This is page cv_b0546. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
konunginum einn fríðan hest, ok kom sá vel til skila, Bs. i. 710; þar sem þryti silfr skyldi borðbúnaðinn fyrir gefa, svá at allir hefði góð skil, so that all should have their due, Fms. x. 147; hann átti engan erfingja þann er skil væri at, he had no trusty heir, Sturl. i. 45. 3. as a law term, pleading, public speaking; leysa öll lögmælt skil, Grág. i. 28, Nj. 232. 4. a despatch, message. COMPDS: skila-boð, n. pl. a message. skila-dómr, m. a Norse law term, a private court of adjustment, like the Icel. görð, q.v.; cp. mod. Germ. 'schieds'-richter, N.G.L. i. 87; halda skiladómi fyrir kaupi sínu, Gþl. 496 (Js. 119), Dipl. ii. 12; halda s. fyrir jörðina (acc.), iii. 11; halda skiladómi fyrir, ok njóta vátta sinna, at hann tók fyrri, Gþl. 335; halda (landi) til skiladóms, Dipl. ii. 6. skila-dottir, f. = skilgetin dóttir, D.N. skila-lítill, adj. = skillítill, Sturl. i. 56. skila-maðr, m. a trusty man, Sks. 20, Rd. 260, Gþl. 25; ó-skila maðr, an untrustworthy man.
skila, að, to perform a duty; fylgd ok vörðr skal boðinn vera snimma dags, ok skilaðr í seinsta lagi þann tíma sem konungr gengr til borðs, N.G.L. ii. 414; at ekki sé eptir ú-skilat eðr úgört, Hom. 84. 2. skila e-u, to bring back, return a thing; hann skilaði aptr yxnunum, Rd. 257; at þú skilir aptr stóðhrossunum, Vápn. 19; fé skilisk eptir fyrra skil-orði, Gþl. 311: to deliver a message, skila e-u, því ana ek at s. til þín, at..., id. II. = skilja, to decide; til viðr-tals um þá hluti er eigi vóru enn skilaðir þeirra í milli, Bs. i. 773; þeir áttu eigi um at skila málit, Nj. 87; meðan þau vóru eigi andliga skiluð, Hom. 79; ok öllu því máli var þá skilat er áðr hafði í milli farit, Eg. 346; enda eigi þeir um einn hlut at skila, Grág. (Kb.) i. 68. 2. to expound, give reason for, explain; vilda ek at þú skilaðir þessa ræðu, Sks. 327 B; at þér skilit þetta meðr nökkurum orðum, 685 B (or from skilja); enda skil ek eigi áðr enn ek heyri þetta görr skilat fyrir mér, 36; at sjálf decreta skili þat síðan, hversu ..., Anecd. 18.
skil-borinn, part. lawfully-born, born in wedlock, Fms. i. 193.
skil-dagi, a, m. a condition, stipulation, terms, Nj. 81, Ó.H. 47, 98, Gþl. 494, Fms. i. 22, 80, vi. 293, vii. 92, 147, Vm. 129, K.Á. 224, passim. 2. a term, Icel. Almanack, 10th and 14th May, 1872.
skildingr, m. = skillingr, D.N., in deeds of the 14th century. 2. in mod. usage, of a small coin.
skildi-vöndr, m. a reed-wand, Fb. i. 405 (in a verse).
skil-fengin, part. f. lawfully wedded; móðir s., Gþl. 215, 232; s. kona, N.G.L. i. 151; s. barn = skilgetið barn, Rétt. 44; dróttningar skilfenginnar, Fms. vii. 306.
skilfingr, m. [either from skelfa= the shaker, or, it may be, akin to Germ. schilf = a reed] :-- the name of a mythical royal familv, a prince, lord, Edda, Lex. Poët.; dauða skilfingr, the prince of Death, Niðrst. 6.
skil-getinn, part. lawfully begotten, born in wedlock; s. sonr, dóttir, arfi, Nj. 154, Orkn. 318, Fms. ix. 242, 328, Vm. 131 :-- s. móðir, = skilfengin, N.G.L. ii. 75. v.l. 17.
skil-góðr, adj. trustworthy, worthy; s. bóndi, Magn. 536, Sturl. i. 8; framkvæmdar-maðr ok s., 38; skilgóðir menn, Eb. 264.
skil-greiði, a, m. promptness, = greiðskapr, Nj. 18, v.l.
skiling, f. a disposition, Skálda 197.
skilinn, adj. [skilja; Scot. skeely], distinct; skilin orð, clear, distinct words, Hm. 135; tala hátt ok snjallt ok skilit, Konr. 56; svá skýrt ok skilit, Bs. ii. 16; til þess at þá verði skilnari frásögnin, Róm. 108; snjallr ok skilinn í öllu framferði, Mar.
SKILJA, pres. skil, skill, Grág.; pret. skilði, skildi; part. skiliðr, and later, skildr and skilinn; neut. skilið and skilt: [the original sense, viz. to cut, Lat. secare, appears in Goth. skilja = a butcher; A.S. scylan = to separate.
