This is page cv_b0301. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
HYEERGI -- HVIRFILL. 301
Fas. ii. 64; á hverjum þremr árum, id., Stj. 573; dag inn sjaunda hvern, K. ÞK.; þriðja hvert sumar, Landn. 299; annan hvern dag, níundu hverja nótt, Skm. 21, Nj. 190. 2. hverr ... sinn, every ... his; hverr maðr í sínu rúmi, Nj. 51; hverr sér, each separately; sér hverr, each in particular, every one; at serhverju hofi, at every single temple, Landn. 336 (App.); þó at ek greina eigi ser hvat, though I do not tell each thing in detail, Bs. i. 64; sérhverja atburði, 134; sérhverjum hlut, Fms. v. 333; sérhverjum þeirra, Nj. 256, Landn. 35, Sturl. ii. 175; sér- hvern fingr, Fas. iii. 345; sérhvern mann, Fms. i. 149; allir ok sérhverir, all and several, i. e. everyone, Grág. ii. 36, 140, Eluc. 43, H. E. i. 468; einn ok sérhverr, one and all, every one, Skálda 161; hverr sem einn, each as one, all like one man, 165, Al. 91, 93, Bad. 40, Stj. 4; hvereinn, every one. C. Relative, = Lat. qui, quae, quod, Engl. who, which, only in later writers of the end of the 13th and the 14th centuries, and since freq. in N. T., Vídal., Hymns; at first it was seldom used but with the particles er, at, as in Engl. who that ...,which that...; þat herbergi, í hverju er ..., in which that..., Stj.; takandi vátta, hverir at sóru fullan bóka- reið, Dipl. ii. 2; með fullkomnum ávexti, hverr at þekkr mun verða, Fms. v. 159 and passim: singly, tvær jarðir, hverjar svá heita, Dipl. v. 27; Guðs orð, hver frjófgask munu, Fms. v. 159; Gerhardus, hverr með fögrum píslar-sigri fór brott, Mar.; með hverjum hann hugar-prýði vann, Fb. iii. 567. HVERRGI or hvergi, indef. pron. each, every, Lat. unusquisque. A. Forms: I. declined like hvárrgi, viz. nom. hverrgi, passim; gen. hverkis, N. G. L. i. 126; dat. masc. hverjumgi, Grág. (Kb.) 14; fern, hverrigi, 655 iii. 4; acc. masc. hverngi, Grág. passim; neut. hvertki or hverki, passim; see more references s. v. -gi, p. 199 A. II. de- clined as an adjective, hverigr; acc. sing. fern, hverega, Thorodd; dat. sing. fem, hveregri, N. G. L. i: nom. plur. hverigir, Grág. i. 392; hverigar, 94; hverigra (gen. pl.), ii. 20: hveriga (acc. pl.), Nj. 101; hverigar (acc. fem, pl.), 623. 48, Ó. H. 74. 2. mixed forms, acc. hverngan, Grág. ii. 13; hvernegan, Hkr. ii. 79; hveregi handsöl (acc. pl.), Grág. i. 140. B. Usage: I. alone, mostly as subst.; hvat hverigum hentir, Fms. iv. 147; hvat hverrgi hefir, Skálda 160; hverr hverrgi er, Fms. viii. 314; hverr hverrgi sé, xi. 152; hvat sem h. segði, ix. 256; hvat hverrgi talaði, ii. 67; hverju heilli hverrgi kemr, Fas. iii. 41; Njáll vissi þá görla hverr hverrgi hafði verit, Nj. 104; hann sagði fyrir heima-mönnum sínum hvat hverrgi skyldi starfa meðan hann væri í brottu, 196; hvat hverrgi þeirra hefir af sér tekit, Skálda 159; vant er þat at sjá hvar hverrgi berr hjarta sitt, Orkn. 474; skipar jarl til hvar hveregir skyldu at leggja, 360; af hverjungi bætil hverrar kirkju, K. Jj. K. l. c.; hvar hverrgi þeirra mundi jarðaðr verða, Al. 14, Fms. x. 323; ok eigi vitu hvar hverkis skulu leita, N. G. L. i. 126. 2. as adj., hverngi dag, every day, Rb. 1812. 