This is page cv_b0348. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
348 KOLLHNÍS -- KOMA.
koll-hnís, m. [kollr and hnísa = a dolphin, = Dan. kollbötter], a somersault; stingast kollhnís, to make a somersault, a game. koll-hríð, f. the paroxysm in childbirth when the head appears, of men and beast: metaph. the highest pitch, meðan kollhríðin stendr á. koll-húfa, u, f. a skull-cap: the phrase, leggja kollhúfur, to butt with one's head, of a vicious horse. koll-höttr, m. = kollhetta, Bs. i. 497. kollóttr, adj. without horns, humble, of a cow or sheep, Gþl. 401, Sturl. i. 159; hann tók á kollótta af hverjum bónda, Landn. 147, 148, Sturl. iii. 238; Auðunn var þá kollóttr (with shaven crown) ok klæðlauss, Fms. vi. 302; hann var þá kominn frá Rúmi ok var stafkarl, k. ok magr ok nær klæðlauss, viii. 206: having the hair cut short, sveina tvá kollótta, Fær. 34; kollóttar meyjar, of nuns, Orkn. (in a verse). KOLLR, m. [Scot. coll = a hay-cock], a top, summit; ok mændu upp ór kollarnir, of hayricks, Sturl. i. 179; á kolli fjallsins, Stj. 399, þúfna-kollar. II. the head, crown; ungr maðr, vaxit hár af kolli, Fær. 9; piltar tveir léku á gólfinu, þeim var sprottið hár ór kolli, Fb. i. 258. 2. a shaven crown; hann rakar af þeim hárit, ok görði þeim koll, Háv. 56; görðir þú þér þá koll, Nj. 181, Fas. i. 234; honum skal raka koll; bræða skal koll hans, N. G. L. i. 334. 3. phrases, ok lát hans vándskap koma honum í koll, let his wickedness fall on his own pate, Stj. 485; geta í kollinn, to guess true (koll-gáta); koll af kolli, from head to head, one after another; það gekk svo koll af kolli; kínka kolli, to nod; hnippa kolli hvár at öðrum, Grett. 166 new Ed.: um koll, Dan. om kuld, head over heels; þeir rótuðu um koll taflinu, Vígl. 17, (rótuðu fyrir honum taflinu, new Ed. l.c.); hrinda e-m um koll, Fas. iii. 545. 4. a pet name, a boy, my boy! hví vildir þú, kollr minn! ljúga at okkr Máríu? cp. kolla, Bs. i. 600; gló-kollr, a fair-haired boy. 5. a ram without horns; Mó-kollr, Grett., (kolla, a ewe.) 6. a nickname, hæru-kollr, hoary head; æði-k., downy head, Landn.: a pr. name, Kollr, id.: in compds, Koll-sveinn, Hös-kollr, q.v.; Snæ-kollr, Landn. koll-steypa, t, = kollverpa. koll-sveinn, m. a boy with a flat cap, = kollóttr sveinn, Fms. iii. 178. koll-verpa or koll-varpa, að, to overthrow, ( = varpa um koll), Bs. ii. 71. kol-merktr, part. black as jet; kolmerkt klæði, Sturl. ii. 32, Vm. 126. kol-múla, u, f. 'coal-mouth,' black mouth, poët. a goat, Edda (Gl.) kol-múlugr, adj. black in the mouth; komi þá engi kolmúlugr úr kafi, þá er ördeyða á öllu norðr-hafi, of fishes, Ísl. Þjóðs. ii. 130 (in a ditty). Kolni, f. Cologne, Fms. passim. Kolnis-meyjar, f. pl. the eleven thousand virgins of Cologne. kol-niða-myrkr, n. pitchy darkness, Dan. bælg-mörke. kolorr, m. [for. word], colour, Stj. 72. kolr, m. black tom-cat: a pr. name, Nj. kol-reykr, m. coal reek, smoke from burning charcoal, Nj. 58, Bjarn. 42. kol-skeggr, m. coal-beard, black-beard: a pr. name, Landn. kol-skógr, m. a wood where charcoal is made, Vm. 168. kol-skör, f. a poker, see Ísl. Þjóðs. ii. 459 (in a verse). kol-svartr, adj. coal-black, jet-black, Fb. i. 526, Sks. 92, Bs. i. 670, Fas. iii. 12. kol-trýna, u, f. coal-snout, Ísl. Þjóðs. ii. 463. Kolumba, m. St. Columba. Kolumba-messa, -kirkja, u, f. the mass, kirk of St. Columba, Landn., Fms. kol-viðr, m. 