This is page cv_b0363. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
KVERKABÓLGA -- KVIÐR. 363
fúnuðu, Bs. i. 189; þat er minnr í nef kveðit en meirr í kverkr, Skálda 166; tók verk allan ór kverkunum, Ó. H. 197. COMPDS: kverka-bólga, u, f. bronchitis. kverka-mein, n. bronchitis, Bs. i. 116, 189, 347, 445. kverka-sótt, f. a throat disease, Ann. 1310. kverka-sullr, m. a boil in the throat, quinsy, Ó. H. 196.
kverk-ál, f. the cheek-strap of a bridle.
kverk-band, n. a string of a cap or hood, Grág. ii. 132.
kverk-mæltr, adj. speaking in the throat.
kverk-segi, a, m. a muscle in a fish's head.
KVERN, f., gen. kvernar, but the mod. form kvörn, gen. kvarnar; [Ulf. qairnus, Mark ix. 42; A. S. cwyrn; Old Engl. quern; O. H. G. quirn; Dan. kværn; Swed. quarn] :-- a handmill; þar sat kona við kvern, Fms. vii. 233; ok und kvernum klaka, Ls. 44; era þat karls-ætt er á kvernum stendr, Hkv. 2. 2; bondwomen used to turn the handmills, and the turning of the quern was, as it still is in Icel., where every farm has its handmill, accompanied by singing a song, see esp. the Millsong in the Edda (Gróttasöngr), 78 sqq. 2. metaph. an eddy or whirlpool in a river is called kvern, agreeably to the legend popular among all ancient Teut. people of a wonder mill grinding salt at the bottom of the sea, such as the famous mill Grótti, in the old Danish story of king Frode, which ground gold and peace, and at last the sea salt. COMPDS: kvernar-auga, n. a 'mill-eye,' mill-hole, Edda, cp. also the prose to Hkv. 2. kvern-á, f. a mill-stream, Bret. 45. kvern-berg, n. a mill-stone quarry, D. N., H. E. i. 396. Kvern-bítr, m. mill-biter, a name of a sword, Hkr. kvern-foss, m. a mill-force, D. N. kvern-hús, n. a mill-box, = lúðr, Boldt, D. N., B. K. 81. kvern-steinn, m. a mill-stone, Edda 78, Fms. i. 17, Sks. 420. kvern-stæði, n. a mill-place, where a mill stands, D. N.
KVEYFA, d, this -- not kneyfa or qneyfa as in the Editions -- is the true form of the word, which has become obsolete in Icel., but remains in Engl.; [Engl. quaff = to drink in large draughts till one loses breath] :-- to quaff; Egill kveyfði af horninu í einum drykk, Eg. 557; Egill drakk um hríð, ok kveyfði hvert horn er at honum kom, 559, Trist. 10; kveyfa ker, Mag. 68; hlífðit Kristr þá er kólgu hrafn kveyfði með stöfnum, Christ helped not when the sea raven (his ship) quaffed water from stem to stern, was swamped, Bs. i. 16 (in a verse).
kveyfir, m., poët. a quaffer, Lex. Poët.
kveyking or kveiking, f. kindling, Stj. 6, Mar.
KVEYKJA, t, or kveykva, Grág. (Kb.) i. 16, Hðm. 1; quøqua, Greg. 33, 34, etc.; kvöykja, Sks. 634; but also spelt kveikja, Fb. i. 203, Sks. 53 new Ed., Fms. v. 316, x. 367, Hom. 193; gen. pl. kveykna, Nj. 194; [Ulf. qiwian = GREEK; A. S. cwician; Engl. quicken; Hel. aquicon; Dan. kvæge; Lat. vivere] :-- to quicken, kindle; kveykja ljós, to kindle a light, Fs. 38; k. log, id., Fb. iii. 408; kveikja eld, to kindle a fire, Ísl. ii. 152; þessi arfa-sáta var tekin ok kveyktr við eldr, Nj. 194, 199; síðan kveykti þessi maðr eld, Fs. 5; með kveyktum eldi, Eb. 56 new Ed.; kerti fékk konungr honum ok sagði þat sjálft kveykjask mundu ef því væri á lopt brugðit, Bárð. 179; quøqua ljós í keri, Greg. 33, 34; kveykt eðr tendrat, Mar.; k. lostasemi, Rb. 352; k. upp fjandskap, Valla L. 227; henni var mikill harmr kveikðr í hjarta, Fms. x. 367; kveykva sorg, Hðm. 1. 2. metaph. to kindle a report; ein er sú sögn er sá kveikir, Mar.; þeim hélt við váða er þetta höfðu kveykt, Fms. ix. 358, v.l.; Þórarinn bað eigi neina kvittu kveikja í hirð konungs, v. 316. 3. pass., engi skyldi kvittr kveikjask, Fb. i. 203; nú kveykir hón galdra, Bret. 26; stormr kveikisk, Sks. 231 B; tungl kveykisk, the moon is lighted, Rb. 122; kveykja upp kyn hins andaða, Stj. 425; þú kveiktir mik svá sem Guð vildi í öndverðu, Hom. 154; heldr en kveikvi, MS. 677. 9; harm kveykði orm einn at mæla við Evu, Ver. 4; kveikjask til ástar, Fms. i. 231.
