This is page cv_b0379. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
Sighvat; leggja log, to lay down laws, of the three weird sisters ordering
the fate of men, Vsp. :-- to lay down, ordain, lagt er allt fyrir, a ll i s pre-
destined, Skv. I, Skm. ig, Ls. 48; era með lüstum lögð æfi þér, Skv. i,
33; hvat mun til líkna lagt Sigurði, 30; leggja á, to ordain, en þú hugfest
þá hluti er ek segi þér, ok legg á þik, Bs. i. 199; ef þeir eru á lagðir
(ordered) fyrir váttum, Gþl. 439; þá hluti er ek hefi á lagt við þik, Eg.
738; leggja 'ög á, to make, lay down a law, Bs. i. 28: leggja ríkt á,
to order peremptorily: of a spell, leggja á, to enchant; ' mæli eg urn
og legg eg &!' is in the tales the formula with which witches say the
spell. 3. to appoint, fix, a meeting or the like; eru þá leikar lagðir
í Ásbjarnar-nesi, Ld. 196; leikr var lagiðr á Hvítúr-völlum, Eg. 188;
þeir lögðu við landsmenn hálfs-mánaðar frið, 228; leggja stefnu með
sér, Fms. i. 36; var lögð konunga-stefna í Elfi, vii. 62; leggja bardaga
við e-n, xi. 418; 1. með sér vináttu, Eg. 278; Augustus keisari lagôi
frið (established peace) um allan heim, Edda. IV. to tax, value
(fjár-lag); hross eru ok lögð, hestr fjögurra vetra gamall við kú, Grág.
i. 503; leggja lag á mjöl, ii. 404; ef fyrr er keypt en lag er á lagt, id.;
leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; þat þykkir mér jafnligast at þú
leggir land svá dyrt, en ek kjósa hvárr okkarr leysa skal, ... hann lagði
hálft landit fyrir sex tigi silfrs, ... er þú leggr svá údy'rt Helgafells-land,
Eb. 38; vil ek þat vinna til sætta at leggja son minn úgildan, Nj. 250;
at Hallr af Síðu hafði lagit úgildan son sinn, ok vann þat til sætta, 251;
leggja at léttu, to lay a tax on light, Fas. iii. 553. V. to lay
out, pay, discharge; leggja at veði, to give as bail, Edda 17; buðu at
leggja sik í veð fyrir þessa menn, Nj. 163; leggja á hættu, to ri s k, Eg.
86; leggja á mikinn kostnað, to run into great expences, Eg. 43; leggja
veð eðr fá vörzlu, Gþl. 389: leggja í kostnað, to expend, Fms. xi. 232;
leggja sik í háska, veð, to put oneself in danger, to s takeone's life, vii.
263, Nj. 163:* -- leggja aptr, to pay ba c k, Grett. 174 new Ed.; leggja
líf á, t o s takeone's life on a thing, Nj. 106, 178 :-- 1. fram, to lay forth,
lay out, exhibit (fram-lag); allan þann sóma er hann hefir fram lagit,
Ld. 32; mikit muntú þurfa fram at leggja með honum, þvíat hón á
allan arf eptir mik, Nj. 3; 1. fram lif sitt, Eg. 426 :-- leggja til, t o
p a y to, furnish, contribute, as one's share; hvern stvrk hefir móðir mín
til lagit með þér, Nj. 7; hvat viltú þá til leggja? langskip tvau, 42;
skortir mik eigi fé til at leggja fyrir farit, 128; kunni hann til alls
góð ráð at leggja, Eg. 2; hefi ek þar til (lagit) mörg orð, 728; let ek
þar sælu-hús göra ok lagða fé til, Fms. vii. 122, Js. 4; þau ráð er Greg-
oríus lagði til, Fms. vii. 258; 1. fo til höfuðs e-m, to set a price on one's
head, Nj. 112, Grett. passim :-- metaph., leggja fátt til, to say little, be
reserved, Nj. 88, 112; Gunnarr lagði ekki til, G. remained silent, 52;
leggja lof til, t o g- ive praise to, Eg. 33; leggja orð í (til), t o ' l a y a word
