This is page cv_b0008. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
8 AFLENDIS -- AFRÆKJA.
hversu afleitt (how disgusting) oss virðist um þeirra háttu, Hks. iii. 435; hversu afleitir (stupid) oss sýnast þeirra hættir, Fms. vii. 296, l. c.; þeir fyrirlíta ok halda alla sauðahirða sem afleita, odd, peculiar, Stj. 293; afleitt eðr eligt, vile, 1 Sam. xv. 9. β. abandoned, the face turned from, deserted by, with dat.; afleita hamingjunni, luckless, Stj. 421. Ruth i. 12. af-lendis, adv. = erlendis, abroad, N. G. L. i. 244. af-lendr, adj. far from land, in open sea, Bs. ii. 47. af-letja, latti, to dissuade: α. with infin., Bs. i. 39. β. with acc., aflatti hann mjök fyrir sér ferðina, Fms. ix. 437. γ. or witn an acc. of the person and gen. of the thing; a. e-n e-s, v. letja. af-letta, tt, to cease, Fr. af-lettr, prompt, ready, v. ofléttr. afl-fátt, n. adj. short of strength; verða a., to fail in strength, Fms. i. 55. iii. 150. afl-gróf, f. [afl, m.], hole below the forge, cinder-pit, or a water-pit wherein to cool the iron (?); cp. Vkv. 22, þiðr. 72. afl-hella, u, f. hearth-stone in a forge; er hann hafði þau (viz. the bones) niðrgrafit undir sína aflhellu, þiðr. 95. afli, a, m. I. means, acquisition, gain, produce, stores, fruits; afli ok herfang, Fms. ii. 106; hafði þórir einn forráð þess liðs ok svá afla þess alls er verðr í ferðinni, iv. 297; eignir ... með öllum afla ok ávexti, increase and interest, K. Á. 54. 2. now used, α. partic. of fishing stores, fishing, and β. gener. of provisions and stores of any kind. II. metaph.: 1. might, power; hafa afla til eingis, have might or means for nothing, be unable to do anything, to be power- less, Nj. 27. 2. forces, troops, body, Lat. copiae, opes; Ásgrímr sagði þat mikinn afla, great support, Nj. 210; en þat sýnist mér þó ráðligast at biðja sér liðs, þvíat þeir draga afla at yðr, they gather forces against you, 222; munu vér skjótt eiga af honum ván hins mesta úfriðar ef hann fær nokkurn afla, troops, resources, Fms. i. 188; at herja á þá feðga með allmikinn afia, strong body, 184; ok er hirð Sverris konungs sá, at aflinn Magnúss konungs (the main body) flýði allr, viii. 119. COMPDS: afla-brögð, n. pl. [bragð], stores of fish, A. A. 276. afla-fátt, n. adj. = aflfátt, Fms. iii. 133. afla-fé, n. acquired property, N. G. L. i. 448. afla-litill, adj. having little power, Finnb. 320 (compar. aflaminni). afla-maðr, m. powerful, strong, Lv. 12, 109. afla-mikill, adj. opp. to aflalítill, powerful, strong, Ld.; harðgjörr ok aflamikill, Bs. i. 635; var Sæmundr afiamestr, the strongest in men, Sturl. ii. 44: β. (= aflmikill), used of physical strength, Stj. Judg. iii. 29; verða menn eigi ásáttir hvárr sterkari er, en þó ætîa flestir Gísla aflameira (= aflmeira), GÍsl. 26. afla-munr, m. odds, Sturl.; at etja við aflamuninn, to fight against odds, Al. 110. afla-skortr, m. shortcoming in power, opp. to aflamunr, Bs. i. 525. afla-stund, f. fishing season, Bs. ii. af-lima, adj. ind., verða e-m a., to be cut off, separated from, Post. 95, Am. 26. af-lima, að, to 'off-limb,' to dismember, maim, mutilate, Js. 37, Ann. 1342. af-liman, f. 'off-limbing,' mutilation, Bs. ii. 75. afl-lauss, adj. weak, strengthless, a medical term, palsied, paralytic, Bs. i. 351. afl-leysi, n. palsy, v. Fél. ix. afl-lítill, adj. weak, Fms. ii. 201, vii. 208. afl-mikill, adj. of great strength, Sturl. i. 23, Fms. i. 261. af-lofa, að, to refuse, Fr. afl-raun, f. trial (proof) of strength; in plur. bodily exercises; Skalla- grímr hendi mikit gaman at aflraunum ok leikum, Eg. 187; er þat flestra manna ætlan, at Grettir hafi verit sterkastr hérlandsmanna, síðan þeir Ormr ok þórálfr lögðu af aflraunir, Grett. 