This is page cv_b0525. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
impers. it settles; þegar er niðr setti moldrykit (acc.), when the dust settled, Al. 109 :-- to turn of a sudden, jarl (acc.) setti svá rauðan sem blóð, Ísl. ii. 22O, Finnb. 260; Páll jarl þagði, ok setti dreyr-rauðan, Orkn. 194; konungr þagði, ok setti hann dreyr-rauðan á at sjá, Eg. 113; þá setti at honum hósta ok þröngd svá mikla, a fit of coughing set on him, Fms. i. 282; þá setr at henni grát mikinn, she burst into tears, iii. 113; setr nú at honum kvarða, Skíða R. 41.
B. Reflex. to seat oneself, take a seat; ek settumk á fótskörina, Fms. ii. 188; setzk hann undir höfuð honum, Finnb. 238; þeir settusk niðr á völlinn, Nj. 144; s. á tal við, e-n, to sit down to talk with a person, Eg. 37; setjask í hásæti, Fms. i. 18; Hrapp þraut vistir, settisk hann þá at með þeim, Nj. 128 :-- to take up one's abode, fór hann í Odda ok settisk þar, 117; at hann mundi fá hennar ok seljask þar, 280; setjask í kyrrsetu, Eg. 367; setjask um kyrrt, to settle oneself to rest, Fas. ii. 530: setjask í stein, to go into a cell, as an anchorite, Nj. 268; s. at ríki sínu, Fas. i. 531: setjask aptr, to desist from, esp. of a journey, Fms. xi. 129; setjask eptir, to remain behind, i. 62; s. heima, to stay at home, Grág. i. 491, N.G.L. i. 127; ek hefi hér upp sezk at þér (I have taken up my abode with thee) ok tekit hér þrifnað, Lv. 36 (in mod. usage with a notion of intrusion, hann settisk þar upp); setjask fyrir e-t, to withstand, Finnb. 320; lét Sturla þá lausa lögsögu, ok settisk hjá öllum vandraeðum, Sturl. iii. 308; setjask um, to lay siege to (um-sátr), Fms. i. 103, x. 237; en þar sem hin himneski meistari sezk um, leggr hann ..., Bs. i. 742 (or sesk um, i.e. sésk um, from sjá?), see the foot-note; nú setjask þeir yfir (to seize upon) staðinn, ok alla staðarins eign, Sturl. ii. 13. 2. to set, go down; er ok þat meiri virðing at aukask af litlum efnum en at hefjask hátt ok setjask með lægingu, Fs. 13: of the sun and stars, þat er víða á því landi, at sól setzk eigi um nætr, Fms. i. 233; vetrardag, en ( = er) sól setzk, when the sun sets, N.G.L. i. 348; frá jafndægrí er haust til þess er sól setzk í eyktar-stað, Edda 103 (see sólsetr = sunset); stjörnur renna upp ok setjask, Rb. 466; en þar er á millum allt einn dagr, svá at aldregi setzk dagr á allri þeirri stundu, Sks. 67 (see dagsetr); síðan sólu er sett, Gþl. 442; þegar degi er sett, when day is closing in, Fas. ii. 110. 3. to be settled, ended; nú skortir eigi sókn, ok setzk með því (ends thus) at Sunnan-menn láta undan, Ísl. ii. 366; síðan settisk úfriðr í Svíþjóð, Fms. x. 47; freista ef þessi kurr mætti niðr setjask, Hkr. ii. 140; en niðr settusk allar sakar, Fms. iii. 39. II. pass., ef þeir setjask (= eru settir, are appointed) til at dæma um mál manna, Sks. 649; setjask þá grið allra vinda á millum, 234 (influenced by the Latin). III. part. settr, placed, situated, doing well or ill; Rútr var eptir með frændum sínum vel settr, Ld. 20; hón skal hér svá vel sett sem hón væri mín dóttir, Eg. 156; lítt var hann ok settr at klæðum, Fas. ii. 327, Grett. 91 A; langt kvæði ok íllt, ok sett með (set, studded with) mörgum hlutum íllum ok fáheyrðum, Fms. x. 264 :-- of a ship, deep in the water, heavy, var skútan mjök sett, Finnb. 254; sá þeir at skipit var sett mjök, Ó.H. 170; skip konungs vóru sett mjök ok sollin, Fms. iii. 44. 2. as adj. settled; eru eigi þá sakarnar settri en áðr, Grág. i. 362 :-- composed, settr ok stillir, ráð-settr, q.v.
set-klæði, n. a 'seat-cloth,' carpet; inn til elds ok arins, til þess húss er s. eru í breidd, N.G.L. i. 218; s. ok bekklæði, Js. 78.
