This is page cv_b0382. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
LEIKA, pres. leik; pret. lék, léku; part. leikinn; [\J\i. laikan -- ffKtprav;
A. S. Incan; mid. H. G. lei c he; Dan. lege; Swed. leka, • North. E. to lake]:
-- to play, sport, Vsp. 42, Am. 76; hann leikr nu eplir magni, Lv. 28;
leika leik, 68; hann lék fyrir honum marga fimleika, Fær. 66; leika at
skúktafli, to play a í c he s s, Fms. iv. 366; en er þeir léku at tafiinu, þá lék
konungr fingrbrjót mikinn, ok sagði hann skyldi annat leika, id.; leika
hörpu, to play the harp, Stj. 458; leika sungfseri, 631 :-- leika sér, t o
play, esp. of children, passim; as also, leika súr at e-u, to play ai a thing,
passim. 2. to delude, play a trick on; Djöfullinn leikr þá alia, Andr.
66: esp. with prepp., leika á e-n, to play a tri c kon a person, Nj. 155;
mjök hefir þú á oss leikit, nær sem vér fáum þess hefnt, Grett. 149; ef
aðrir leita á oss, þá má vera at vér leikim þá enn nokkut í mot, to make
a counter move, Boll. 346; lék hón fcðr sinn af sér, she played him off, Stj.
181; sváat eins leikr þúvið fiesta vini þína, Fms. ii. 181. 3. ef sváílla
er. at um þat sé at leika, if thai is on tie cards, Fms. via. 102, AI. 132, 134;
hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father bow things
stood, Ld. 206, Fms. via. 93. 4. to perform, of a feat or act of prowess,
of a play; þú fékt eigi leikit þat er mjukleiUr var i, Fms. vii. 119; þeir
kváðu hann verðan vera at hafa, ef hann léki þat, Finnb. 220; en ek hygg
at engi annarr fái þat leikit, Fms. i. 152; haun k'k þat optliga, er hann
barðisk, er fair gátu við séð, ii. 106; þat niá leikask, Fas. i. 88; þessa
þrjá hluti lék hann senn, Eb. 240. 5. the phrases, leika lauss við,
to be free, at large, disengaged (cp. ' to play fast and lose with'); I;iti
þér hann nú eigi lausan við leika lengi, Fms. xi. 154; en Hakon sjalfr
skal leika lauss við svú, H. shall not be engaged in the battle, i. e. be
in reserve, 127; leika lausum hala (see hali); leika tveim skjolduin,
to play a double game, Hkr. i. (in a verse). II. to move, swing,
ivave to and fro, bang loosely; leika á lopti, Hm. 156; leika á mars
baki, Hðm. 12; lék þar grind á jarnum, Fms. v. 331; landið skalf
sem á þræði léki, Fas. i. 424; skjálfa þótti húsit sein á als oddi Icki,
87; let hann luika laust kiu':it í brúkinni, Fms. vii. 170; úrar It'ku
lausar í hündum honum, vi. 446; þeir stevpðo golli ny'teknu or afli
ieikanda (melted gold) i munn honum, Hom. (St.) 69. 2. t o
lick, of flame, to catch, of fire = Lat. lambere; þeir vöknuðu eigi fyrr en
logi Ick um þá, Fms. i. 292; hiti leikr við himin, Vsp. 57; varð eldr
lauss í miðjum bænum, cldrinn lék skjótt, ætluðu þeir at verja eldinum,
en þá var þar svá mjök leikit (so much burnt) at þeir mútîu ekki við
festask, Fb. iii. 175; eldr tók at leika húsin, Gullþ. 28; eldrinn tók at
leika vatns-keröldin ok viðinn, Fms. xi. 35; heldr en þar k'-ki eldr yfir,
viii. 341; liík e'drinri skjótt tjörgaða spónu í kerüldunum, i. 128. 3.
of water, waves, stream, to pl ny, wash; unnir k-ku, Hkv. 2. H, Lex.
Poët.; þótti honum þat helzt frói at hafa hondina niðri í læknum, ok
kita strauminn leika um súrit, Fas. iii. 388; vatnit var djúpt at landinu,
ok hafði leikit undan bakkanum, svá at holt var með, the water had
washed the earth away, and made the bank hollow, Grett. 131 A :-- of
wind, veðr var kalt ok lók á nordan, 113 new Ed.: allir ketill k'k utan
ok innaa sem ein sia, Bs. ii. 9. 4. metaph., k'jk þat orð ú, it was
rumoured, Fms. i. 288, Fs. 75; var þú vinátta þeirra kær, þótt þat léki
nökkut á ýmsu, though there were ups and downs in their friendship,
Fms. vi. 369; leika á tvennu, id., Mag. 33; lók á hinu sania, it went all
one way, Fms. v. 252; leika á tveim tungum, ' to iwi/ig on two tongues, ' of
various reports of the same thing, ix. 255; leikr þat sízt á tvímæli, hverr
frœôi-maðr sem fra þeim hefir sagt, Edda (pref.) 147; ef tortrvgð lcikr
A, if there is any suspicion, Js. 26; þar leikr þó minn hugr á, have a
mind for a thing, Eg. 520; þat leikr nu-r í skapi (/ have a mind) at kaupa
islands-far, Fms. ii. 4; ok ef JX'T leikr aptr nnmr at, Ld. 318, v. 1.; leika
í mun, id., Skv. 3. 39; k-ika landmunir, to feel homesick, Bjarn.; e-m
leikr öfund 4 e-u, to envy, Fms. vi. 342; leika hugr u, to have a mind to,
love; hón er svá af konum, at mér leikr helzt hugr á, vii. 103. III.
