This is page cv_b0256. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
256 HEMPA -- HÉR.
hempa, u, f. [hampr], a priest's gown; missa hempuna, to be unfrocked, forfeit one's priesthood. hempu-lauss, adj. without a priest's gown. HENDA, d, mod. henti, [Old Engl. hente, to seize; cp. hönd], to catch with the hand: 1. to catch; hann kastaði heininni í lopt upp, en allir vildu henda, Edda 48; hann lék at þremr handsöxum senn, ok hendi æ meðal-kaflann, Fms. ii, 169; Grímr hafði þá hent böllinn, Eg. 189; en hón hendi allar með hváptunum, Fb. i. 530. 2. to pick up or out, of sheep, deer, etc.; hann var verra at henda en aðra sauði, Ísl. ii. 330; menn fóru ok vildu henda skjarra sauði, Bs. i. 330, Fms. vii. 218; h. svín, Fs. 26; h. hrein í fjalli, Hm. 89: in pursuing one, en er Egill hafði hent þá sem hann vildi, Eg. 300; þeir hendu þræiana enn fleiri, 596; hendu þá hvárir menn fyrir öðrum, Fms. viii. 168; hann lét eigi henda börn á spjóta-oddum sem þá var víkingum títt, Landn. 308; hann hendi þá sker frá skeri þau er á leiðinni vóru (of one swimming), Fbr. 183; þessir stafir göra allt mál ok hendir málit ýmsa, Skálda 172; fara eptir sem vér skerum akrinn, ok henda (to pick up, glean) ef nokkut stendr eptir, eðr fýkr frá oss, Stj. 422; henda mula, to pick up crumbs, Mkv.: with prep., h. saman, to pick up and put together; h. saman orð, to compound words, Anecd. 1, Sks. 637. II. metaph., 1. phrases, henda e-t augum, to catch with the eyes, Fms. v. 140; h. reiður á e-u, to take notice of, Nj. 133; h. mörk af e-u, to draw an inference from a thing, Sks. 498; h. mið á eu, to observe; spakir menn henda á mörgu mið, the wise catch many things true, a saying, Fs. 140; henda griplur til e-s, to fumble after a thing, Eluc. 22; henda til smátt ok stórt, to pick up small and great alike, look closely after, Glúm. 390; henda smátt, to pick up every grain, to keep one's ears and eyes open; hér er maðr á glugganum, hann er vanr að h. smátt, og hylja sig í skugganum, a ditty; h. gaman at e-u, to take interest in a thing; hann var gleðimaðr mikill ok hendi at mörgu gaman, 385; hann hendi skemtan at sögum ok kvæðum, ok at öllum strengleikum, ok hljóðfærum, Bs. i. 109; h. atvinnu af e-u, to live away from a thing, Fs. 143; h. sakir á e-m, to pick up charges against one (cp. Engl. to pick a quarrel), Lv. 40. 2. to touch, concern one; þú sagðir tíðindi þau er mik taka henda, í aftöku frænda míns, Fms. vi. 370; en mik taka henda (not enda) þung mein, Edda 94 (in a verse); skal ek sjá um fémál hans ok þat annat er hann (acc.) tekr at henda, and whatsoever concerns him, Nj. 5; tíðindi þau er bæði okkr henda, Fs. 10. 3. e-n hendir e-t, to be caught in, be overtaken by a sin, by ill luck, or the like; mik hefir hent mart til afgerða við Guð, I have happened to commit many sins against God, Fms. vii. 108; þá hafði hent glæpska mikil, they had committed great folly, Ó. H. 232, Fb. ii. 233; ef hana hefir fyrr slíkr glæpr hent, N. G. L. i. 233; mun engi sá hafa verit er jafnmikit happ hefir hent sem hann (acc.), Fms. vi. 328; hvat íllt sem mik hendir, Fs. 93; hann kvað þat dugandi menn henda (it happened to brave men) at falla í bardögum, 39; sú skömm skal oss aldregi henda, Fms. xi. 270; má, at hana hendi eigi slík úgipta annat sinn, Nj. 23: sometimes, but less correctly, used impers., the thing in acc., hverja skyldu þá henti at (how they were committed to) taka við konungi, Fms. viii. 238, v.l., cp. þá skömm ( = sjá), Eg. 237; glæp mikinn, Fms. v. 113 (but nom. Ó. H. v.l.), iv. 367 (but nom. Fb. l.c.), cp. also Stj. 454 (v.l.), 471. III. recipr. to bandy; hendusk heiptyrði, Am. 86. B. To fling, throw, with dat.; it seems not to occur in old