setna, að, = sjatna. to settle, subside, dwindle; hefir enn engi fallit, heldr setna þeir í jörð niðr (of a wall), Finnb. 336; en er setnaði ok hljóð fékksk, Fms. ii. 43; setnaði þá kurrinn, Fb. i. 56.
setning, f. position, site, Al. 89; s. hússins, the plan of a bouse, Fms. v. 338; þoka e-u ór setningu, to dislodge, Rb. 562. 2. order, arrangement, mode; hver er s. háttanna, what is the mode, composition of the metres'? Edda 120. 3. an order, rule, rite; skipan ok setning, Stj. 279; bera járn eptir réttri setningu (rites), Fms. ix. 283; með annarri setningu, 625. 82; eptir heilagra feðra setning, K.Á. 30; manna setning, human rules, opp. to divine commandments, Anecd. 54; fornar ok lögligar setningar, Sks. 346; setningar eðr siðvenjur, K.Á. 222; boðorð ok setningar, Stj. 162; lögligar setningar, Sks. 342; s. landa á milli, 277; af setningu, according to a plan, Skúlda 174, Fms. iii. 184; this last use of the word is influenced by eccl. Lat. In mod. usage the masc. prevails.
setningr, m. set purpose, design, Fms. vi. 372; eptir setningi, purposely, Finnb. 340: a rule, rite, Hom. 142; á-setningr.
setr, n. a seat, residence; kaupstaðrinn í Björgyn görðisk brátt mikill, ok auðigra manna setr, Fagrsk. 149 (Fms. vi. 440); sælligt setr, Ls. 43: með engum konungi vil ek heldr setr (sætr Ed.) búa en með þér, Fas. i. 137; Sighvatr hafði nökkut öfundar-samt setr fyrst er hann kom í Eyjafjörð, Sturl. ii. 66, cp. Eb. ch. 65 (begin.); konungs-setr, a king's residence; at-setr, q.v. II. setting, of the sun; sól at setri komin, Bs. i. 700; til þess er sól er í setri, Gþl. 416 A; sól-setr, sunset; dag-setr (q.v.), 'day-set,' close of day.
B. Mountain pastures, dairy lands, = Germ. senne, cp. sel, q.v.; better spelt sætr (mod. Norse sæter); bæði til sætra (setra v.l.) ok svá í bygðir, Fms. viii. 379; til sætra á fjall upp, N.G.L. ii. 130 (i. 41); um sætra-merki manna, id.; þat boð skal fara at boð-burðum réttum en eigi með sætrum, 140. COMPDS: sætra-ferð, f. removal into a shed, Gþl. 404. sætr-búð, f. a dairy-shed (Germ. senn-hütte), N.G.L. ii. 121. sætr-gata, u, f. a road to huts, N.G.L. ii. 131.
set-skauti, a, m. = setgeiri.
set-stofa, u, f. = sethús, N.G.L. ii. 139, D.N. passim, see Fr.
set-stokkr, m. a partition-beam or post in a hall between the set (q.v.) and the centre of the skáli (the wainscotted space between the setstokkar or stafir was called brík, q.v.); ef hann brýtr setstokka ór húsi eða bríkr, N.G.L. i. 39 (Gþl. 345); s. mjök ramligr var fyrir framan setið, ok spyrndi hann þar í, Grett. 114 A; Gizurr lagðisk niðr í skálanum með setstokkunum öðrum megin, Sturl. iii. 189; þá tók Kári einn setstokk loganda í hönd sér, Nj. 202, Vápn. 28 (used instead of a club); Hallsteinn skaut setstokkum fyrir borð í hafi at fornum sið, Landn. 301; þá léði hann þergesti setstokka ... þá heimti hann setstokkana ... Eiríkr sótti setstokkana á Breiðabólstað, 104.
sétt, f. [sex], a body of six, used only in compds. as, séttar-eiðr, m. an oath of six, i.e. of six compurgators, N.G.L. i. 16, Gþl. 144.
sétti (proncd. sjötti), a, m. sixth, Sks. 308, passim.
sett-letr, n. pl. black-letter, of type, opp. to Latínu-letr.
sett-ligr, adj. steady; s. aldr, Al. 114: gramm., settligt nafn = positivus, Skálda 185.
séttungr, m. a sixth part, N.G.L. i. 135, 346, Gþl. 524, D.I. i. 470.