esp. in the part, hag-ridden, bewitched, as madmen or people bed-
ridden or taken by a strange illness were thought to be ' ridden'
by trolls; syndisk mönnutn þann veg hel/, t sem hann mundi leikinn,
þvíat hann for hjá sér ok talaði við sjúlfan sik, Eb. 270; maðr sú,
er Snorri hút var Icikinu af flagði einu, Bs. i. 464. 2. metaph.
to ill-treat, vex; hvi ertú sv;'i ilia leikin? Nj. 18, Sd. 169; suit ertú
leikinn, Samr fústri. Nj. 114; sagði þeim engan frarna at drepa fá
menu ok þó áðr ilia leikna, Fms. ix. 47; biirðu þeir mik ok h'-ku
sárliga, Fb. i. 547; þeir tóku hann ok luku hart ok bürðu, Andr. 64;
Loka n-aer hefir leikinn ailvakl, Lola's maid (Death) has laid hands
on the king, Yt. :-- to vex, annoy, cp. at þjófar né ieiki, that the thieves
shall not take it, Hm.; þau á vagi vindr of k'k, the wind swamped them,
Gkv. I; meinit hafði lengi við leikit, the illness had vexed him a Ions;
time, Bs. 5. igo. IV. reflex, to be performed, (lone; ef þat má
leikask, if this can be done, Fas. i. 88; sögðu at þat niætti þá vel leikask,
at vinda segl á Orminum ok sigla á haf út, Fms. ii. 326 :-- leikask ú e-n,
to get the worst of it; mjiik herir á leikisk minn hluta, I have been utterly
worsted, Ísl. ii. 269; ok lóksk injük ú nuiiinum Agða iaris, Fms. iii.
187; ok þótti nú opt ú leikask í viðskiplum þtirra Grettis, Grett.
151. 2. recipr., leikask við, to play a match, to play one against
another; ok er þat bezt at vit sjúlfir leikimk við, Grett. 99 new Ed.,
Stnrl. i. 23, Fms. ii. 269, jbórð. 15 new Ed.: ok hüfðu þeir leikisk við barnleikum allir þrír meðan þeir vóru ungir, they had been playmates
Fms. vi. 343; ef þeir skyldi tveir við leikask, Glúm. 370 :-- at her
komizt undan með lausafé yðart, en þá leikisk um loud sem auðit er,
escape with the movable property and leave the land to its fate, and lei
them quarrel about the land as best they can, Eb. 98.
leika, n., pl. leiku, a plaything, doll, puppet; þú ert leikum Ijosari,
MS. 4. 9; ek skal færa þik Hildigunni dóttur minni, ok skal hón hafa
þik fyrir leika (Jeiku Ed.), Fas. ii. 233; þótt hann þykki trautt hvers
barns leika vera, Fms. xi. 95; léku þeir SIT um dag, ok bað Steinólfr
Arngrím Ijá sér messingar hest -- Arngrímr svarar, ek mtm gefa þér, þvíat
þat er nú heldr þitt leika en mitt fyrir aldrs sükum, Glúm. 353; kurraði
þat hverr í sínum híbylum, at vetrgestr Brynjólfs mundi eigi vera hvers-
dags leika, Sturl. iii. 127: plur., fögr leiku eru þetta, O. H. L. 50; þeir
tveir trémenn er Frey höfðu fengnir verit til leikna, Fb. i. 403.
leika, u, f. -- leika, n. but a later form, min leika, Grett. 107 new Ed.,
cp. Fas. ii. 233. 2. a play-sister = ltiksystir; vit vetr níu vórum
leikur, Gs. 11; Dvalins-leika, Lex. Poët. 3. cunnus.
leikandi, f. a sport, jest, Ísl. ii. 451.
leikari, a, m. [North. E. laker], a player, esp. a fiddler, jester, MS.
623. 18, Fms. viii. 207, Fagrsk. (in a verse), Hkr. i. 30, AI. 41, Th. 77.
