This is page cv_b0526. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
526 SIÐBLENDINN -- SIFSKAPR.
siðaðisk, Fms. x. 192; at þá mundi allir siðask af honum, Sks. 279. 2. part. siðaðr, mannered; sem þingit er betr stillt ok siðat, Gþl.; hafi þit verit vel siðaðir menn, Eg. 95; hann var maðr trúfastr ok vel siðaðr, 770; Þorkell máni, er einn heiðinna manna hefir verit bezt siðaðr, Landn. 38; hann var með honum vel siðaðr, Fms. vii. 16, Sks. 57 new Ed.; ílla siðaðr, ó-siðaðr, ill-mannered, unmannerly. sið-blendinn (sið-blendni, f.), adj. sociable; vera s. við menn, to mix with other people, Háv. 54. sið-bót, f. reformation of life or religion, Greg. 22; mart var þat annat sem þeir (the bishops) settu ok sömdu á sínum dögum til siðbótar lands-mönnum, Bs. i. 73; ok vóru þar frammi höfð erendi erkibiskups ok þær siðbætr er hann hafði boðit, 684; talaði konungr marga hluti til siðbótar þeim mönnum er þar vóru saman komnir, Fms. ii. 134; til siðbótnr honum ok skilningar, Bs. i. 431. sið-ferði, n. conduct of life, morality; gott s., Fms. x. 295; stilltr í öllu s., Magn. 436. 2. often with reference to religion; samþykkja þeirra siðferði, Bs. i. 38, 39; at s. Kristinna manna sé betra en várt, Fms. i. 40: of convent life, taka e-n í sitt s., Stat. 245, H.E. i. 476; kaupa með penningum heilagt s., 230. sið-ferðugr, adj. of good morals, Stj. 158. sið-forn, adj. old-fashioned in manners, Jd. 6. sið-fróðr, adj. = siðprúðr, Sks. 371, Lex. Poët. sið-góðr, adj. of good morals, well-mannered; fyrir kaupmönnum ok öðru siðgóðu fólki, and other good, honest people, Fms. vii. 16, xi. 259; sem þeir Kristnir menn er í siðbezta lagi eru, Landn. 38. sið-gæði, f. (n.?), good breeding; mannvit ok s., Sks. 431, 435. sið-gætni, f. observance of good manners, Sks. 431. sið-lauss, adj. without manners, unmannerly, ill-bred; s. sveinn, Hkv. 1. 42, Sks. 246; siðlaust fólk, 351. sið-látliga, adv. (-ligr, adj.); lifa s., to live a pure life, Bs. i. 102. sið-látr, adj. well-mannered, of pure life, Skálda 208, N.G.L. ii. 421; góðir menn ok siðlátir, Edda 43, Ó.H. 44; s. ok bænrækinn, 189. sið-leysa (sið-lausa), u, f. want of manners, immorality, lawlessness; úvenjur ok siðleysnr, Fms. xi. 296; þótti mönnum mikit um siðlausu þá er konungr görði, Ó.H. 85; siðleysur vándra manna, Bs. i. 105: ill-breeding, Sks. 280 B. sið-liga, adv. morally, cleanly; lifa s., Hom. 53: nicely, göngum nú s., Fms. vi. 203. sið-ligr, adj. well-bred, Sks. 1; mikill maðr ok s., Fms. x. 205; siðligt athæfi, 296. sið-læti, n. good manners, morality, good behaviour, = siðferði, Mar.; þá lærða menn er miðr gættu siðlætis, Bs. i. 102, Greg. 41: with reference to religion, Kristiligt s., Fms. ii. 200, Bs. i. 42. sið-mannligr, adj. well-bred; af þingi reið með Guðmundi Sörli, enn siðmannlegsti maðr, Lv. 13. sið-næmr, adj. quick to acquire good manners, Sks. 264: as an epithet to a king, gallant, Ó.H. (in a verse). sið-prúðr (sið-prýði, f.), adj. gentle, well-mannered, Sks. 245. SIÐR, m., gen. siðar, dat. sið, pl. siðir, acc. siðu, mod. siði, [Ulf. sidus = GREEK; Hel. sidu; 0.H.G. situ; Germ. sitte; Dan. sæd; Swed. sed] :-- custom, habit, manner, Lat. mos, a word of importance and wide use; sjá, kanna annarra manna siðu, Sks. 17; sem þá var víða siðr til, Bs. i. 41; þat mun hér vera siðr, Eg. 110; sæmileikr hennar ok siðir, Str. 21; konnngliga siðu, kaupmanna siðu, lærðra manna siðu, ... siðu ok athæfi, Sks. 5; lands-siðr, the custom of the land; í fyrnskunni var sá siðr, at ..., N.G.L. ii. 416: conversation, falla í sið með mönnum, to live sociably, Þiðr. 149 (sið-blendinn). 