57; hvar hvergi hús höfðu staðit, Fas. ii. 558. II. adding er, whosoever, Lat. quicunque, subst. and adj.; hverrgi er þá beiðir, Greg. 53; hvertki þess er þrýtr, Grág. i. 48, 2 77; hverngi veg (howsoever, Lat. quocunquemodo) er þeir hafa áðr setið, 69, 174, ii. 13; hverrgi er fyrr let göra, Kb. 14; hvernegan veg sem hann vill svara, Hkr. ii. 79; hverngi (staf) er ek rít, Skálda (Thorodd) 165; nú hverngan veg sem aðrir vilja, Hkr. iii. 370; hverega tungu er maðr skal ríta annarrar tungu stöfum, þá verðr sumra stafa vant, Skálda (Thorodd) 160; á hverega lund er, K. Þ. K. (Kb.) 23; hverega helgi sem hann vill á leggja þingit, Eb. 24; þá skalt þú aldri vera í móti mér, við hverega sem ek á um, Nj. 101; hveregir aurar, sem ..., Grág. i. 392; hverngi annarra sem hana berr, Rb. 46; hverigar úhæfur sem hann tekr til, Fms. iv. 259; með hveregi skepnu sem er, N. G. L. i. hvers-dagliga, adv. every day, Fms. ix. 267, 384, Skálda 199, Eb. 32, 258, Gullþ. 20, Jb. 33, Eg. 598, Ld. 22, of week days. hvers-dagligr, adj. daily, every day, Gþl. 42, Greg. 42, 625. 178; h. hættir, Bs. i. 164; h. búningr, a dress to be used on week days, K. Þ. K. 82, Vm. 46; h. maðr, Nj. 258. hvers-dags-, mod. pronunciation hvundags, every day: in compds, hversdags-búningr, m. (-föt, n. pl.), one's every-day dress, work-a- day clothes, K. Þ. K. 140: hversdags-hökull, m., -klæði, n., Vm. 52, Grág. i. 323: -leika, n., Sturl. iii. 127; -maðr, m., Nj.: in mod. usage, hvundags, -búningr, -föt, etc., Vm. 38; opp. to spari-föt. hvers-konar, adv. of every kind, Hom. 87, 91, passim. hvers-kyndis = hverskyns, Thom. 113. hvers-kyns = hverskonar, Fms. x. 379, passim. hversu, adv., proncd. hvursu, (hversug, N. G. L. i. 27, 91, qs. hvers- veg, what way, = hve) :-- how, Nj. 2, 68, Al. 10, Fms. x. 404, Ísl. ii. 364, N. G. L. i. 91, Hom. 103, passim; for hversu is the common word, whereas hve is obsolete. hversu-gi, adv. howsoever, = hvegi, q. v.; with the particle sem or er, Fms. viii. 59; h. mikit fé er þeir gefa með sér, Grág. i. 223; h. margar sem fígúrur eru, Alg. 360. hvert, proncd. hvurt, neut. sing, of hverr, used as adv. whither, Germ, wohin, interrog.; Gunnarr sagði þeim hvert hann ætlaði, Nj. 76; Jarl spurði hvert hann færi þaðan, 132; gera ráð hvert hann sneri þaðan, Fms. v. 24. II. hvert er, whithersoever; hvert er hann ferr, Nj. 129; hann let reka skipit hvert er vildi, Fms. i. 293; hvert er hann ferr fullum dagleiðum, þá er ..., Grág. i. 93; gefi gaum at, hvert er hann er (in what direction) frá merki því er hann skal fylgja, O. H. 204. hvertki, adv. whithersoever; h. sem hann fór, Greg. 53, Þjal. 351. hver-vetna, see hvarvetna, everywhere, passim. HVESSA, t, [hvass], to sharpen; hvessa ok hvetja, Fms. vii. 37; hvessa sýn, Pr. 474; h. augu, to look with a piercing glance, Hkv. I. 6, Edda 36, Eg. 44, 457, Fms. ii. 174, vii. 172: to make keen for a thing, en- courage, Al. 33, Fms. vii. 37, Bs. i. 750: of weather, to blow keenly, blow up a gale, impers., veðr (acc.) tók at hvessa mjök, Ld. 326; hvesti veðrit, Fms. ix. 21; þá hvessti svá, at ..., 387, freq.; það er farit að hvessa, það fer að hvessa, it 'fares to blow sharp.' hvessir, m. a wbetter, sharpener, Lex. Poët. HVETJA, hvatti, hvatt, pres. hvet, part, hvattr, Gh. 6; a middle form hvöttomc, Hom. 29; [A. S. hwettgan; Engl. whet; Germ, wetzen; cp. hvass] :-- to whet, sharpen a cutting instrument; h. sverð, Kormak; h. spjót, Fb. i. 189; Skarphéðinn hvatti öxi, Nj. 66, Fs. 72, Landn. 293; h. gadd, Stj. 77. II. metaph. to make one keen, encourage; þats mik hvatti hugr, Ls. 64; síðan hvatti hann lið sitt, Fms. ix. 509, Hðm. 2 ; hvat hvatti þik hingat, what urged thee to come here ? Nj. 6; h. ok hvessa, Fms. vii. 37; hugr mik hvatti, Fm. 6; heilög ritning hvetr oss opt at fara, Hom. 9, Fs. 6, passim: part, hvetjandi, an inciter, instigator, Mar. 656 A. i. 12: pass, hvatinn, cut; hvatinn spjóti, pierced with a spear, Fas. ii. (in a verse), GREEK cp. hvatt (q. v.), of the sheep mark, which seems to point to an affinity between Engl. to cut and Icel. hvetja. hvet-vetna, adv. = hvatvetna, q. v. HVIÐA, u, f. [A. S. hwiða], a squall of wind, Ld. 326, freq.: medic. a fit; hósta-h., a fit of coughing. hviðuðr, m. the 'squatter, ' poet, the wind, Aim. 21. hvik, n., mod. hik, a quaking, wavering. COMPDS: hvik-eygr, adj. with wandering eyes, Bs. i. 671 (in a verse, v. l.) hvik-lyndi, n. fickleness. hvik-lyndr, adj. fickle. hvik-mál, n. pl. slander, Bjarn. 