A. To part, separate, divide; Tanais skilr heims-þriðjunga, Al. 131; sú er nú kölluð Jökulsá ok skilr lands-fjórðunga, Landn. 251; Gautelfr skilr Noregs-konungs ríki ok Svía-konungs, Rb. 330 :-- to break off, break up, þessi sótt mun skilja vára samvistu, Ld. 286; mun sá einn hlutr vera at s. mun með okkr, Nj. 112; mun þat s. með okkr, Fs. 16: segja Rúti at betra mun at s. ykkr, of fighters, Nj. 32; Höskuldr skildi þær, Ld. 36; þá er barsmíð skilið, Grág. ii. 114; s. ræðu, s. talit, to break off the conversation, Ld. 36, Fms. ii. 262, Nj. 48, Bjarn. 22; s. boðinu (dat.), Gísl. 116, is prob. an error; skilja hjúskap, to divorce, K.Á. 6; váru skilið ráð þeirra Sigríðar, Fms. x. 219; skilr hann flokk sinn, then he divided his band, viii. 59; þá skildi ekki nema hel, vii. 233. 2. with prepp.: s. frá, to separate, Fms. xi. 350, Blas. 42; frá skildr, excepted, Dipl. v. 22, K.Á. 182; frá skiliðr, Grág. i. 16; skilja mik frá trú, Blas. 42; at engu frá skildu, nothing excepted. Dipl. v. 22; eiðar frá skildir, K.Á. 182; sá maðr er nú var frá skiliðr, Grág;. i. 16, 17 :-- s. sundr, to put asunder, Nj. 42 :-- s. við, to part with, put away; s. við konu, s. við bónda, 686 B. 14, Þórð. 46 new Ed.; at ek vilja s. við félaga minn, Grág. i. 326; ok sé hann skildr við (have forfeited) ábúð jarðar, Gþl 337 :-- s. eptir, to leave behind, Mag.: passim in mod. usage, eg skildi það eptir heima. 3. to part company, leave; svá skildu vér næstum, at..., Nj. 49; eptir þat skildu þeir, 98; skildu þeir með mikilli vináttu, 138; hefir þú mér heitið, at vit skyldim aldri s., 201. 4. impers. one parts; hence followed by acc., one parts a thing, i.e. it branches off, is separated; þar skilr Spán inn Kristna ok Spán inn heiðna, Fms. vii. 80; þar er leiðir skildi (where the roads parted) þá skildi ok slóðna, there the tracks too parted, Eg. 579; mundi skilja vegu þeirra, their ways would diverge, 126; með þessu skilr skipti þeirra, thus ended their dealings, Ísl. ii. 274; er þat nú bezt at skili með oss, Finnb. 334; skilr þá með þeim, Nj. 112. β. it differs; at mikit (acc.) skili hamingju okkra, there is a wide difference between, Eg. 719; hvat skilr þær ástgjafar, 656 A. i. 12; þvíat mennina skildi, Sks. 733 B. γ. it falls out, comes to a difference; even with a double acc. of person and of thing, e-n skilr á um e-t; þá skildi aldri á orð (acc.) né verk, Nj. 147; ef þá skill á, Grág. ii. 70; þeir skyldu sik láta á, skilja um einhvern hlut, Ld. 60; þeir urðu missáttir, ok skildi þá (á) um eignina á Auslrátt, Fms. ix. 458; skildi þá ekki (acc.) á ek Rúnólf, they and R. disagreed in nought, Nj. 178; hver-vitna þess er menn skilr á um sætr, N.G.L. i. 42; nú skilr menn á (um) markteig, id.; ef menn skilr á (um) merki, id.; hann (acc.) hafði skilt á við gesti jarls, Fms. ix. 449; ek vil at þú látir þik á skilja við einhvern húskarl minn, Rd. 318; ef skrár skilr á, if the scrolls differ, Grág. i. 7.