2. conduct, moral life [Lat. mores]; góðir siðir, þat er upphaf allra góðra siða at elska Guð, N.G.L. ii. 419; hann tók at semja heima-manna siðu ok híbýla-háttu, Bs. i. 102; sjá ok nema góða siðu, 271; at hvergi hefði þeir séð fegri siðu, id.; siða-tjón, Sks. 352; ó-siðir, ill manners, a wicked life, Bs. i. 62, N.G.L. ii 419; það er ó-siðr, 'tis ill-breeding. 3. siðr (also in plur.) is the old and expressive word for religion, faith, as it appears in the life, laws, habits, and rites of a people; thus, inn Forni siðr, the ancient (heathen) faith; inn Nýi siðr, the new (Christian) faith; Kristinn siðr, the Christian religion; Heiðinn siðr, heathenism, etc.; snúa öllum til Kristins siðar, 655 iii. 3; eptir því sem mér skilsk, eru mjök sundrlausir siðir várir, Bs. i. 38; skurðgoða-blót ak allan heiðinn sið, 43; at þeir mætti sjá atferði siðar þess, er Kristnir menn höfðu, Ld. 174; er þat ok nær mínu hugborði, at þú, Kjartan, hafir betra sið þá er þú siglir af Noregi enn þá er þu komt hegat, 172; geldr at nýbreytni konungs, ok þessa ens nýja siðar er goðin hafa reiðsk ... hversu ertú fúss, frændi, at taka við trú þeirri er konungr býðr? -- Ekki em ek þess fúss, segir Bolli, þvíat mér lízt siðr þeirra veykligr mjök, 168, 170; kom þat ásamt með þeim, at níta sið þeim er konungr bauð, 166; Ólafr konungr boðaði siða-skipti þar í landi, Fms. ii. 26; þat spurðisk þar með at siða-skipti var orðit í Noregi, höfðu þeir kastað enum forna sið ... Ok ef þeir menn koma út hingat er þann sið bjóða, þá skal ek þat vel flytja, Nj. 156; þeir hafa Ebreska tíða-görð ok alla siðu, Symb. 57; þeir biskup fóru með nýjan sið, Fs. 76; nieð nýjum sið ok boðorðum. 91; siðar þess er várir foreldrar hata haft, O.H.L, 23; í fornum sið, in the olden times, in the heathen times: hann var göfgastr allra herkonunga ok bezt at sér í fornum sið, Fb. i. 349. The same term was afterwards used of the Reformation (the Reformed faith as opp. to the Roman Catholic faith), [cp. Germ. die alte Sitten]; féllu þeir helzt í sið með herra Gizuri biskupi, sira Gísli Jónsson ..., Bs. ii. 250; nokkuð ágrip um gömlu siðina, 247; hann tók af alla Pápista siðu, 249; vegna þeirra nýju siða, Safn i. 682. 4. a rite, ceremonial, esp. in plur.; brúðkaups-siðir, bridal ceremonies; kirkju-siðir. church rites; hirð-siðir, court ceremonies; borð-siðir, table ceremonies. COMPDS: siða-bót, f. = siðbót, Sturl. i. 126: mod. the Reformation, see above. siða-maðr, m. a well-bred man, Sks. 352 B: the master of a feast. siða-samr, adj. = siðsamr, Sks. 245. siða-skipti, n. pl. change of faith, Nj. 156, Ld. 128, Fms. ii. 26, xi. 12; see above. siða-vandr, adj. earnest as to other men's conduct, of a master, overseer. siða-vendni, f. the being siðavandr. sið-samliga, adv. properly, decently, Bs. i. sið-samligr, adj. well-bred, Lv. 13: becoming, Th. 1. sið-samr, adj. well-conducted; hann bað sína menn vera hljóðláta ok siðsama á kveldum, Fs. 143; kyrrlátr ok s., Magn. 438; s. ok friðsamr, Fms. viii. 253; vera hæveskir ok siðsamir innan-hirðar, N.G.L. ii. 419; s. ok léttlátr, Sks. 19. sið-semd, f. habits; þá s. sem þeir hefði um vápna-burð. Fms. xi. 162; með hvilíkum hætti eðr s., Stj. 298. 2. moral conduct, good manners, courtesy, decency; hafna ósiðum en taka siðsemd í staðinn, N.G.L. ii. 419; um siðsemdir (courtesy) ok hæversku, 416; siðsemdar búnaðr, Mar.; siðsemdar þjónosta, id. sið-semi, f. = siðsemd, Fms. ii. 228, viii. 252, Greg. 41; ó-siðsemi. siðugr, adj. well-bred, well-conducted; svá siðugr ok góðháttaðr sem hinn siðugasti spekingr, Bs. i. 38; vel siðugr, Sks. 279; spakr maðr ok s., Fms. xi. 97; ó-siðugr. sið-vandi, a, m. a custom, habit, practice, Ísl. ii. 198, Nj. 51, Jb. 156, Fms. iv. 278. 