This is page cv_b0235. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
HALLAN -- HAMARKLETTR. 235
in words or acts; halla dómi, to give an unfair judgment, Gþl. 174, Fs. 121, Sks. 662; h. sögu, to give an unfair report, Fms. vi. 261; ok um allar sagnir hallaði hann mjök til, id., Nj. 270; h. orðum til, to impute, Fms. ix. 332; h. eptir e-m, to be swayed, biased in one's favour, 59; mér þykir þér hafa hallat til -- hallat hefi ek víst (no doubt have I swerved) segir konungr, ok þó í hag þér, ii. 272; halla sæmd e-s, to let one's honour swerve, do it injury, Orkn. 240; h. undan e-u, to avoid, shun one, Al. 83; h. sér, to lean with one's body, seig at honum svefn, ok hallaði hann sér í kné henni, Fb. i. 280: with acc., h. sik (less correct), Karl. 292. III. impers. to swerve, with dat.; taka stór tré ok fella á Orminn, svá at honum halli til, so that she (the ship) swerved on one side, Fms. ii. 326; skip sveif upp á grunn ok hallaði (viz. því) mjök, vii. 264; hallaði honum svá at sjór féll inn á annat borð, Eg. 386. 2. to decline, of the day; þegar er út hallaði á kveldum, Lv. 43; hence Icel. say of the day-marks, hallandi dagmál, hádegi, nón, ... náttmál, past dagmál, i.e. when the sun has just passed the day-mark in the horizon; sólu hallar, the sun sinks, Þjal. Jón 28; or degi hallar, the day is sinking, Luke ix. 12; or hallar út degi, as Til hafs sól hraðar sér | hallar út degi, Hymn-book, No. 294; vetri, sumri hallar, the winter, summer is declining, Fas. ii. 552. 3. of a river-basin, to slope; hann skildi eigi fyrr við þá en hallaði af norðr, Boll. 348; stigum þeim er hölluðu frá þjóðgötum, Sks. 1: the phrase, það hallar undan fæti, it slopes down hill. 4. tafli hallar á e-n, the game turns against one, Karl. 205. IV. reflex. to lean with the body; Bolli hallaðisk upp at sels-vegginum, Ld. 244; hann hallaðisk ok lagði höfuð (he nodded and laid his head) í kné Finni Árnasyni, Ó. H. 210; lengi ek hölluðumk, long have I been nodding (from sleep), Sl. 36; hann hallaðisk undan högginu, Fms. vi. 66. 2. to swerve; þá tók mjök at hallask Ormrinn, the ship lay over-much on one side, Fms. ii. 229: to be turned, tók þá at hallask taflit, svá at öðrum var komit at máti, Bs. ii. 186; á þá hallaðisk bardaginn, the battle turned against them, O. H. L. 20; hallask eptir e-u, to swerve towards a thing, Fms. ii. 32; h. til vináttu við e-n, Fs. 116: metaph., at mín virðing mundi halla (that my honour would be tarnished) af þínu tilstilli, Lv. 34. hallan, f. a swerving, Stj. 65. hallandi, a, m. = hall-lendi. hallarr, m. [cp. Fr. hallier; Swed. and Norse hyll; Dan. hyld], a kind of tree, Edda (Gl.) Hallin-skíði, a, m., poët. a ram, Edda (Gl.): name of the god Heimdal, Edda, vide Lex. Poët. hall-kvæmr, etc., vide hald-. hall-lendi, n. a slope, declivity, Orkn. 244. hall-lendr, adj. sloping, Sturl. i. 85. hall-mæla, t, to speak ill of one, with dat., Nj. 53, Fms. iv. 81, xi. 260, Magn. 442, passim. hall-mæli, n. pl. blame, reproof, Fas. i. 106, Str. 71, Fs. 15, Edda 8. hall-oki (-oka), adj. indecl. [aka höllu], suffering defeat, worsted, overcome; in the phrase, vera, fara, h. fyrir e-m, Ld. 146, Fær. 229, Bárð. 174, Karl. 91 (v.l.), Hsm. 18. 