'coal-wood,' wood for charcoal, Nj. 58, Grág. ii. 298, Jb. 237; era sem kolvið kljúfi | karl sá er vegr at jarli, Fms. viii. (a ditty). KOMA, pres. sing, kem, kemr, kemr; an older form komr is used constantly in very old and good vellum MSS., as the Kb. of Sæm.; and even spelt keomr or ceomr (in Eluc., Greg., etc.); reflex. komsk, 2nd pers. kømztu (pervenis), Sdm. 10: pret. kom, kom-k, I came, Skm. 18: 2nd pers. komt, 17, mod. komst: the pret. plur. varies, kvámu being the oldest form; kvómu, often in the MSS.; kómu, as it is still pronounced in the west of Icel.; the usual and latest form is komu, with a short vowel; the spelling of the MSS. cannot always be ascertained, as the word is usually written kumu UNCERTAIN or qumu UNCERTAIN: pret. subj. kvæmi and kœmi UNCERTAIN (kæmi): imperat. kom, kom-ðú, proncd, kondu, come thou! pret. infin. kómu (venisse), Fms. i. 224 (in a verse), Geisli 62 :-- with suff. neg., pres. k&aolig;mr-at or kømr-að, Akv. 11, Grág. ii. 141, Gkv. 3. 8; pret. kom-a, kom-að, came not, Ls. 56, Þorf. Karl. (in a verse), Þd. 18; 2nd pers. komtaðu (non venisti), Am. 99; subj. kømi-a (non veniret), Gs. 10: reflex., pres. kømsk-at, Grág. ii. 180; pret. komsk-at (could not come), Am. 3 :-- a middle form, pres. 1st pers. komum-k (komumsk), Ó. H. 140, 214, Skm. 10, 11; subj. pres. komimk, Ó. H. 85; pret. kømomc, Hbl. 33 (Bugge); part. pass. kominn, see Gramm. p. xix. The preterite forms kvam and kvaminn, used in the Edition of the Sturl. and in a few other mod. Editions without warrant in the MSS., are due to the fact that the Edition of Sturl. was published from a transcript now in the Advocates' Library in Edinburgh, made by the learned priest Eyjolf á Völlum (died A.D. 1745), who used this spelling: in prehistoric times, before the age of writing, it may be assumed for certain that this verb had a v throughout, as in Gothic: [Ulf. qiman, i.e. qwiman, = GREEK; A. S. cuman; Engl. come; O. H. G. queman; Germ. kommen; Dutch komen; Dan. komme; Swed. komma; Lat. venio, qs. gvenio; the Ormul. spells cumenn, indicating a long root vowel; cp. North. E. coom.] A. To come; sá þeirra sem fyrr kæmi, Fms. ix. 373; konungr kom norðr til Túnsbergs, 375; kómu Finnar heim, i. 9; þeir mágar kómu ór hjúkólfi, Sturl. ii. 124; kömr hann á konungs fund, Fms. ix. 221; þá vóru þeir norðan komnir, 308; hér er nú komin ær ein kollótt, Sturl. i. 159, passim. 2. to become, arrive; bréf kómu frá Skúla jarli, Fms. ix. 375; ef svá síðarliga kömr skip til hlunns, Sks. 28; en er vár kom, Eg. 167; koma at máli við e-n, to have an interview, talk with one, 467; konungi kom njósn, Fms. vii. 57; þá komu honum þau tíðendi, i. 37; þetta kom allt fyrir Ingimar, vii. 114; kom honum þat (it came to him, he got it) fyrir útan fé, en engum kom fyrr, x. 394; hvat sem á bak kemr, whatsoever may befall, Nj. 193; koma e-m at haldi, or í hald, to avail oneself, 192, Fms. x. 413; koma at gagni, to 'come in useful,' be of use, Nj. 264; koma at úvörum, to come at unawares, Ld. 132; koma e-m fyrir úvart, id., Fms. xi. 290; koma á úvart, Nj. 236; koma í þörf = koma í gagn, Fms. vii. 14; hvar kom kapp þitt þá? Bs. i. 18; mál koma í dóm, to be brought up for judgment, Fms. vii. 115; líðr vetrinn, kemr þar (that time comes) er menn fara til Gulaþings, Eg. 340; var þá svá komit, at allir menn vóru sofa farnir, 376; kom svá (it came to pass) at Bárði var heitið meyjunni, 26; svá kemr, kemr þar, at, it comes to pass. Fb. i. 174, ii. 48, 68; láta koma, to let come, put; síðan létu þeir koma eld í spánuna, Fms. xi. 34. 3. in greeting; kom heill, welcome! kom heill ok sæll, frændi! Nj. 175: mod. komdu (kondu) sæll! komið þér sælir! II. with prepp.; koma á, to hit; ef á kömr, Grág. ii. 7 :-- koma at, to come to, arrive, happen; láttu at því koma, let it be so, Dropl. 