2. = siðvendi, Lv. 49. sið-vandr, adj. severe as to conduct, austere, serious, Sks. 370; var hann s. um allt fyrir þeirra hönd, Bs. i, Skálda 210. sið-vani, a, m. = siðvandi, Pass. 22. 4. sið-varr, adj. conscientious in one's life, Sks. 279. sið-vendi, f. austerity, Sturl. i. 219, Sks. 497 B. sið-venja, u, f. custom, practice, Eg. 34, Fs. 126, Hkr. i. 10, Fms. ix. 496, K.Á. 222. siðvenju-legr, adj. usual, Str. 15. SIF, f., pl. sifjar; [Ulf. sibja. Gal. iv. s. Rom. ix. 4; A.S. and Scot. sib; Engl. gos-sip = god-sib; Hel. sibbia; O.H.G. sibba; Germ. sippe] :-- affinity. 2. in sing. the word is only used as a pr. name ot the goddess Sif, gen. sifjar (dat. sifju, Edda i. 340). Sif, the golden-haired goddess, wife of Thor, betokens mother earth with her golden sheaves of grain; she was the goddess of the sanctity of the family and wedlock, whence her name, see Edda and the old poems passim. 3. plur. 'sib', affinity, connection, by marriage; the word is used in ancient poems and in the law, and in compds; byggja sifjar, to marry; jafnnáit skal byggja sifjar ok frændsemi, Grág. i. 308; eigi skulu vera skyldri sifjar með þeim enn fimmta manni, i.e. no marriage nearer than the fifth degree, 310; sifjar (affinity) is opp. to frændsemi (blood relationship), flest stórmenni var bundit í frændsemi eða sifjum við hann, Fms. vii. 299, v.l.; spilla sifjum, to commit adultery; munu systrungar sifjum spilla, cousins will 'spoil the sib,' referring to adulterous intercourse with near relations in law, Vsp.; slíta sifjum = spilla sifjum, Merl. 154: again, þyrma sifjum, to hold the sifjar holy, Skv. 3. 28: hence sifja-slit and sifja-spell, n. pl. violation of the law of affinity, adultery; frændsemis-spell ok sifja-spell, Grág. i. 341, Sks. 338 B; þat eru sifjaslit en meiri, er maðr liggr með systrungum tveim, Grág. i. 358; í manndrápum ok í sifjasliti, Edda. The word sifjar also remains in bú-sifjar (q.v.), Landn. 147, Eg. 750, Fs. 31; guð-sifjar (q.v.), as also guð-sefi, guð-sifja (q.v.), a gossip, sponsor: in karl-sift, kvenn-sift, q.v.; cp. also barna sifjar, the bond or unity arising from having had children together, or = adoption(?), cp. Ulf. suniwe-sibja = GREEK, Gal. iv. 5, Ls. 16: lastly, the phrase, blanda sifjum, to blend sifjar together, to blend souls together(?), Hm. 125 (akin to sefi, q.v.) sifi, a, m. a relation by marriage, affinis; sifja silfr, Sdm. 28 (Bugge); at álnum sifja, Ad.; but both passages are dubious; guð-sifi, a god-sib. -sifja, að, in the compd af-sifja, q.v. sifjaðr, part. bound in affinity; Óðni sifjaðr, Hým. 21; sitjaðan sjötum görvöllum, Hdl. 42: in the allit. sifjaðr and sakaðr (q.v.), Gþl. 67, 547; eiga skylt eðr sifjað við e-n, D.N. v. 360. sifjugr, adj. = sitjaðr, Skv. 1. 50. sifjungr, m. a relation by affinity, Edda (Gl.), Hkv. 2. 32: of a brother-in-law, Akv. 29, cp. also Am. 8l. sif-kona, u, f. a woman related through affinity, opp. to frændkona; þá er maðr á frændkonu sína eðr sifkonu, Grág. i. 366; frændkonu sína eðr sifkonu at fimta manni, H.E. i. 245; til Ástríðar sifkonu sinnar, Fms. ix. 243. sifr, m. a near relation, Edda ii. 496, hence in Úlf. 3. 34. sif-skapr, m. affinity, as opp. to frændsemi, N.G.L. i. 148, 382, H.E. i. 481, MS. 671. 17: varla má þat vel allt saman vera sakir ok sifskapir.