writers, (for in Anal. 193 the original vellum Fb. iii. 405 reads hann 'skýtr'); but freq. in mod. usage, hann sveiflaði honum (the stone) í kring og henti, Od. ix. 538; thus tvíhenda, to hurl with both hands: reflex., hendask, to throw oneself forward, rush forward, to dart; hendast ór háa lopti. henda, u, f., metric. a metre, in compds, Aðal-henda, Dun-h., Lið-h., Skjálf-h., Rún-h., all names of metres defined in Edda (Ht.) 121 sqq. hendi-langr, adj.; vera e-m h., to be one's hand-servant, cp. Dan. haandlanger = Lat. calo; allt þat lið er biskupi var hendi-langt, Sturl. ii. 49; þeir skyldi honum fylgja ok vera honum hendi-langir bæði um þjónustu ok svá ef hann vildi þá senda, Hkr. ii. 80, cp. 283 (in a verse). hending, f. a catching, in the phrase, var í hendingum með þeim, they came to close quarters, of pursuit, Sturl. ii. 66; varð hann skjótastr ok var þá í hendingum með þeim Sveini, Orkn. 336, Grett. 136 new Ed. 2. adverb. hendingum, by chance; veita ansvör sem hendingum væri, Barl. 143; whence the mod. af hendingu, by hap, by chance, cp. Dan. hændelse = a chance, hap. II. metric. rhymes; the ancient double rhymes were both placed in the same line, so as to 'catch' one another: distinction is made between an aðal-henda (a full rhyme) and a skot-henda (a half rhyme), thus in Fastorðr skyli fyrða | fengsæll vera þengill, -- 'orð fyrð' are half rhymes, 'feng þeng' full rhymes; the first rhyming syllable in the verse (as orð feng) was called frum-hending, head-rhyme, the second (as fyrð þeng) viðr-hending, after-rhyme; if the head-rhyme (as feng in the second verse line above) was placed as the initial syllable it was called odd-hending, edge-rhyme; if in the middle (as orð in the first line), hlut-hending, chance-rhyme, see Edda (Ht.) 121, Skálda 178; the phrase jafnháfar hendingar refers to the final consonants, Fms. vi. 386, Skálda 190: end rhymes, as in mod. poetry, were called Run-henda (or Rím-henda?), but they are extremely rare in old poets: alternate end rhymes began to appear in the Rímur or Rhapsodies of the 14th century, and since that time in hymns; β. verses gener.; mælti hann (Odin) allt hendingum, svá sem nú er þat kveðit er skáldskapr heitir, Hkr. (Yngl. S.) 10: in mod. usage hending often means the line of a verse or stanza, and hence poët. verses; héðan fagna eg hendingar heim að senda yðr, Núm. 8. 8: names of metres, odd-hending, al-h., used differently from the old sense. COMPDS: hendingar-laust, n. adj. blank verse, Edda 138, Skálda 192. hendingar-orð, n. a rhyming syllable, Edda 134. hendinga-skipti, n. change of rhyme, Edda 129. hendi-samr, adj. picking (i.e. thievish), Glúm. 364. hendr, adj. only in compds: I. mod., fagr-hentr, fair-handed; harð-h., hard-handed; lag-h., handy, etc. II. metric. in this or that metre; neut. al-hent, skot-hent, hryn-hent, draug-hent, ná-hent, hnugg-hent, stúf-hent; or masc., háttr being understood, skot-hendr, dett-hendr, rún-hendr háttr, etc.: see Edda (Ht.), where these metres are defined. hengi-, a prefix, hanging: hengi-flug, n. a precipice: hengi-kjöftr, m. hang-jaw, name of a giant, Edda (Gl.): hengi-skafl, m. a jutting heap of snow, Bs. i. 640: hengi-tjöld, n. hangings, Jm. 21: hengi-vakr, m. a kind of bird, prob. the kittywake: hengi-vígskörð, n. pl. jutting ramparts, Sks. 417. hengill, m. a pendulum, (mod.) 2. name of an overhanging mountain, a beetling crag: also Hengla-fjöll, n. pl., Fb. iii. 559: hengil-mæna, u, f. a 'droop-chine,' laggard: hengil-mænulegr, adj.; hengilmænu-skapr, m. HENGJA, d, [hanga], to hang up, suspend, Sks. 406, Am. 5: to hang (on a gallows), Grág. ii. 131, Fms. passim; h. sik, to hang oneself, Landn. 