kveykja or kveikja, u, f. kindling, Stj. 192; öfundar k., Bs. ii. 21: in the west of Icel. a slight swelling of the rivers from rain or a thaw is called kveykja, a freshet, -- það er komin k. í árnar. cp. kvikva (II). II. plur. kveykur (and kvikur, Bs. i. 197), yeast, ferment of ale; queyquor voru lagðar undir mungáts efni, Bs. i. 339; einhverr maðr vildi mungát göra, ok horfðisk á úvænliga, kvikurnar (kveikarnar, v.l.) vildu ekki duga, 197.
kveykr, m. [Engl. wick; Swed. veke; Dan. væge], a wick, of a lamp, Fb. iii. 508, freq.
kviða, u, f. [kveða], an epic poem, a song or ballad composed in such metre as the Völuspá, and thus opp. to mál (a didactic poem, sentences), q.v., drápa (heroic), q.v., and ríma (modern ballads), q.v.: the name of several old songs, Hýmis-kviða, Sæm. 105 (Bugge); Þryms-k., 124; Völsunga-k., 193; Helga-k., 112 (Möbius); í þessi kviðu, 241 (Bugge); Guðrúnar-k. in forna, 241, 242; Sigurðar-k. in Skamma, 246 (Fas. i. 197); kviða Sigurðar, Sæm. 247; k. Guðrúnar, 274; Atla-k. in Grænlenzka, 282; Hákonar-k., Fms. ix; Glælungs-k., v. 100, 108; í kviðunni, Grett. 105 new Ed. kviðu-háttr, m. the metre of a kviða, the epic metre such as that of the Völuspá, Beowulf, and the like, opp. to ljóða-háttr and mál; þvíat þá þykkir betr hljóða þessar samstöfur í kviðu-hætti, Skálda 182 (Olave Hvíta-skáld); the word also occurs in the Háttatal Rögnvalds, verse 3, and is a more correct name than the usual fornyrðalag, which has no old authority, except in a lemma from a later hand in one of the verses of the Háttatal by Snorri.
kviðaðr, part. = kviðugr, Post.
kvið-áll, m. the flesh of the stomach of animals. Dipl. iii. 4.
kvið-band, n. a kind of belt.
kvið-blástr, m. swelling of the belly, Thom. 461.
kvið-burðr, m. [bera kviðj, the verdict or delivery of the verdict of neighbours (búar), Grág. i. 54, 104, 168, Nj. 87, passim; þá berr norðr alla kviðburði = in that spot the verdict belongs to neighbours to be summoned in the north, referring to a battle fought on the northern slope of a wilderness, Ísl. ii. 347: metaph., ryðja menn ór kviðburðinum, to challenge men out of the k., i.e. to challenge the neighbours, Nj. 235.
kvið-drag, n., medic. a rupture, of a horse, Gþl. 504.
kvið-dragi, a, m. ruptured, of a horse, Jb. 366.
kvið-dráttr, m. = kviðdrag, Jb. 366 A.
kvið-gjörð, f. a belly girth, of a saddle.
kvið-hlutr, m. a belly piece, of a skin, Karl. 32.
KVIÐJA, að, [akin to kveða], prop. a law term, to banish, as in the saw, Urðar orði kviðjar (MS. wrongly kveðr for kviðr? UNCERTAIN) engi maðr, no wight can resist the word of weird, there is no appeal against the weird of fate, Fsm. 47: to forbid, blót eru kviðjuð, Hallfred; blót er oss kviðjat, at vér skulum eigi blóta heiðnar vættir, ok eigi heiðin guð, né hauga né hörga, N. G. L. 1. 430; en ef hinn vill kviðja haga sinn, þá seti hann garð milli, 245; þat líkaði ílla Þorfinni ok nennti þó eigi at kviðja honum mat, Grett. 36 new Ed.; kom þar loks at kvödd (qs. kviðjuð) var bygð köppum þeim er mistu dygð, i.e. the evil-doers were banished the country, Skáld H. 3. 41; jöfurr lét kviðjat ófrið, the king forbad all strife, Od. 16, Fms. vi. 154 (in a verse): with dat., k. e-m e-t, to forbid; móðir hans vildi þat kviðja honum, Bs. i. 152; sá er fyrr görði úlofaðan hint, ok kviðjaði hann sér lofaðan, Greg. 38; þú neyttir kviðjaðan ávöxt jarðar, the forbidden fruit, Sks. 548; úsæmilegt er at þeir göri þat sjálfir, er þeir eiga öðrum at kviðja, H. E. i. 457: with infin., þeim tíðum er biskup hefir kviðjat oss konur at taka, N. G. L. i. 16; þú skaltat of kviðja mér at berjask, Korm. (in a verse). II. part. kviðjandi, a banisher, forbidder; stríð-kviðjandi, a 'strife-banisher,' peace-maker, Lex. Poët.