57 (in a verse), emend. MS. hvitmál, qs. hvicmal. hvik-saga, u, f. an idle tale, nonsense, Al. 4, Sturl. iii. 125. hvik-tunga, u, f. a slander-tongue, tale-bearer, N. G. L. ii. 437. HVIKA, að, mod. hika (a strong pret. hvak occurs in Fms. x. (Ágrip) 383) :-- to quail, shrink, waver; ok hvikaði (Ed. hinkaði wrongly) hestrinn undir honum, Fs. 159: of ranks in battle, Karl. 364; hvika undan, io quail; konungrinn hvak undan lítt þat, shrank from the blow, Fms. x. 383; hefir þú jafnan undan hvikat, Korm. 202; þat er nú ráð at h. eigi undan, Vígl. 72 new Ed.; hvikit ér allir, Nj. 78, Bs. ii. 229; Sigmundr kvað nú ekki göra at h. um þetta, Fb. i. 148: impers., hví hvikar þér svá, why quakest tbou thus? Nj. 143. hvikan, f. a quaking, Lv. 54: wavering, Bs. i. 654 (in a verse). hvikari, a, m. a coward, Karl. 363. hvikr, adj. quaking, epithet of a stag; hviks í hjartar liki, Pd. 7. hvikull, adj. shifty, changeable; ú-hvikull. firm. HVILFT, f. [Ulf. hwilftri = GREEK , a coffin, Luke vii. 14] :-- a grassy hollow, a combe or corrie, Edda ii. 482; 566, l. c., spells hvilmt; freq. in mod. usage. II. a local name in western Icel. HVIMA, að, [cp. Engl. whim], to wander with the eyes, of a fugitive look, as of one frightened or silly; hvirna og skirna í allar áttir. hvim-leiðr, adj. loathed, detested, Bjarn. 71 (in a verse); see hví. hvimpinn, adj. shaking the bead from fright, of a horse. hvimsa, adj. [cp. hvima], blank, discomfitted, Grág. ii. 55, Fas. iii. 290: freq. in mod. usage, and proncd. hvumsa. hvinand-orði, a, m. ' whining-speaker,' a nickname, Fms. vii. hvinnir, m., poët, a stealer, i. e. the wolf, Edda (Gl.) HVINNR or hvinn, m. a pilferer, Fbr. (in a verse); distinguished from a thief; ef maðr stell örtug eða örtug meira, þá er sá þjófr;... enn ef maðr stell minna en örtog, þá er sá torfs-maðr ok tjöru;... en ef minnr stelr en þveiti, þá skal sá heita hvinn um allan aldr síðan ok eigi engan rétt á sér, N. G. L. i. 253, Edda ii. 495; ef maðr stel einhverju þessu (viz. a plough, harrow, etc.), þá heiti æ hvinn at úsekju, Gþl. 359; ef maðr stelr hundi manns, eða ketti, knífi eða belti ok öllu því er minna er vert en eyris, þá er hvinnska, N. G. L. ii. 172; hvinna-ætt, Sighvat. Hvinn- gestr, m. a pr. name, Fms. vi. (in a verse). hvinnska, u, f. petty theft, larceny, Gþl. 197, cp. Jb. l. c., N. G. L. HVINR, m. (hvimr in Eb. 182, but wrongly, as hvína is the root word), a cracking, whizzing, whistling, as of a whip or missile; hann heyrir hvininn af högginu, Fms. vii. 230; hvin örvarinnar, ii. 272; Arnkell heyrði hvininn (of a stroke), Eb. 182; hann heyrir hvininn af for þÞ Fbr. 40. Hvin-verskr, adj. from the county Hvin in Norway, Fms. Hvin- verjar, m. pl. the men from Hvin: Hvinverja-dalr, a local name, Landn. hvirfil-fóylr, m. a squall of whirlwind. HVIRFILI, m., dat. hvirfli; [Engl. whirl, whorl; Germ, wirbel; Dan. hvirvel] :-- prop, a circle, ring, = hvirfingr; þeir ráku saman í einn hvirfil heiðingja, Karl. 360: but esp., II. the crown of the head, where the hair turns all ways as from a centre, Lat. vertex, Germ, wirbel, (cp. Icel. sveipr); fra iljum til hvirfils, Sks. 159; milli hæls ok hvirfils,