This is page cv_b0213. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
GREFTRAN -- GREINARMAL. 213
greftran, f. burial, freq. in mod. usage, Pass. 50.
GREIÐA, dd, [Ulf. garaidjan = oia. ra. Tr(iv, i Cor. xvi. i, Tit. i. 5,
and wporiOtcOai, Ephes. i. 9; A. S. gercedan; North. E. (see Atkinson's
Cleveland Glossary) to graitb -- tofurnish or equip; in Icel. greiða and
reíða seem to be only a double form of the same word, the former having
kept the prefixed g; in sense they are akin, cp. Dan. rede, Swed. reda, and
see greiðr] :-- to arrange, disentangle; greiða hár, to comb or dres s the
bair; Hildigunnr greiddi hárit frá augum sér, H. combed or stroked back
(be bair from her eyes, Nj. 176; þá tók konungr þar laugar, ok let greiða
(comb) hár sitt, Fms. i. 189; en hón hafði hendr at, ok greiddj lokka
bans, Karl. 532; sem fyrst er hann var greiddr (combed), Mar. 161; ógreitt
hex, unkempt bair; greiða ull, to comb or cardwool, Bret. 30, 32. 2.
to make or get ready; greiða segl, to make the s ail ready, Sturl. i. 118;
g. vað, to make the fishing-line ready, Edda 36; g. net, a fishing term :--
also intrans. to get ready, g. til um e-t, to get ready for a thing, i. e. get
í t ready; g. til um vápn sin, to get the weapons ready, Eg. 2 20; sagði at
bann skyldi til g. at verðir væri Öruggir, that he should take it in charge,
that..., Fms. ix. 22; g. til frasagnar, to m a ke ready for the story, 655
xxvii. 6. 3. to speed, further; g. ferð e-s, Fms. ii. 16; greiðit
Drottins götur, make straight the way of the Lord, 625. 90. Luke iii. 4:
reflex., greiddisk honum vel, it speeds well with him, he speeds well, Eg.
180; honum greiddisk vel ferðin, Ísl. ii. 393; greiddisk ferð hans vel,
Eg. 140; ef henni greiðisk seint, if she speeds slowly, Fms. iv.
28. II. [Ulf. garapjan^apiofitiv, Matth. x. 30; Dan. r í de,
itdrede] , to pay; hann skal honum greiða í sliku fc sem hann hefir
til, Gþl. 305; mi vil ek at þú greiðir öxar-verðit, Fs. 68; fc þetta
skyldi greiðask á þremr várum, Fms. ii. 114; hann skyldi heimta land-
skyldir ok sjá yfir at allt greiddisk vel, x. 227; Mörðr greiðir fram
(pa id out) heimanfylgju dóttur sinnar, Nj. 11; g. aptr, to pay back, H. E.
1. 460: to discharge, annan dag eptir greiðir þórólfr skattinn af hendi,
Eg. 64; þeir leggja féð fram þóat ek greiða af hendi, they find the
money although í pay it, Fms. v. 293. 2. to discharge, perform;
greiða vörð, to keep watch, Fms. ix. 23; g. útvörð, hestvörð, viii. 90,
Sturl. iii. 241; g. róðr, to pull, Fms. ii. 178; g. atróðr, to attack (in a
sea-fight), vii. 264; g. til atlögu, id., 290: merely circumlocutory, g.
rás, to run, Rb. 210; g. göngu, to proceed, walk, Stj. 566; g. skirslu
af höndum, to perform the ordeal, Fms. vii. 230; g. ok gjalda leiðangr,
to perform (of personal duty) and pay the levy, 173. III.
metaph. to interpret, make out; at þeir gangi í lögréttu ok í setur sínar,
at greiða lögmál þetta, to expound the law, Grág. i. 7; en þat eru stór-
sögur, ef þær eru greiddar út í gegnum, if they are told to the end,
Al. 36; hann raeddi um við Árna at hann skyldi greiða (settle) mál hans
búandans, Orkn. 336; bað þorstein eiga í allan hlut at þetta mál
greiddisk, Boll. 352; hvi gengr eigi fram málit? Guðmundr kvað brátt
greiðask munu, Fs. 74; greiða fyrir e-m, to entertain one, or the like.
greiða, u, f. a comb; hár-greiða, a hair comb.
greið-fara, adj. walking with speed, fsl. ii. 469.
greið-færr, adj. speeding well: neut. passable, of a road, Ísl. ii. 410,
Eg, 239: e a sy, Fms. ii. 84.
greið-gengr, adj. = greiðfærr, Eg. 239.