t o, ' say a word in a matter, remonstrate, Grág. i. 290; leggja gott, illt
til e-s, to lay a good (or ill) word to, to interfere in a friendly (or un-
friendly) manner, Sturl. iii. 151 (til-lögur) :-- leggja hlut sinn, lif sitt, við,
t o r iskone's lot, stake one's life, i. 162, Nj. 113, 218; 1. sik allan við, t o
d o o ne's be s t, Eg. 738; 1. sekt við, 1. lögbrot við, of a penalty, Nj. 113,
Eg. 352, H. E. 1. 505 :-- leggja út, to lay out, pay, Vm. 33; of betting,
Orkn. 200 :-- leggja fé upp, to lay up, invest; 1. fé upp í jörð, Dipl. v. 21;
lagða ek upp við minn kzra Orm biskup hálfan viðreka, I made it over
to O., ii. 4; 1. upp fé, to lay up, board. VI. of direction, esp. as
a naut. term, to stand off or on, lay a ship's course, esp. from or towards
a port, to or from an attack, to sail, proceed to sea, absol., or the
ship in dat. or acc., leggja skip or skipi; þú skalt leggia fram sem þér
likar (place the ship to attack), Nj. 8; ok leggr fram skciðina jafnfram
skipi Ruts, id.; þeir leggja nt uudir eina ey ok bíða þar byrjar, 133;
hann lagði skip sin inn a sundit, 271; þeir bjuggusk um sem skjótast
ok lögðu út skirnmum, Eg. 358; en er skipit var lagit lit undir Fenhring,
Fms. x. 64; Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylking (lay s his ship along-
side of), xi. 126; þeir hittu drómund einn Í hafi ok logon til niu skipurn
ok borðusk, ... at lyktum lögðu þeir snekkjunum undir dromundinn,
Hkr. iii. 353; leggja undir land, to stand in towards land, Eb. 126, where
in a metaph. sense = to give in; lögðu þeir eigi inn í ósinn, en Kigðu
útarliga á höfnina, Ísl. ii. 126; bauð hann út leiðangri at liði ok skipum
ok lagði (stood) út til Staðs fyrir innan þórsbiorg, Fms. i. 12; síðan leggja
þeir í Löginn upp, Hkr. i. 32; Knutr konungr lagði þegar upp í ana ok
at kastalanum, Fms. ix. 23, xi. 196; réru þeir langskipiuu upp í ana ok
lögðu til bæjar þess, Eg. 80; lügðu víkingar við þat frá, Landn. 223;
þá lögðu þeir at nesi einu, Eg. 161; ok lögðu þar at landi, 203; lagði
hann at (landed) við Sundólfs-staði, Fms. ix. 483; en er þeir koma
norðr at Hákonar-hellu þá lögðu þeir þar at, Hkr. i. 160: leggja at, t o
attack, in a naval battle (atlaga); lögðu þeir þá at þeim, Nj. 25, Eg. 81;
munu ver leggja til orrostu við þá, Fms. vii. 257; letusk allir búnir at
'eggja at þeim Húkoni, id.; ef þeir leggja at, Jomsvikingar, xi. 134 :--
leggja í rétt, to drift or run before the wind, skipverjar, þeir er sigla
vildu, eðr þeir er í rétt vildu leggja skipit, Fbr. 59; mæltu þeir er leið
sögðu at varligra væri at lægja seglit ok leggja skipit í rett um nóttina,
en sigla til lands at Ijosum degi, Fms. ii. 64; þá kom andviðri ok leggja
þeir í rétt, Bs. i. 420; þá lögðu þeir í rétt harðan, kom á stormr svá at
eigi fengu þeir lengi í rótti legit, ok sigldu þeir þá við eitt rif, Bær. 5;
þá kemr enn landviðri ok leggja cnn í rétt ok rtkr vestr í haf, Bs. i. 483; þá lögðu þeir í rétt harðan, 484; féll veðrit ok görði lögn, lögðu
þeir þá í rétt, ok létu reiða fyrir nokkurar nætr, Eg. 372. 2. with-
out the notion of sea, t o s tart; leggja á flótta, to turn to flight, fly, Fms.