COMPDS: leikara-skapr, in. scurrility, histrionic manners, H. E. ii. 113,
138. leikara-söngr, m. a lay, Mar.
leik-blað, n. ' sway-blade' poet, a pinion, Haustl.
leik-blandinn, part, sportive, MS. 4. 6.
leik-borð, n. a play-board; skjóta (Ijótu) leikborði fyrir e-n, to turn
the tables upon a person, Gg. I, Grett. (in a verse).
leik-bróðir, m. a play-fellow, Fær. 58. II, [Lat. lai c?* s], a lay-
b ro ther received into a convent, D. N. iv. 89.
leik-dómr, m. the laity, Bs. i. 750, Sturl. iii. 63.
leik-fang, n. wrestling, Jb. 83: mod. a plaything.
leik-félagi, a, in. a play-fellow, Kar!. 176.
leik-ferð, f. sp or t, Bs. ii. 28.
leik-fólk, n. lay-folk, laity, Bs. ii. 138, K. þ. K. 140.
leik-goði, a, in. a nickname, Landu.
leikinn, adj. playful, gay, Fms. ii. 169, vii. 175, Mar. 280.
leik-knöttr, m. a 'play-ball, ' top, Jón fxirl.
leik-ligr, adj. [Lat. laicus] , lay, Bs. ii. 45.
leik-maðr, m. a layman, Sturl. iii. 60, Bs., K. Á., H. E. passim. II.
[leikr], a player, Gísl. 32, Sturl. i. 23.
leik-mannliga, adv. jester-like, Mar.
leik-mikill, ad] , playful, merry, Ísl. ii. 439, Bárð. 8 new Ed.
leik-mót, n. a 'play-meeting, ' public athletic sports, Eg. 188, F's. 4. V
Leikn, f. the name of an ogress, perhaps with reference to the ancient
belief that sicknesses arise from the being 'ridden' by witches, Edda 54
(in a verse), cp. Edda (GI.); leiknar hestr, the ' ogress steed, ' poet, the
wolf, Hallfred; the Ijeikin, Vsp. 25, is prob. identical, seið hón leikin,
she (the prophetess) worshipped zvitchss (trolls') -- she was a sorceress.
LEIKR, m., dat. Ieiki is freq. in poetry and old prose, but mod. leik;
plur. in old usage always leikar, even in late MSS. such as Fb. iii. 405;
but in mod. usage Icikir, acc. Ieiki: the phrase 'á nyja leik' seems to
point to a lost feminine leik: [ Ulf. laiks = x0P^Sj Luke xv. 25; A. S. lâc;
North. E. /a ik; O. H. G. leik; Dan. h'g; Swed. / ek] :-- a game, play, sport,
including athletics, Eg. 147, Edda 31-33, Fs. 60; ok eigi var sá leikr er
nokkurr þyrfti við hann at keppa, Nj. 29; sjú skulum ver leika þína (not
Ieiki), Fb. iii. 405; leika ok glfði, Fagrsk. ch. 26; slu leik, to set up a game
(cp. sla dan/,), Sturl. ii. 190 (of a game of ball): of a dance, Bret. 42; hann
heudi ganian at aflraunnm ok leikum, ... knattlcikar vóru þú tiðir, Eg.
187; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum allfji'ilmennr, 188; sveiiminn var
a, Ieiki með öðrum ungmennum, Fms. i. 78; fara at (mcð) leik sinuin,
to roa/w about, Boil. 336, Fms. x. 159; hverir eiga her leik svá njauian?
Nj. 125: of a ceremony, Fbr. 7: of capping verses, Bs. i. 237; cp. streng-
leikr, a ' string-play, ' lay. 2. metaph. a game, sport, Grett. 50 new
Ed.; hann segir þeim um hvat leika (gen. pl.) var, he told them what
the game was, Fb. i. 325, Fms. ii. 49; sagði hvat í leikinn var, Sd. 152;
tók Icikrinn ekki at batna af beiira hendi, Fms. vi. 212: the phrase,
á nyja leik, anew, íb. 10, N. G. L. i. 334, Sks. 234, Fms. ix. 274, 284,
370, 401, 409, 511, xi. 62; nyjan leik is a modernized form not found
in good old vellums; eptir e-s leik, after one'sgood pleasure, Stj. 148:
the phrase, leikr er gjorr til e-s, a person is aimed at, is the mark of a;i
attack; þvíat til hans var leikr görr, Ld. 152; gora sJ-r leik til e-s, to act
wantonly :-- poet, phrase, ilildar leikr, Öðins lcikr, sverða, járna leikr,
etc., the play of Hilda, of Odin, of swords, rf iron - battle, Lex. Poët.;
the Freys leikr, the play of Frey, by Hornkloii, Fagrsk. 4 (in a verse), is
by the older Grundtvig ingeniously identified with our Yale play, see the
connection in which the word stands in the verse. The ancients used to
assemble for athletic sports (lcik-mút), and during that time they lived in
booths or sheds (lcik-skúli), even womui used to be present as spectators,
Eb. ch. 43, Lv. ch. 9, Gísl., Sturl. i. 23. (Jy- An interesting description
and account of modern games is given by Jón ölafsson in his Collectanea
towards an led. Dictionary, s. v. leikr (in the Additam. to the Arna-Magn.