greiði, a, m. [Ulf. garaideins = Ôiaraf^, navíiv, ffi6ypa] , disentangle-
ment, arrangement, ordering; mun hann ekki fýsa Onund at göra greiða
á málinu, to pwt the ca s eri^ ht, Eg. 366; þau tóku lítið af hans máli til
greiða, Fms. viii. 17; skipaðisk lítt til greiða með þeim, nothing was settled
between them, Bs. i. 752, Sturl. i. 239 C; ok er honum þótti ráð hennar
nijök seinkask til greiða, th er e was no change for the better in her state,
Bs. i. 158; fara at greiða, to goonwell, N. G. L. i. 137; þrándr segir
at þat var skylt ok heimilt, at hann gerði þann greiða á fyrir konungs
or& sem hann mátti, that he discharged it for the king's sake as well as be
could, Fms. iv. 344; bændr gerðu þar engan greiða á, vi. 333; Leifr spurði
hverr greiði á mundi verða um silfr þat, L. asked if the money would be
paid, Faer. 215. 2. entertainment; vera má at þer þyki alkeypt, at
þú vildir engan greiða göra oss, that tbou wouldest give us no entertain-
ment, Eb. 266; þar höfðu þeir greiða-dvöl, they baited there, waited for
refreshment, Eg. 564, v. 1.; |jorkell fagnar þeim vel, ok by'ðr þeim
greiða, Fbr. 97 new Ed.; þeir heilsuðu iþorgilsi, en bjóða honum engan
greiða, Sturl. iii. 140; bað hann göra góðan greiða Gauti, Fb. i. 505,
A6m. 210; Starkaðr for inn ok kvaddi sér greiða, Bs. i. 544.
greiðir, m. = greiði, N. G. L. ii. 431: afurtberer. Lex. Poët.
greið-liga (greiðu-liga, B. K. 118), adv. readily, promptly, North. E.
'gradely, ' Sturl. i. 155, Fms. v. 306, Hkr. iii. 6: quite, downright, actu-
olly, þeir eru eptir tveir menn þeir er g. (actually) vóru at viginu, Bjarn.
?2 • g. berr, quite stripped off, Fb. ii. 139; þó at engir menn bæri vápn
* mik g. (downright), Bs. i. 580; ekki vigi ek vötnin g. (really), 575;
CIgi er ek g. í heyþroti, / a m not actually without bay, fsh ii. 137.
greið-ligr, adj. ready, prompt; var songriirn eigi g., the song did not
go smoothly, Fms. vii. 152; greiðlig kaupstefna, þorf. Karl. 402; ok er
tniklu greioligra, at..., more to the purpose, that.. ., Nj. 92, v. 1.; görit
greiðligt fyrir mér (speak out plain to one) hvat yðr byr í skapi, Grett.
146; göra e-m greiðlig orð, to make plain words of it, Fb. i. 64.
greið-mæltr, part, of ready speech, j?iðr. 175, (
greiðr, adj. [cp. North. E. gradely] , ready, free; visa e-m á greiSa götu,
to lead one in the straight path, Fms. i. 304; la honum þat greitt fyrir,
it was ready at hand, Fær. 257; verða má, at leiðin verði eigi svá greið
sem þeir ætla, that the passage will not be so free as they think, Sturl. i. 18:
as adv., skip þat for greitt, th a t sh ip speedetb well, Clem. 38; it greizta,
45; hit greiðasta, straight, with good speed, Fms. i, 292; hann er góðr
ok greiðr (expedite) við alla sína nágranna, Band. 3; g. ok góðviljugr,
D. N. i. 88; úgreiðr, unready, entangled.
greið-skapr, m. readiness, promptness, Nj. 18, Fms. ii, 287, Jb. í a;
entertainment, Korm. 68, Fms. iii. 61.
greiðsla (greizla), u, f. payment, discharge, Sturl. ii. 203, iii. 265,
Am. 40; ef þat væri til greiðslu með þeim, if that could do them good,
Sturl. ii. 239.
greið-talaðr, part. = greiðmæltr, Stj. 253.
greið-ugr, adj. = greiðvikinn.
greið-vikinn, adj. serving, obliging; greið-vikni, f.
greifi, a, m. [A. S. gerêfa; Engl. reeve (shire-reeve = sheriff); Germ. graf;
the word is not Scandin., and for the etym. see Grimm's Rechts-alterth.
752 sqq. J :-- an earl, count; Edda 93 states that gerêfas in Saxony
(i. e. Germany), barons in England (after the Conquest), and lendir menn
in Norway are all synonymous; Nj. 157, Fms. vii. 59, 60, Mar. passim:
Stj., Al., and Róm. render Lat. praefectus by greifi: as a nickname, Bs.
i. 555. greifa-dómr, m. an earldom, county, Ann. 216, Stj.
