This is page cv_b0253. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
with dat. and prep. of the place; á þeim bæ er á Brjámslæk heitir, Bs. i. 379; land pat er í Hvammi heitir, Gísl. 121; bær hans hét á Stokkum, Fb. iii. 324; á þeim bæ er at Hóli heitir, Hrafn. 5; ok því heitir þat síðan í Geitdal, 3; bær heitir á Bakka, á Meðalhúsum, at Búrfelli, á Auðúlfsstöðum, at Svínavatni, í Vestrhópi, í Sléttadal, Ísl. ii. 322-325. 2. to be called, reckoned so and so; þá heitir hón sönn at sök, then she stands convicted, N. G. L. i. 351; þú skalt frá þessum degi frjáls maðr heita, Ld. 50; heit hvers manns níðingr ella, Nj. 176; heldr en h. kotkarl, eigi er þat nafn fyrir-lítanda, at heita húskarlar konungs, Sks. 270; sá er vill heitinn horskr, Hm. 61. 3. reflex., hétomc, to name oneself or to be called; hétomc Grímnir, hétomc Gangleri, einu nafni hétomc aldregi, hétomc Þundr fyrir þat, Gm. 46, 48, 54.
B. With dat., [cp. Goth. fauraga heitan; A. S. hâtan, pret. het; Germ. verheissen] :-- to promise, with dat. both of the person and thing, or the thing in infin., or absol.; heita hörðu, to threaten, Am. 78; h. góðu, Sól.; h. bölvi, Hdl. 49; afarkostum, Fms. i. 75; hann heitr þeim þar í mót fornum lögum, Ó. H. 35; engu heit ek um þat, 167; mantú nokkut hverju þú hézt mér í fyrra, Anal. 190; at lítið mark sé at, hverju þú heitr, Fms. vii. 120; fyrir þau hin fögru fyrirheit er þú hézt þeim manni, er bana-maðr hans yrði -- þat skal ek efna sem ek hét þar um, i. 217; kom Þorsteinn þar, sem hann hafði heitið, as he had promised, 72; þú munt göra okkr slíka sæmd sem þú hefir heitið, Nj. 5; Njáll hét at fara, 49. II. to make a vow, the vow in dat., the god or person invoked with prep. and acc. (h. á e-n), cp. A. above; þat sýndisk mönnum ráð á samkomunni, at h. til verðr-bata, en um þat urðu menn varla ásáttir hverju heita skyldi, vill Ljótr því láta h. at gefa til hofs, en bera út börn en drepa gamal-menni, Rd. 248; þá heitr Ingimundr prestr at bóka-kista hans skyldi á land koma ok bækr, Bs. i. 424; ok skyldu menn taka at heita, þeir hétu at gefa ..., 483; hét Haraldr því til sigrs sér, at hann skyldi taka skírn, Fms. i. 107; eptir þat hét hón miklum fégjöfum á hinn helga Jón biskup, Bs. i. 201 and passim, esp. in the Miracle-books. III. reflex. and pass. to plight oneself, be betrothed; þá sá hón þat at ráði ok með henni vinir hennar at heitask Þórólfi, Eg. 36; þeim hétumk þá þjóðkonungi, Skv. 3. 36: to betroth, varkat ek heima þá er (hón) þér heitin var, when she (the bride) was given to thee, Alm. 4; kom svá, at Bárði var heitið meyjunni, that the maid was betrothed to B., Eg. 26. 2. to vow, plight one's faith; þeir hétusk reka Hákon ór landi, Jd.: to vow one's person to one, at hann heitisk hinum heilaga Ólafi konungi, Hkr. iii. 288: to bind oneself, þá menn er honum höfðu heitisk til föruneytis, Fms. vii. 204.
heita, tt, [heitr], to heat; hón heitti steinana, Lv. 70; hann lét taka sement ok heita í katli, Fms. vi. 153; h. spjót í eldi, Fas. ii. 29; sólin heitir hafit, Rb. 444., 2. to brew; heita mungát, Bs. i. 339, 340, K. Þ. K. 100, Finnb. 294, Eg. 88; heita öl, 148, Hkv. 3; heita til Jólanna, to brew for Yule, Orkn. 112; -- the ancients used to drink fresh-brewed ale.
heita, u, f. brewing, N. G. L. ii. 249, iii. 197; öl-heita, ale-brewing, Landn. 215. COMPDS: heitu-gagn, n. a boiler, D. N. heitu-hús, n. a brew-house, Fms. viii. 329. heitu-kerald, n. a brewing-vat, Dipl. v. 18. heitu-ketill, n. a boiler, Dipl. iii. 4, Fb. iii. 447. heitu-kona, u, f. a woman brewer, Rétt. 6. 3. heitu-maðr, m. a brewer, Sturl. ii. 44. heitu-viðr, m. fuel for brewing, Rétt. 59.
heitan, f. a hooting, threatening, Fms. vi. 371, 437, Sturl. ii. 57, Fs. 31. heitanar-orð, n. pl. menaces, Fms. vi. 118, Sturl. iii. 141.
