vóll, Vsp.