64: pass., Hom. 23: phrases, h. hálsinn, to hang the neck, Fbr. 52; h. höfuðit, to hang the head, Bs. ii. 178. henta, t, (mod. hentaði, hentar, Fb. i. 434, Trist. 14, Ísl. ii. 12), [an iter. from henda], to fit: eigi hentir svá, it will not do so, Nj. 4; sárum mönnum hentir betr mjólk en mungat, Fms. iv. 82, 147; ok miklu á leið koma því er þar hentar til, Ísl. ii. 12; hentar annat en dvelja við, Trist. henti-liga, adv. in fitting manner, Grett. 100 A. henti-ligr, adj. befitting, Fms. v. 346, Grett. 111 A, H. E. ii. 201. henti-semi, f. convenience, opportunity. hent-leikr, m. opportunity, Bs. i. 218. hentr, adj. fit, suited for one; eigi eru mér fjárleitir hentar, Nj. 26, Grett. 23 new Ed.; hvat er þér hentast at vinna? Nj. 54, Fms. i. 127; er slíkum mönnum bezt hent þar, there is the right place for such men, Orkn. 322. hentug-leikr, m. opportunity, Fb. iii. 254. hentug-liga, adv. (-ligr, adj.), fitly. hentugr, adj. befitting, convenient, Ísl. ii. 13, Fb. i. 209; ó-hentugr. heppi-fengr, adj. making a good catch, Grett. 138 A. heppi-ligr, adj. (-liga, adv.), fortunate; ó-heppilegr. HEPPINN, adj. [happ, cp. Engl. happy], lucky, Symb. 14, Grett. 90 new Ed., Fb. i. 541; orð-h., ready-tongued. heppnast, að, [Engl. happen], to have good luck, freq. in mod. usage. heppni, f. good luck, freq. heppnis-maðr, m. a lucky man. HEPTA, better hefta, t, [hapt or haft], to bind, fetter, Grág. ii. 131; h. hross (hesta), to tether a horse, i. 383, Glúm. 368, Fs. 5, Vápn. (Ný Fél. xxi. 123): metaph. to hinder, impede, h. ferð (för) e-s, Lv. 76, Grág. ii. 110: to hold back, restrain, Fær. 229, Nj. 141; h. fyrir e-m, id., Grett. 134 A: in the saying, íllt er flýjanda at hepta, Fms. ix. 370, cp. Sturl. iii. 23; en lendir menn heptu þá, Fms. ix. 389; vera heptr, to be hindered, iv. 132: h. sik, to restrain oneself, forbear; at þú hept þik at (forbear) héðan af at glepja Þuríði, Eb. 252; hann bað Jökul h. sik (be quiet), Fs. 37, Karl. 54: reflex. to be thwarted, heptisk ferð þeirra, Fms. x. 291, Fs. 4; ok heptusk Skotar við þat, 120. hepti, n. [Germ. heft], the haft or hilt of a dirk, Gísl. 18, Fas. i. 56, ii. 358, Eb. 250, cp. Grett. 153 new Ed., Landn. 248. hepti-sax, n. a kind of dagger, Grett. 141; knífa-h., Sks. 127. II. [Germ. heft; Dan. hefte], a part, fasciculus of a book, (mod.) hepting, f. a tether, Gþl. 395: tethering, freq.: impediment, Sturl. iii. 220. HÉR, adv. (spelt hier, Greg. 79), [Ulf. her = GREEK, hirjiþ = GREEK, hidre = GREEK; A. S. he; Engl. here; Germ. hier; Dan. her; the long root vowel indicates a contraction, cp. heðra, Engl. hither] :-- here; mun þín sæmd þar meiri en hér, Nj. 10; á landi hér, in this county here, Íb. 5, 12, 14-16; as also, hér í sveit, hér í bæ, hér á þingi, etc., hér í héraði, Fs. 33; þeir vildu eigi vesa hér við heiðna menn, Íb. 4; vetri fyrr en Kristni væri hér lögtekin, 15; mönnum hér, people here, 10; áðr vóru hér slík lög of þat sem í Noregi, 13; hér út, out here, i.e. here in Iceland, Grág. i. 215; hér ok hvar, here and there, Fms. ix. 362, Sks. 192, Fs.; hér eru nú höfðingjar margir á þingi, Nj. 3. 2. for hither, cp. Engl. come here! nú er hann hér kominn, Niðrst. 6; fyrr en Kristni kom hér á Ísland, Íb. 9; margir þeir er hér koma, Fs. 100; hér eru ok tignarklæði er hón sendi þér, Nj. 6; er þér hér nú minja-griprinn, 203. II. metaph. here, in this case; hér er þó betr á komit, Nj. 91; mun hér ok svá, 76. 2. with prep.; hér af, here-from, henceforth; at þú mundir unna öllum hér af góðs hlutar, Ld. 206; en þó man hér hljótask af margs manns bani, -- mun nokkut hér minn bani af hljótask, Nj. 90: hér at, með öðru fleira gabbi er þeir görðu hér at, Sturl. i. 155, Fs. 9: hér eptir, hereafter, Fms. ix. 313; according to this, hér