x. 241, xi. 341, 391, Orkn. 4, Hkr. i. 319, passim; leggja ú fund þeirra,
Fms. vii. 258; leggja eptir, to pursue, x. 215; leggja upp, to st a rton a
journey: metaph., leggja e-t ekki langt upp, Grett. 51 new Ed. 3. t o
st a b, thrust with a weapon, the weapon in dat. or absol. (lag = a thrust),
Nj. 8, 64, Njarð. 378, Eg. 216, 258, 298, Nj. 43, 56, Grág. ii. 7, Gþl.
165, passim; opp. to hiiggva, höggva ok leggja, hann hjó ok lagði, and
the like. VII. impers. it turns, in driven in a direction, of
smoke, smell, fire, or the like; hingat leggr allan reykinn, a ll the smoke
blows thitherward, Nj. 202; en eldinn lagði at þeim, Fms. i. 266; fyrir
tidaun er or hauginum mun út leggja, iv. 28; varask gust þann ok
údaun er út lagði or haugnum, ... af fy'lu þeirri sem út lagði, Ísl. ii.
45; ok er eldrinn var görr, lagði reykinn upp í skarðit, Eb. 220; ef
hval leggr út, if a (dead) whale is driven ojf land, Gþl. 462 :-- of ice,
snow, to freeze, be covered with snow, ice, þá leggr snjo nokkurn fyrir þá,
655 xv. 12; er is leggr á vatnit, Grág. ii. 287; þá er ísa lagði á vötn,
Fms. ii. 103: the place frozen in acc., vóru íslög mikil ok hafði langt
lagt lit Brciðafjörð, Ld. 286; lagði ok ogrsvatn, Fbr. 30 new Ed.;
lagði fjörðinn út langt, 60 new Ed.: part., iss var lagðr á Hofstaða-vág,
Eb. 236 :-- of winter, cold, þegar er gott er ok vetr (acc.) leggr á, Grett.
24 new Ed.; lagði þegar á frer ok snjófa, Bs. i. 872; but pers., leggr á
hríðir ok snjóvar (better snjóva), Bs. i. 198. 2. the phrase, leggja
user, t o ' lie near, ' be on the brink of; nær lagði þat úfæru eitt shin, it
had well nigh come to a disaster, Edda 17; lagði þá svá nær at allr
þingheimr mundi berjask, it wa s on the brink of., ., Nj. 163; lagði nær
at hann mundi reka í svelginn, Fms. x; 145.
B. Reflex, to l a y oneself, lie; leggjask niôr í runna nokkura, Nj.
132; er Skalm merr your leggsk undir klyfjum, Landn. 77; þá leggjask
í akrinn flugur þær, er ..., 673 A. 3 :-- of going to bed, þeir höfðu lagizk
til svefns, w ere gone tosleep, Nj. 155; Skarphéðinn lagðisk ekki niðr
um^kveldit, 170 :-- leggjask með konu, to cohabit (illicitly), Fms. i. 57,
K. Á. 118, Fas. iii. 390, Grág. i. 351 :-- of illness, to fall sick, take to
bed, tók hón sou ok lagðisk í rekkju, Nj. 14; þá let hann bua hvilu
sina ok lagðisk í sótt, Fms. xi. 214: the phrase, leggjask e-t ekki undir
höfuð, not l a y it under one's pillow, do it promptly, be mindful of a
thing, ii. 120, v. 264 :-- leggjask á e-t, to fall upon, of robbers, beasts of
prey, etc.; at spillvirkjar mundi 1. á fé þeirra, i. 226, Grett. 125 new
Ed.; Vindr lögðusk á valinn ok raufuðu, xi. 380: örn lagðisk (prayed)
í eyna, Bs. i. 350 :-- leggjask fyrir, to take rest, lie down, from exhaus-
tion, sickness, or the like, 387; lögðusk þá fyrir bæði menn ok hestar
af tiviðri, Sturl. iii. 292; þá lögðusk leiðsagnar-menn fyrir, þvíat þeir
vissu eigi hvar þeir vóru komnir, Fms. viii. 52; fyrir leggjask um e-t
mál, to give it up, Bs. i. 194: leggjask niðr, to pass out oftise, cease, Fms.