kviðjan, f. banishment, a ban, K. Á. 202, Bs. ii. 64.
kviðlingr, m. . mod. kveðlingr, a ditty, esp. of a satire or lampoon, Íb. 11, Nj. 50, Eg. 124, Sturl. i. 13, Fms. vi. 193, Grett. 32 new Ed.
kvið-maðr, m. a 'verdict-man,' juror, Grág. i. 54.
KVIÐR, m., gen. kviðar, pl. kviðir, acc. pl. kviðu. [Ulf. qiss = GREEK, GREEK, as in ana-qiss = GREEK; þiuþi-qiss and waila-qiss = GREEK; missa-qiss = GREEK, etc.] :-- prop. a saw, saying, speech, word, and hence in law a verdict given by neighbours; for the Engl. 'verdict' is indeed a kind of rendering of the Norse term; kviðr Norna, the word of the Norns, weird, fate, death, kveld lifir maðr ekki eptir kvið Norna, Hðm. 31; orðs-kviðr, a saw, proverb; mis-kviðr, 'saying-amiss,' false pleading. The old law makes a distinction between vætti (a witness) and kviðr (a verdict), -- þar er bæði fylgir einni sök vætti ok kviðr, þá skal vætti fara fyrr fram en kviðr, Grág. i. 47: before delivering his opinion each neighbour had to take an oath, -- þat er mælt, áðr kviðr sé borinn, at þeir skulu eiða vinna allir áðr at dómi, 53. The old records mention various kinds of neighbours and verdicts: 1. in Norse law, α. the heimis-kviðr (heims-kviðr, heimilis-k.) or a 'home-verdict,' a verdict of neighbours, bearing some resemblance to the oath of compurgators; ten, or in lesser cases four or six, neighbours were to accompany the accused to the court, two of whom had to swear on the book, and the rest followed, -- en þat er heims kviðr er tíu menn fylgja til móts, en sverja tveir menn á bók, en átta sanna þat, N. G. L. i. 311, cp. ii. 505; hafa með sér heimiliskviðar-vátta til þings, K. Á. 214; hann hafi heiman heimiliskviðar-vitni, 152; nema heimiliskviðar-vitni fylgi, Gþl. 193: þá skal með þessu heimiliskviðar-vitni sækja, N. G. L. 4. 140 (heimskviðar-vitni, 337); þá skal með þessu heimiliskviðjar-vitni sækja, at einn skal bera en tveir sanna um þriggja aura mál, en um sex aura mál skal einn sanna en fjórir sverja, en þeir skulu vera fylkis-menn, N. G. L. i. 140, 316; en ef eigi kemr saga hins sára fram á fyrsta þingi né heimiliskviðar-vitni, þá ..., 160: similar were the 'sandemænd' (soothmen) of the early Danish law; to this the old saw refers, hættr er heimiskviðr, nema sér góðan geti, perilous is the home-verdict, unless one gets a good one, Sdm. 25. β. in Icel., unless the bjargkviðr (q.v.) be identical to heimis-kviðr, this sort of verdict is seldom mentioned; eigi skal heimis-kvið annan at henda, Grág. i. 361. 2. in Icel. law the tólftar-kviðr (verdict of twelve), also called goða-kviðr (priest verdict), Grág. i. 168, viz. a body of twelve men, of whom eleven were to be summoned by the goði of the district, and he, being the twelfth of the number, had to deliver the final verdict. The verdict of twelve was only appointed for certain cases defined in the law, K. Þ. K. 168, v.l.; nú hefir maðr tólptar-kviðar kvatt, ok skal goði nefna þriðjungs-menn sína til kviðar þess með sér, ok er honum rétt hvárz þeir eru bændr eða grið-menn, hann skal ellefu menn nefna aðra en sik, Grág. i. 57, see the whole chapter 17 in Þ. Þ., as also the Grág. passim; ella kveðja til tylptar-kviðar goða þess (þann?) er sóttr er ..., en ef sjálfr er sóttr goðinn