SEX, a cardinal number, [a root word; common to the Indo-Germanic languages] :-- six. Grág. i. 333, passim: the 'size-pint' on dice, Ó.H. 9O. COMPDS: sex-dægra, adj. six days old, K.Þ.K. 122. sex-faldr, adj. sixfold, Sturl. iii. 182 (in six rows). sex-fættr, adj. six-footed, Stj. 288. sex-höfðaðr, adj. six-headed, of a monster, Vþm. (Bugge). sex-nættingr, m. six nights' (days') notice, N.G.L. i. 218, K.Á. 182. sex-stefja, u, f. a poem with six stef (burdens), Hkr. iii. 53. sex-vetra, adj. six years old. sex-ærðr, adj. six-oared, Háv. 47, Fas. ii. 31. sex-æringr, m., mod. sexaringr, [Shetl, six-areen], a six-oared boat, Fms. ii. 164, Ísl. ii. 74. sex-ærr, adj. = sexærðr, Nj. 19, Vm. 88, Háv. 24 new Ed.
sex-tán, sixteen, passim. COMPDS: sextán-mæltr, part. of a stanza of sixteen sentences, two to each line, Edda 124, Ht. R. sextán-sessa, u, f. a ship with sixteen seats (oars), Fms. x. 350, 357.
sextándi, the sixteenth, passim.
sexti = sétti, N.G.L. ii. 375.
sex-tigir, m. pl. (mod. sextíu, indecl.), sixty, passim.
sex-tugandi (mod. sextugasti), the sixtieth, 1812. 41, Stj. 52.
sex-tugr, sex-tögr, adj. sixty: of age, sixty years old, Landn. 300 (twice), Fms. ii. 251, Stj. 160, 191: of measure, sixty fathoms (ells) long, refil sextögan, Gísl. 21; fordyri sextugt, Fms. viii. 14; þar var sextugt ofan á fjöru-grjótið, a sixty-fathom precipice, Fb. ii. 159; dreki sextugr at rúma-tali, Ó.H. 161.
SEYÐIR, m. [sjóða; cp. A.S. seâd; mid. H.G. sôt = a pit] , a cooking-fire, prop. the fire-pit, as seen from the passage in Landn.; as also from the phrase, raufa seyðinn, to break up the seyði; en er þeir hyggja at soðit mun vera raufa þeir seyðinn, ok var ekki soðit, id.; hence metaph., þann seyði raufar þú þar, at betri væri at eigi ryki, to rip up old sores, Ld. 208; varðar eigi þótt sá seyðr rjúki, never mind, let that fire smoke. Fms. vi. 105; þar sér hrófit ok svá seyði þeirra, Landn. 30; in the Edda (Gl.) seyðir is among the synonyms of fire; hann kvaðsk ráða því er ekki soðnaði á seyðinum, Edda 45; bera oxa á seyði, to put an ox on the fire, roast it, Hým. 15; göra seyði, to make a fire for cooking, Eg. 222; búa til seyðis, to make ready for the roasting-fire, Nj. 199; þeir taka einn oxann ok snúa til seyðis, Edda 45: in local names, Seyðis-fjörðr or Seyðar-fjörðr, in eastern Icel.; whence Seyðfirðingar, m. pl. the men from S., Landn.
SEYMA, d, [saum], to stud; seymdir skór, studded shoes; seymdr með járnsaumi, N.G.L. i. 101; seymdi á spengr, Stj. 563.
seymi, n. [saumr], strings, of sinews of whales, cattle; garnar ok s., Grág. ii. 361; þat (a ship) var bundit með seymi, she was fastened with strings instead of nails, Ann. 1189. seymis-þvengr, m. a thong of s., Bs. i. 377.
SEYRA, u, f. [from saurr in its oldest sense = bogs and moorland] :-- prop., as it seems, starvation, famine; only in the allit. phrase, sultr ok seyra, hunger and starvation, Yngl. S. ch. 18, Fms. viii. 181, ix. 51, Stj. 212, and in mod. usage; cp. the analogous word horr, which means both Lat. sordes and macies; land-seyra, q.v.
seyrask, ð, dep. to starve, be famished; at ríkit mætti ekki s. í brott-færzlu penningsins, Fr. 2. part. seyrðr, drossy, of metal; also used metaph. = mixed, bad.
seyrna, að, to rot, Germ. ver-faulen.
seytill, m. [sautra], a sip, drop; það er ekki eptir nema seytill seytla, að, to drizzle.
seytjan (mod. sautjan), m. seventeen, Fms. v. 415, passim.
seytjandi (mod. sautjandi), seventeenth.
siða, að, [Ulf. sidon = GREEK, 1 Tim. iv. 15] :-- to mend, improve one's life and manners, in old writers esp. to reform the faith; hann setti eptir kenni-menn at siða landit ok kenna þeim heilög fræði. Fms. i. 202; lagða ek fé til prestvistar at siða þar fólk er náliga var áðr heiðit, vii. 121. II. reflex. to be lettered, civilised; þar eptir siðaðisk landit, ok guldusk skattar it efra sem it ytra, Fagrsk. 9; þá ruddisk landit ok