133; þótti þetta mikil a., Fms. iii. 210, Finnb. 274: cp. aflsraun. afl-skortr, m. failing of strength, Fms. ii. 149. aflugr, adj. strong, v. öflugr. afl-vani, adj. ind. deficient in strength; verða a., to succumb; taka þeir fang, ok verðr Gunnarr mjök a., Fms. ii. 75 (in wrestling); enda varð hann a. fyrir liðs sakir, was overpowered, got the worst of it, Ísl. ii. 172; Eustachius sá sik aflvani (acc.) í móti þeim, 655 x. p. 2. afl-vöðvi, a, m. [vöðvi, a muscle], the biceps muscle, Sturl. 51, Ld. 220, Fas. ii. 344. af-logliga, adv. = aflaga, unlawfully, D. N. i. 80, Stj, 154. af-má, ð, to 'mow off,' to blot out, destroy, Fms. ii. 238, Stj. 208, 346. af-mán, f. [af, má], degradation, shame, v. the following. af-mána, að, = afmá, to degrade, pollute. af-mánaðr, part, polluted, defiled, Rb. 332. af-mynda, að, to deform; dep. afmyndask, to be deformed, Fas. i. 425 (paper MS.); the word is now very freq. af-mœðing, f. [móðir], right of weaning lambs, by taking them from the mother; kirkja á lamba a. (perhaps wrongly for afmæðring) í Mölvíkr- höfða, Vm. 164. af-nám, n. gener. taking away, removal, Stj. 2 Sam. iv. II. β. esp. in the phrase, at afnámi, of something reserved, before the division of spoil, property, or inheritance; now, taka af óskiptu, Dan. forlods, Grág, i. 330, 336, Jb. 289 (Ed. af námi); konungr skildi hafa úr hlutskipti þriðjung við liðsmenn, en umfram at afnámi bjórskinn öll ok safala, Eg. 57. 2. metaph. privation, loss; ok hann verðr at skaða þeim mönnum nokkrunn, er oss mun þykkja a. í, Eg. 114, Fms. vii. 244. COMPDS: afnáms-fé, n. a law term, share, which is reserved before the division of property, spoil, inheritance, or the like, Eg. 240, Fms. iv. 28. afnáms-gripr, m. something reserved or set aside, Fms. x. 214. af-nefja, að, to cut off one's nose, Sir. 35. af-neita, að and tt, and afníta, tt, now always afneita, að, to deny, refuse; with dat., hefir afneitað tiltekinni trú, Fms. iii. 166; eigi vil ek því afneita, refuse, Fs. 11; ek afneitta eigi hans orðsending, Stj. 1 Kings xx. 7; en er hann afneitti eigi með öllu (refused not), þá báðu þeir hann því meir, Grett. 146. 2. absol. afnita; en þar es Jökull bróðir minn laust þik högg, þat skaltú hafa bótalaust, því at þú afníttir þú er þér vóru boðnar, Fs. 57. af-neiting, f. denial, renunciation, Th. 17. af-neyzla, u, f. use, consumption; a. skógarins, Fs. 125, Nj. 78; a. fjár (pl.), Jb. 404 A, B (Ed. ofnevzlur). afr, v. áfr, buttermilk. af-rað, afráð, afroð, and afhroð, n. (Fas. iii. 169), [cp. Swed. afrad; from roð, rud, fundus, ager(?)]. I. prop, a Norse and Swedish law term, tribute, ground tax, payable to the king; a. ok landaura, N. G. L. i. 257, D. N. iii. 408. So also in Vsp. 27, hvárt skyldu æsir a. gjalda, where it is opp. to gildi, league. II. metaph. loss, damage, 1. in the phrase, gjalda a., to pay a heavy fine, suffer a great loss; en þat a. munu vér gjalda, at margir munu eigi kunna frá at segja hvárir sigrast, there will be so heavy a loss in men, such a havoc in killed, Nj. 197 (where most MSS. read afroð, some afrað, Ed. afrauð); töluðu þeir opt um málaferlin, sagði Flosi, at þeir hefði mikit a. goldit þegar, 254 (MSS. afrað, afroð, and afhroð); Lýtingr mun þykjast áðr mikit a. goldit hafa í láti bræðra sinna, 155 (MSS. afrað, afroð, and afhroð), Fms. x. 324. 