3. HALLR, adj., fem. höll, leaning to one side, swerving, sloping; jakarnir vóru hallir út af skerinu, Eb. 238; jakarnir vóru bæði hálir ok hallir, 240; hann (the ship) ferr jafnan hallr, it heeled over, Fb. i. 520, Fms. x. 368; h. í göngu, limping, Vápn. 6; bera hallt höfuðit, to bear the head on one side, Fms. ii. 70; hallt ker, a half-filled cup, Hm. 51; standa höllum fæti, to stand slanting, Nj. 97; bar hallan skjöldinn, the shield came aslant, Eg. 378; láta verða hallt á e-n, to overmatch one, metaph. from rowing or from the balance, Fbr. 122 :-- hann lætr ekki á sik hallt, ok höggr í móti, he allowed no inequality, but cut in return, i.e. he paid blow for blow, O. H. L. 92; nú leikr mér þat eigi í hug, at á yðr verði hallt um vár skipti, Þorf. Karl. 404: so in the phrases, aka höllu fyrir e-m (halloki) or aka höllum fæti (MS.), to be upset, to stoop or crouch before one, metaph. from driving, Ld. 206; fara höllum fæti, to he worsted, Bs. i. 907; aka undan höllum (öllum MS.) fæti, Lv. 76. II. metaph. swerving, biased; alþýðan er höll til ílsku ok synda, Ver. 7; hann var mest hallr at allri vináttu til Inga konungs, Fms. vii. 233: biased, attached to one, vera hallr undir e-n, id.; hann var hallr undir Einar í mála-ferlum þeirra Sturlu, Sturl. i. 75; þvíat hann var meir hallr undir þá feðga, 94; með mikla sveit þá er undir Rómverja vóru hallir, Clem. 29; þvíat hann var mest undir hann hallr at allri vináttu, and hann var mest h. undir Rögnvald jarl, 442, Fms. vii. 229, Bs. i. 714, Stj. 476; cp. vinhallr, partial, as a friend. HALLR, m. [Ulf. hallus = GREEK], a slope, hill; þá gékk hann frá bardaganum upp í hallinn ok settisk þar niðr, Sturl. i. 85; ok var mjök bratt at ganga upp í hallinn til steinveggsins, Fms. vii. 8i, a paraphrase from the verse in p. 82; this sense is rare and obsolete. II. a big stone, boulder, Gs. 10, 12, 16, 22 (of a millstone); Gísli fær sér hall einn ok kastaði út í skerit, Gísl. 123: of a precious stone, a gem, Fms. iii. 180; gler-h., a crystal (mod.): freq. in pr. names, of men, Hallr, Hall-björn, Hall-dórr (qs. Hall-þórr), Hall-freðr, Hall-gils, Hall-geirr, Hall-grímr, Hall-kell, Hall-mundr, Hall-ormr, Hall-steinn, Hall-varðr, Hall-aðr; of women, Halla, Hall-dóra, Hall-dís, Hall-fríðr, Hall-gerðr, Hall-gríma, Hall-katla, Hall-veig, Hall-vör: suffixed in Þór-hallr and Þór-halla: in local names, Hall-land, a county in Sweden; Hall-lendingar, Hallanders, Fms. xii. III. metaph. a stain, colour, meton. from steinn, Orkn. (in a verse). hall-sperra, u, f. stiffness in the limbs, = harðsperra. hall-æri, n. [ár], a bad season, a famine, dearth, Nj. 73, Fms. ix. 48, Bs. i. 200, Ísl. ii. 58, Ó. H. 102, Hkr. i. 21, 56. halmr, m., vide hálmr. HALR, m., pl. halir, [no doubt an apocopated form, akin to A. S. hæled, Germ. held = hero, as also to hölðr or höldr, q.v.] :-- a man, only used in poetry; halr er heima hverr, a saying, Hm. 36; gráðigr halr, 19; hnígra sá halr fyrir hjörum, 159; halr hugfullr, Hðm. 19; halr enn hugblauði, Hbl. 49; úkristinn halr, Sighvat: in plur. men, troða halir helveg, Vsp. 52, 56: used of the dead inmates of Hel, Alm. 29, cp. Vþm. 43, which seems to be a pun, as the word itself is not akin to Hel. hals, m. neck; vide háls. HALTR or halltr, adj. [A. S. healt; Engl. halt; O. H. G. halz; Dan.-Swed. halt; cp. Lat. claudus; prob. akin to hallr] :-- halt, lame, limping, Hm. 70, 89, Fms. vi. 322, Nj. 209, Landn. 100, Ísl. ii. 219, Edda 28; haltir ganga, Matth. xi. 5, xv. 31, xxi. 14, Luke vii. 22, xiv. 13, Acts iii. 2, viii. 7: haltr at máli, halting in speech, stammering, Barl. 15, (whence mál-haltr): as a nickname, Eyjólfr Halti, Lv.; Hrómundr H., Vd., Fs. 39, 48: metaph., h. í trúnni, halting, unsound in faith, Karl. 279; hand-haltr, q.v. haltra, að, to halt, limp, Grett. 