x. 179, xi. 12: leggjask a, to arise, mun sá orðromr á leggjask, at..., Nj.
32, Fms. i. 291; úþokki lagðisk á milli þeirra brseðra, xi. 14. 2.
to cease; at sá úvandi leggisk sem áðr hefir verit, Fms. i. 280. II.
to swim (partly answering to A. VI); leggjask til sunds, to go into the
water and swim, Ld. 46; þeir leggjask um hríð ... Sigmundr leggsk þá
um hríð ... hann lagðisk síðar (swam behind), Fær. 173; hann lagðisk
eptir geldingi gömlum út í Hvalscy, Landn. 107; Grettir lagðisk mi inn
a fjörðinn, Grett. 148; hann laqðisk yfir þvert sundit ok gékk þar á
land, í ifi, Hkr. i. 287, Finnb. 266; þeir koma upp ok leggjask til lands,
Ld. 168; for legðir read legðiz, Njarð. 378. 2. to set out; leggjask i
hernað, viking, to set out on a freebooting expedition, Fms. x. 414, passim:
legejask lit, t o s et o?/ t intothe wilderness, as a highwayman, Odd. 8, Fas.
i. 154, passim (útilegu-rnaðr = a bigbivayman); ek lögðumk út á merkr,
Fms. ii. 103; leggjask á flótta = leggja á flótta, to take to flight, xi. ^og:
leggjask djupt, to dive deep (metaph.), Nj. 102; leggjask til e-s, to seek,
try eagerly for, Stj. 90, Bs. i. 198; leggjask í e-t, to occupy oneself with,
Rb. 312. 3. á lögðusk logn mikil, þokur ok sælægjur, Orkn. 358;
vindar lögðusk (the wind wafted) af hrauninu um kveldum, Eb. 218, (see
A. VII): the phrase, ekki lagðisk mjiik á með þeini frændum, they
were not on good terms, Ld. 68: ok lagðisk lítt á með þeim Snorra,
Sturl. i. 124; þeir töluðu lengi ok lagðisk vel á með þeim, things went
well with them, Orkn. 408; þungt hefir á lagizk með okkr Strút-
Haraldi jarli um hríð, Fms. xi. 84; Steinólfi þótti þat líkt ok ekki, ok
lagðisk lítt á með þeim, Gullþ. 11 :-- lítið leggsk fyrir e-n, t o com e t o
a shameful end; lítið lagðisk nú fyrir kappaim, þvíat hann kafnaði í
stofu-reyk sem hundr, Grett. 115; svá lítið sem fyrir hann lagðisk, wh o
had been so easily slain, had made so poor a defence, Ld. 150; lítið
lagðisk hór fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, Landn.
36; kann vera, at nú leggisk lítið fyrir hann, ek skal riiðin til setja,
Fms. iv. 166. III. recipr., leggjask at, to attack one another,
Fms. xi. 130: leggjask hendr á, to lay hands on fine another, Ld. 154;
leggjask hugi á, to take a liking for each other, Bárð.: leggjask nær,
to run close up to one another, of two boats, Gísl. 51. IV. part.
lagðr, as adj. ji t, destined to a thing, or fitted, of natural gifts; at hann
mundi bæði spá-maðr vesa ok lagðr til mikils þrifnaðar ok gæfu Gyð-
inga-lýð, 625. 87; vera kann at þér só meirr lagðr (that tkou art more