B. Metaph. usages: I. [Old Engl. to skill], to distinguish, discern, understand; vóru svá skilið nöfn með þeim, Ísl. ii. 332; eru þeir hér svá, at þeir megi s. mál mitt (hear it), Eg. 735; spilltisk svá sýnin at eingi þeirra mátti s. hann, Hom. 120; s. ljós frá myrkum, Sks. 626 B; kunna drauma at skilja, to know how to 'skill' dreams, Fms. iv. 381: to understand, þat er at skilja (that is to say) á vára tunga, Anecd. 16, 18; konungr skildi at þetta var með spotti gört, Fms. i. 15; vér þykkjumk hitt s., at ..., Ld. 180; ef þat er rétt skilt, sem þar kveðr at, Grág. ii. 37; hón skildi þó raunar hvat hann mælti til hjálpar manninum, Fs. 76; kunnu vér alira þjóða tungur at mæla ok skilja, 656 A. ii. 10: very freq. in mod. usage, skilr þú þetta ? eg skil ekki hvat þú segir, það er ó-skiljandi. II. as a law term, to decide; skildi konungr erendi Sighvats svá, at ... . Fms. v. 180; þá er kviðir eigu at s. mál manna, Grág. i. 49; skulu heimilis-búar hans fimm skilja þat, hvárt ..., 58; allt þat sem lögbók skilr eigi, Gþl. 18; enir sömu búar skolu um þat skilja, Grág. i. 43; at þeir eru þess kviðar kvaddir er þeir eigu eigi um at s., 55; skulu vetfangs-búar s. um hvárt-tveggja, ii. 37; tólflar-kviðr átti um at s., Eb., Nj. 238. 2. to set apart, reserve; þat skil ek er ek vil, Nj. 55; þessu sem nú var skilt með þeim, Fms. xi. 100; nú hefir maðr kú skilt í skyld sína, Gþl. 503; þat var skilit í sætt vára, Nj. 257; þat var skilið í sæll þeirra Þóris föður míns ok Bjarnar, at ..., Eg. 345; var þat skilit til brigða um áðr-nefnt kaup, Dipl. iii. 10; hann skildi af sér (declined responsibility) um fyrnd á kirkju alla ábyrgð, iv. 4; þat er stórmæl ok skilit (express) boðorð, Anecd. 46; nema þat væri skilt (expressly reserved), Fms. x. 447: eiga skilit, to have reserved, stipulated; þat átta ek skilit við þik, at ..., ii. 93; sem Hrani átti skilt, iv. 31; at hann vill hafa gripina svá sem hann átti skilit, vi. 60: hence the mod. phrase, eg á það ekki skilið, 'tis not due to reserve this for me, i.e. I do not deserve it; hann á það skilið, it is owing to him, it serves him right :-- s. sér e-t, to reserve to oneself, Fas. i. 527, Fms. v. 293, ix. 323, Landn. 304; Njáll kveðsk þat vilja s. undir Höskuld, to make a reservation, reserve it for H., Nj. 149; þeir sem gáfu, skildu æfinlig forræði þeirra undir sik ok sína arfa, reserved it for themselves and their heirs, Bs. i. 689. 3. esp. with a prep.; s. á, fyrir, til, undan, to stipulate, reserve; vil ek s. á við þik einn hlut, Hrafn. 6; skaltú s. þat á við hann, Fms, x. 334 :-- s. fyrir, hversu var skilt fyrir félagi þeirra, Grág. i. 330; ok skili þeir þá fyrir þegar, 118; skal einn maðr s. fyrir (pronounce) en aðrir gjalda samkvæði á, i. 2; at svá fyrir-skildu (so stipulated), Dipl, v. 19; handa-band þeirra var svá fyrir skilit, iv. 9; þá skilði Sverrir konungr fyrir eidstafinum (dictated it), Fms. viii. 150; er hann hafði fyrir skilt heitinu, made (said) the vow, 55 :-- -þann hlut vilda ek til s., at vér værim austr hér. Nj. 149; þat vil ek þá s. til, segir Hallr, at ..., 156; þat vil ek ok til s. við ykkr bræðr jarla mína, at ..., Ó.H. 98; megu þeir eigi aðra göra sekð hans en til var skilit fyrir váttum, Grág. i. 118 :-- s. undir eið, to take an oath with reservation, Grág. i. 56, Sturl. i. 66 :-- s. undan, to reserve, make a reservation; s. undan goðorð, utanferðir, sektir, Ld. 308, Sturl. ii. 63.
C. Reflex. to separate, break up; skildisk þá ok riðlaðisk fylkingin, Fms. vii. 277; at þau væri skild, Grág. i. 307; vóru þau þá skilið, Nj. 268 :-- s. við e-n, to part from; sá er skiliðr við konuna, Grág. i. 33; segja skilið við, konu, bónda, to declare oneself separated from, Nj. 14, 50; ef kona skilsk við bónda sinn (divorces), 656 A. 15; hvar hann skildisk við Þórólf, Ld. 44: to forsake. Fms. i. 34, Nj. 250; s. við mál e-s, Ld. 308, Nj. 177; þeir er ekki vildu við skiljask (leave off) ok láta af heiðninni, Fms. iv. 144. 2. recipr. to part company; at vit skilimk í orrostu, Eg 293; þótt vit skilimk, Korm. 88; þeir skiljask fóstrar, Fms. xi. 99; skildusk þeir með blíðskap. feðgar, Eg. 790. β. to be divorced, Grág. i. 325, 326, K.Á. 116. II. impers., e-m skilsk e-t, 'it skills one', one perceives; honum hafði þat skilisk, Eg. 715; haun kenndi honum atferli -- Nú skaltú vita hvárt mér hafi skilisk, Ísl. ii. 206; konunginum skildusk vel orð jarls, Fms. xi. 13; má mér þat eigi skiljask, Sks. 61; hón lét sér þat ok vel skiljask, to make up one's mind to it, Hkr. ii. 88; Barði lætr sér skiljask at svá er, Ísl. ii. 327; þnú vill