151, Fbr. 179, Bs. i. 321, Stj. 592, Hebr. xii. 13. halzi, qs. haldsi, adj. indecl. holding, Fms. x. 396: with dat., haldzi e-u, Þiðr. 172. HAMA, að, [cp. höm = shanks in animals, whence Engl. ham], of cattle or horses in a storm, to stand and turn tail to wind, leaving off grazing. hamal-kyrni, n. a kind of seed, N. G. L. i. 385, 401. hamall, m. a pr. name, Landn., Hkv.; see the following word. HAMALT, n. adj., only in the old phrase, fylkja hamalt, synonymous with svínfylkja, to draw up a wedge-shaped column in the form of a hog's snout; thus defined, hann hefir svínfylkt her sínum -- Hverr man Hringi hafa kennt hamalt at fylkja? (who has taught king Ring to draw up the phalanx of hamalt?) ... Hringr hafði svínfylkt öllu liði sínu, þá þótti þó svá þykk fylkingin yfir at sjá, at rani var í brjósti, Ring had drawn all his troops up in a hog-shaped column, so that the ranks looked all the deeper for the snout-formed shape of the front, Fas. i. 380; hildingr fylkti hamalt, a paraphrase from hann fylkti liði sínu svá, at rani var framan á fylkingar-brjóstinu, Fms. xi. 304: used of a column of ships in a sea-fight, vi. 314 (in a verse), cp. also Skv. 2. 23, Fas. ii. 40 (in a verse); a description of the cuneiform column is given in Sks. 384; in Skjöld. S. its invention is attributed to Odin himself, and it was a favourite battle array with the men of old. HAMARR, m., dat. hamri, pl. hamrar, [A. S. hamor; Engl. hammer; O. H. G. hamar; Germ. and Dan. hammer; Swed. hammare] :-- a hammer; h. töng, steði, Edda 9, Vkv. 18, Landn. 212 (in a verse); the thunderbolt was in the northern mythology represented as a hammer, -- the hammer Mjölnir, Edda (Sksm.) 15, 26, 28-30, 58, 70, passim, Þkv. passim, Hbl. 47; hann (the idol) var merkðr eptir Þór ok hefir hamar í hendi, Ó. H. 108, O. T. 44; Þrúð-hamarr, the mighty hammer, Ls. 57, 59, 61, 63: the hammer was the holy sign with the heathens, answering to the cross of the Christians, hann görði hamar yfir, he made the sign of the hammer over it, Fms. i. 35; Þórr tók hamarinn Mjölni ok brá upp ok vígði hafr-stökurnar, Edda 28, cp. also Þkv. 30, where the bride and bridegroom were to be marked with the holy sign; hence Þórs-hamarr = the character RUNE which occurs on a few of the earliest heathen Runic stones (e.g. Thorsen, pp. 17, 329), cp. also Ísl. Þjóðs. i. 446; this RUNE is evidently an imitation of the thunderbolt. β. the back of an axe, Eg. 769. COMPDS: hamar-gangr, m. hammer-clash, Stj. 45. hamars-högg, n. a hammer stroke, Stj. 563. hamars-muðr (-munnr, -munni), m. the 'mouth' or thin end of a hammer, Edda 30. hamar-skalli, a, m. the thick end of a hammer, Fms. viii. 138. hamar-skapt, n. the shaft or handle of a hammer, Edda 28. hamar-spor, n. a hammer's print, Edda 34. II. metaph. a hammer-shaped crag, a crag standing out like an anvil; þar stendr hamarr mikill fyrir þeim, Bs. i. 601; þeir leggja skip sín millum hamra tveggja, Grett. 83, Fas. iii. 257; þrítugr, fertugr ... hamarr, a crag thirty, forty ... fathoms high, i. 159: so in the saying, kljúfa þrítugan hamarinn til e-s, to split a thirty fathoms' rock, to make great efforts, to make Herculean efforts in a thing, metaph. from cutting roads through rocks: in pl. hamrar, crags; fluga-hamrar, sjávar-hamrar, sea-crags; ogres were believed to live in crags, hence the phrase, sem genginn út úr hömrum, i.e. looking as wild as a crag-ogre, svá ílliligr sem genginn sé út ór sjávar-hömrum, Nj. 182. COMPDS: (hamar- and hamra-), hamar-tröll, n. a crag-ogre, Grett. (in a verse). hamar-dalr, m. a ravine, Karl. 292. hamar-gnípa, u, f. the peak of a crag, Stj. 134, Fms. v. 323, Þorf. Karl. 414. hamar-klettr,