24; kom þat mjök optliga at honum, of sickness, Fms. vii. 150; kom at þeim svefnhöfgi, sleep came upon them, Nj. 104; koma at hendi, to happen; mikill vandi er kominn at hendi, 177, Hom. 80; koma at e-u, to come at, regain, recover; koma at hamri, Þkv. 32 :-- koma fram, to come forth, appear, stund var í milli er þeir sá framstafninn ok inn eptri kom fram, Fms. ii. 304; engin kom önnur vistin fram, Eg. 549; nú eru öll sóknar-gögn fram komin, Nj. 143: to emerge, hann kom fram í Danmörk, Hkr. i. 210, 277, Ísl. ii. 232, Eg. 23, Landn. 134, Orkn. 152: to arrive, sendimenn fóru ok fram kómu, Fms. xi. 27; reifa mál þau fyrst er fyrst eru fram komin, each in its turn, Grág. i. 64: to be fulfilled, happen, því er á þínum dögum mun fram koma, Ld. 132; nú mun þat fram komit sem ek sagða, Eg. 283; kom nú fram spásagan Gests, Ld. 286; öll þessi merki kómu fram ok fylldusk, Stj. 444; aldrei skal maðr arf taka eptir þann mann er hann vegr, eðr ræðr bana fram kominn, whom he has slain, or whose death he has devised with effect, Grág. ii. 113; staðar-prýði flest fram komin, Bs. i. 146; vera langt fram kominn, mod. áfram kominn, to be 'in extremis,' at the point of death, 644; er sú frásögn eigi langt fram komin, this story comes from not far off, i.e. it is derived from first, not second hand, Fms. viii. 5 :-- koma fyrir, to come as payment, tvau hundrað skyldu koma fyrir víg Snorra (of weregild), Sturl. ii. 158; henni kvaðsk aldri hefnt þykkja Kjartans, nema Bolli kæmi fyrir, Ld. 240; allt mun koma fyrir eitt, it will come to the same, Lv. 11, Nj. 91, Fms. i. 208; koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail, Ísl. ii. 215, Fms. vi. 5 :-- koma í, to enter, come in, a fisherman's term; koma í drátt, to hook a fish; at í komi með ykkr Þorbrandssonum, that ye and the Th. come to loggerheads, Eb. 80 :-- koma með, to come with a thing, to bring; kondu með það, fetch it! -- koma til, to come to; vera kann at eigi spillisk þótt ek koma til, Eg. 506; nú er rétt lögruðning til ykkar komin, Nj. 236; koma til ríkis, to come to a kingdom, Eg. 268; þeir létu til hans koma um alla héraðs-stjórn, Fs. 44: to befall, kom svá til efnis, it so happened, Mar.; þeim hlutum sem hafinu kunni opt til at koma, Stj. 105, Sks. 323: to mean, signify, en hvar kom þat til er hann sagði, Ó. H. 87; ef þat kom til annars, en þess er hann mælti, id.: to cause, hygg ek at meir komi þar til lítilmennska, Eb. 172; konungr spurði hvat til bæri úgleði hans, hann kvað koma til mislyndi sína, Fms. vi. 355, Fb. ii. 80, Band. 29 new Ed.: to concern, þetta mál er eigi kom síðr til yðvar en vár, Fms. vii. 130; þetta mál kemr ekki til þín, Nj. 227; þat er kemr til Knúts, Fms. v. 24; þat er til mín kemr, so far as I am concerned, iv. 194; hann kvað þetta mál ekki til sín koma, vi. 100; þeir eru orðmargir ok láta hvervetna til sín koma, meddle in all things, 655 xi. 2: to belong to, skulu þeir gjalda hinum slíka jörð sem til þeirra kemr, proportionally, Jb. 195; kemr þat til vár er lögin kunnum, Nj. 149; sú sök er tylptar-kviðr kömr til, Grág. i. 20; tylptar-kviðar á jafnan á þingi at kveðja, þar sem hann kömr til saka, ii. 37; þá er komit til þessa gjalds (it is due), er menn koma í akkeris-sát, 408: to help, avail, koma til lítils, to come to little, be of small avail, Nj. 149, Fms. vi. 211; at göra litla fésekt, veit ek eigi hvat til annars kemr, I am not aware what else will do, I believe that will meet the case best, Band. 36 new Ed.; koma til, to 'come to,' of a person in a swoon, etc.; veit ek eigi til hvers koma mun sú tiltekja Fb. i. 177, Fms. xi. 103; hvar til þessi svör skulu koma, i. 3; það kemr til, it will all come right; kom þar til með kóngum tveim, two kings came to a quarrel, Skíða R. 48: to be of value, importance, authority, þótti allt meira til hans