HEITASK, að, dep.; [in mod. usage this word is often used as a strong verb, as if it belonged to the great verb heita above; but wrongly, as they are widely different, the former referring to Goth. haitjan, the latter to Goth. wôtjan, answering to Icel. hóta, hœta, q.v., Old Engl. to wite] :-- to hoot, threaten, abuse one; heitask við e-n, with infin. or absol., hann gerir reiðan mjök ok heitask við Odd, Korm. 142; aldrei hallmælti hann úvinum sínum ok aldri heitaðisk hann við þá, and he never spoke evil of or abused his enemies, Nj. 211; hann settisk í bú hans en heitaðisk við bónda, Fs. 157; hverr ert þú svá djarfr, at þú þorir at heitask við höfðingja várn? Fms. i. 75: with infin., heituðusk Danir mjök at fara með her í Noreg, 160; h. e-s, viii. 167; þeir heitaðusk at verja hann, vii. 290; Knútr heitaðisk jafnan at herja til Englands, Ísl. ii. 241; en hjónin heituðusk við í öðru lagi at hlaupa á brott, Bjarn. 27; hann heitask at brjóta þau, O. H. L. 23; h. til e-s, muntú ná goðorði þínu þó at þú heitisk eigi til, Þorst. Síðu H. 173: absol., segir at konungi mundi þat eigi duga at heitask eðr herja á innan-lands fólk, Hkr. i. 144. In mod. language heitast is chiefly used of those who shortly before death curse a man, and after death haunt him, see Ísl. Þjóðs. i. 222.
heit-bundinn part. bound by a vow, Sturl. iii. 240, Rd. 246.
heit-dagr, m. a votive day; heitdagr Eyfirðinga, the first Tuesday in the month Einmánuðr (April), a 'day of vow' at the end of the winter when fodder and food began to run short, vide Rd. ch. 7.
heit-fastr, adj. true to one's word, Sturl. ii. 133, Hkr. iii. 252.
heit-fengi, n. a being heitfengr, Lv. 70.
heit-fengr, adj. able to eat one's food burning hot, Grett. 91.
heit-fé, n. votive money, Bs. i. 308, 450.
heit-guð, n, a god to whom one makes a vow, Bárð. 108.
heit-hleifr, m. a votive loaf, Vm. 33.
heiti, n. a name, denomination, 623. 62, Fms. i. 23, Hkr. i. 320, Orkn. (begin.); úkennd heiti, simple nouns, opp. to kenningar, circumlocutions or metaphors, Edda (Sksm.); heiti and nafn are used almost synonymously, lands-heiti, staða-heiti.
heitingar, f. pl. threats, imprecations, Lat. dirae, Fas. i. 39, iii. 533, Grett. 203 new Ed., cp. Ísl. Þjóðs; i. 222.
heit-kona, u, f. one's promised spouse, distinguished from festar-kona, in whose case the ceremony of betrothal has taken place (vide festar); hón skal vera heitkona Gunnlaugs en eigi festar-kona, Ísl. ii. 217, 239, 255, Fb. i. 372, Sturl. iii. 179.
heitleikr, m. heat, Mar.
heit-orð, n. a promise, Sturl. i. 34, ii. 167, Bs. i. 682, Þórð. 21 new Ed.
HEITR, adj. [cp. Ulf. heito = fever, Matth. viii. 14; A. S. hât; Engl. hot; Hel. hêt; Germ. heiss; Dan. heed;; Swed. het] :-- hot, burning; heitan eld, Ísl. ii. 152; eldi heitari, hotter than fire, Hm. 50, Grett. 134; heitt skin, hot sunshine, Fms. i. 118, vi. 411; heitt veðr, hot weather, vii. 165; veðr heitt af sólu, Ísl. ii. 193; skaltú eigi þurfa heitara at baka, Nj. 199; heitt siment, hot mortar, Fms. vi. 153; eða hellir hann á hann því nökkvi er svá heitt er, at (of a fluid), Grág. ii. 129; heit mjólk, Lv. 70; heitr grautr, Eb. 198; ekki er heitt, 'tis not hot, Lv. l.c.; e-m er (verðr) heitt, to be warm, Sks. 63; mér er heitt, I am hot; eld-h., hot as fire; glóð-h., glowing hot; brenn-h., burning hot; fun-h., sjóð-h., etc., q.v.; heitt blóð, heitr sveiti, Korm. II. metaph. hot, ardent; heit ást, hot love; unna (elska) heitt, to love dearly, Lex. Poët., and in mod. usage. 2. hot, angry; göra sik heitan, Bs. i. 717, Stj. 181; verða h. við e-n, 719.