GREIN, f., pl. ar and ir; the mod. pl. greinar means branches, in other
senses greinir: [Dan. green; Swed. gren; not found in Germ., Saxon,
nor Engl.]: I. prop, a branch of a tree, 'lim' is the foliage;
af hverri grein draup hunang sætt, Pass. 32. 4; vínviðar-greinir, vine
branches, Stj, 200; pálma-viðar-g., a palm branch; kvíslask með stórum
greinum, spread with large branches, Sks. 441, 443; þar vex fyrst upp
einn bulr af rotunum, ok kvíslast síðan með mörgum greinum ok limum,
555. II. metaph. a branch, arm: 1. hafs grein, an arm
of the sea, Stj. 287; í sjau staöi er skipat þessarar listar greinum, Alg.;
visinda grein, branch of science (Germ, fach); lærdóms-grein, branch
of doctrine; sundr-skiptingar grein, subdivision, Stj. 287; tvifaldleg grein,
double kind, N. G. L. ii. 352; þessi er grein (particulars) á kaupeyris
tiund, id.; sannkenningar hafa þrenna grein, Edda 122; Guð er einn
í Guðdómi en þrennr í grein (of the Trinity), Fas. iii. 662; einkanligr
i grein, Bs. ii. 21; allar greinir loptsins ok jarðarinnar, Edda 144 (pref.);
hann greindi í tvær greinir ok tuttugu, Rb. 78; í þessi grein, o n thi s
head, in thi s cas e, Band. 11. p. denoting cause, reason; fyrir þá grein,
therefore, Stj. 124; fyrir sagða grein, for the said reason, Mar., Sks. 682;
fyrir þá (þessa) grein, Stj. 22, 23, 167, passim; finnr hann til þess þrjár
greinir, Grett. 208 new Ed.; at þér upp lúkit nokkurri grein fyrir mer,
at þat megi skilja, Sks. 660. y. a point, bead, part; meðr samri grein,
under the same head, Dipl. i. 521; í annari grein, in the second place,
iv. 7, Grett. 156, Fb. i. 216; með slíkri grein sem her segir, K. Á. 82;
í öllum greinum, Mk. 9; sagða grein, the said point, bead, Dipl. iii. 13; i
nokkurum greinum, in some points, i. 3; hverja grein, in every point, Gþl.
177; fyrir allar greinir, in all respects, Mar. 616; en er biskup vissi
þessar greinir, the points, particulars (of the case), Bs. i. 727- 2. denot-
ing distinction, discernment, division; höggva svá títt at varla mátti grein
sja, Bret. 64; sjá grein handa, to discern one's hands, Bs. ii. 5; fyrir utan
alla grein, without exception, i. 281; hver er grein setningar háttanna, dis-
posi t ion of the metres, Edda 120; hljóðs grein, distinction of sound, accent,
id., Skálda 182; göra grein góðs ok ills, Eluc. 20; setja glögga grein, t o
make a clear distinction, 677. 5; fyrir greinar sakir (for the sake ofdis-
tïhction) er diphthongus fundinn í norraenu, Skálda 178; sundr-grein ok
saman-setning, 177; ok veil ek þó grein allra stunda, Fms. v. 335; litlar
greinir ok tengingar höfum ver konungs-málanna ór flokki yðrum, i. e.
you take little notice of the king's errand, Mork. 138; bera grein á e-t,
to discern a thing, Mar.; þar kann ek at göra grein á, I can explain
that, Fb. i. 419. P. understanding; þau (the idols) hafa enga grein,
Fms. x. 232; vitr ok frábærrar greinar, xi. 429; glöggrar greinar, sharp-
witted, Bs. ii. II; sumum gefsk anda-grein, spiritual discernment, Greg.
20. Y- a record; þessa grein konungsdóms hans ritaði fyrst Ari,
thi s record of the king's reign was first written by Are, Ó. H. 188;
i greinum ok bóklegu námi, Mar. 8. a part, bead, paragraph,
in a book (mod.); ritningar-grein, a quotation from Scripture. 3.
denoting diversity, difference; en þó er her, herra, grein i, Fb. ii. 78;
en þó er þar grein á, hvárt..., K. Á. 124; ok voldi því grein tungna
þeirra er hann var konungr yfir, Sks. 458; at grein var á trú þeirri er
hvárt þeirra hafði til Guðs, 470; sú er grein á syslu biskups ok konungs,
at..., 803. P. dissent; brátt görðusk greinir í um samþykki konuug-
anna, Fms. vi. 185; varð mart til greina með þeim, 195; greinir ok
sundrþykki, ix. 428; var þá grein mikil með fólki um konungs-tekjuna,
x. 41; vald fyrir utan alla grein, power without dissent, i. e. absolute,
undisputed power, Bs. i. 281; grein eða áskilnaðr, Stj. 298; en ef verri
menn gengu á milli þá vóru jafnan greinir talaðar, Fb. ii. 411; urðu
margar greinir með þeim Kolbeini Tumasyni, Sturl. ii. I. COMPOS:
greinar-laust, n. adj. indiscriminately, Bs. ii. 96, Stj. 7 * '• uncondition-
ally, Bs. i. 736, 767. greinar-mal, m. a reasonable case, Bs. ii.