heit-ramr, adj. boasting, braggart, Bs. i. 649.
heit-rofi, a, m. (heit-rofa), a promise-breaker, Fms. ii. 55, Fs. 96.
heitsi, adj. indecl.; verða e-s h., to engage oneself to a thing, Þiðr. 151.
heit-strenging, f. a solemn vow of the heathen kind (cp. strengja heit), Fms. i. 4, Hrafn. 8, Ísl. ii. 42, Fms. xi. 26, 109-113, 152, Fs. 122. For descriptions of this heathen custom, esp. at festivals (at Yule time, at funerals), see esp. Hænsa Þ. S. ch. 12, Jómsv. S. ch. 8, 37, cp. Hkr. Ó. T. ch. 39, Hervar. S. ch. 4 (Fas. i. 417), Hkr. Har. S. Hárf. ch. 4, Yngl. S. ch. 40, Harð. S. ch. 14, Flóamanna S. ch. 2 (cp. Landn. 1. ch. 3), Hrafn. ch. 2, Hkv. Hjörv. (prose).
heit-strengja, d, to vow, Fms. xi. 110, Str.; (better in two words.)
heit-söngr, m. a votive song, Bs. i. 307, 354.
heit-yrði, u. = heitorð.
HEKLA, u, f. [akin to hökull, q.v.], a kind of cowled or hooded frock, knitted of divers colours, see Fms. ii. 72, viii. 106; hekla flekkótt, Fas. i. 120, Landn. 319; blárend h., Ísl. ii. 44; h. af skarlati ok saumuð öll brögðum, Fms. ii. 70; græn h., Ó. H. 158. COMPDS: Heklu-fjall, n. 'Hecla-fell' the name of mount Hecla, Bs., Ann. passim; in mod. usage abbreviated Hekla, prob. called so from its frock or hood of snow. Fourteen eruptions of mount Hecla are recorded, of A.D. 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, 1440 (the exact year uncertain), 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, besides earthquakes or partial eruptions in the immediate neighbourhood in 1294 and 1554, see Ísl. Ann., Jón Egilsson (Annals), Björn á Skarðsá (Annals). In the Middle Ages Hecla became mythical in Europe, and was regarded as a place of punishment for the damned; the Danes say 'begone to Heckenfjæld,' the North Germans 'to Hackelberg,' the Scots 'to John Hacklebirnie's house,' cp. the Sks. 154. heklu-maðr, m. a hooded man, Fms. ii. 70.
Heklungar, m. pl. 'Frockmen,' the name of a political party in Norway in the days of king Sverri, Fms. viii. 106 sqq.
HEL, f., gen. heljar, dat. helju or hel (less correct); a nom. helja never occurs in old writers, although a gen. helju is used in the mod. phrase, milli heims ok helju (old and better heljar); [Ulf. halja = GREEK, Matth. xi. 23, Luke xvi. 23, 1 Cor. xv. 55; A. S. and Engl. hell; Hel. and O. H. G. hellia; Germ. hölle; cp. Dan. i hjel] :-- the abode of the dead: 1. in a heathen sense answering to the Greek Hades, and distinguished from Valhalla; í Helju, Alm. 15, 19, 21, 27, 33; til Heljar, Skm. 27, Vtkv. 6, Vþm. 43; ok létta ekki fyrr en vér höfum Sigmund í Helju, Fær. 166; væntir mik, at hann sé nú í Helju, Fas. i. 233; at þau undr beri fyrir þik at þú sér brátt í Helju ok víst mun þetta þín furða vera, Ísl. ii. 351; fara til Heljar, to fare to Hel. to die, Gísl. 107. 2. phrases or sayings, heimta e-n ór Helju, to draw one out of Hel, i.e. to rescue him from imminent death or peril; þóttusk þeir hafa hann ór Helju heimtan, Eg. 533, Fs. 8, Fms. iii. 80; cp. gráta Baldr ór Helju, Edda 38, 39, Bs. i. 648 (in a verse); búask til Heljar, to busk one for a journey to Hel. i.e. to put him in a shroud; ok er þat því mælt at maðr þykki til Heljar búask, sá er sik klæðir mjök, þá er hann gengr út eðr klæðir sik lengi, Gísl. 107; liggja (vera) milli heims ok Heljar (see heimr II), Grett. 114, Fas. ii. 437, Fb. i. 260; liggja á Heljar þremi, to lie on the threshold of Hel. O. H. L. 71; eigi eru vér svá á Heljar þröm komnir, at þú hafir allt ráð várt í hendi þér, 655 x. 1; rasa í Helina opna, to rush into open Hel. i.e. to seek death, Fms. viii. 437; leysa höfuð ór Helju, to release one's head out of Hel. Skv. 2. 1. II. death; unnusk þeir Hákon mikit, svú at þá skildi ekki nema hel, Fms. vii. 733; höggr á tvær