2. in the phrase, göra mikit a., to make a great havoc; görði hann mikit afhroð í sinni vinn, great slaughter, Fas. iii. 169: cp. Lex. Poët. 3. advice, Vtkv. 5; the verse is spurious and the meaning afraðs-kollr, m. cognom., Germ. 'steuerkopf,' cp. nefgildi, Engl. poll- tax, v. the preceding. af-reizla, u, f. = afgreizla, outlay, payment, Ám. 13. af-rek, n. [af- intens.], a deed of prowess, a deed of derring do; margir lofuðu mjök afrek Egils, ok sigr þann sem hann vann, Fms. xi. 234; vinna afrek, Fs. 6; ekki a. gerði hann meira í Noregi, Fagrsk. 94; hann lét ok göra þar í Níðarósi naust bæði mörg, ok svá stór, at afrek var í, grand, magnificent, Hkr. iii. 268. COMPDS: afreks-gripr, n. a splendid object, a thing of price, Ld. 144. afreks-maðr, m. a valiant man; a. at afli ok áræðí, Eg. I; en þat hefi ek spurt, at hirð hans er skipuð afreksmönnum einurn, heroes, 19, 84; a. um vöxt eðr afl, Ísl. ii. 190. afreks-verk, n. valiant deed, Fær. 51, Al. 30. af-reka, að, to achieve, perform; munu þér mikit afreka, Lv. 33; hvat þeir höfðu alrekat, Fas. iii. 221; a. vel, to succeed, Bárð. 175. af-remma, u, f. [ramr], restriction, encumbrance, obligation; sú er a. meðr þessum tillögum, at prestr skal vera at heimilishúsi ok syngja allar heimilistíðir, Ám. 37. afrendi, f. [afrendr], strength, prowess, valour, Hym. 28. afrendr, adj. [frequently or almost constantly spelt afreyndr, as if from 'af-' intens. and 'raun,' of great prowess; but the derivation from 'afr-= afar-' and '-endi or -indi' is better]. I. in the phrase, a. at afli, very strong, valiant, Fms. ii. 87, Finnb. 254; compar. afrendari, Fms. x. 321, Fs. 33, 48 (where the MS. Vh. spells afreyndr, so also does the Fb. i. 341, etc.) II. absol. without adding at afli, Lv. 101 (where written af-réttr, m. and afrétt, f. (now always f.; cp. rótt), [prgbably akin to reka, viz. afrekt, contr. afrétt], compascuum, common pasture; it is now prop. used of mountain pastures, whither the cattle (sheep) are driven in the summer in order to graze during July and August, and again col- lected and driven down in the autumn (Sept.); in Norway called almen- ningr. I. masc., thus defined, en þat er afréttr, er ij menn eigu saman eðr fleiri, hverngi hlut sem hverr þeirra á í, Grág. ii. 303, 330; í afrétt þann, er, i. 397, ii. 303; afréttu, acc. pl., ii. 301, Jb. 198 A, K. þ. K. 90, Olk. 37; hálfan afrétt, Vm. 29. II. f. afréttinni (dat.), Grug. (Kb.) ii. 301, 325 A; gen. afréttar (gender uncert.), 303 A; afréttin, id., Cod. A; afrétt (dat. f. ?), Ísl. ii. 330, Háv. 39; afrettum, dat. pl. (gen- der uncert.), Boll. 336. COMPDS: afréttar-dómr, m. court held for deciding causes concerning common pasture, Grág. ii. 323. afrétta- menn, m. pl. owners or partners in common pasture, Grág. ii. af-roð, v. afráð. af-róg, n. excuse, justification, Str. 71. af-ruðningr, m. [ryðja], clearing off, defence, repeal, Pr. 425. af-runi, a, m. [runi, renna], deviation; metaph. sin, trespasses; umbót ok iðran afruna (gen.), 125. 174; iðrun fyrir görva afruna (acc. pl.), id.; tárfelling er hann hefir fyrir afruna þá, er verða í þessa heims lífi, id. 184. β. injury, offence, D. N. iii. 367 (Fr.) afr-yrði, n. = afaryrði, insolent words. af-ræði, n. [af- intens. and ráð], absolute rule, D. N. ii, 336 several times (Fr.) af-rækja, t and ð, to neglect, contemn, H. E. i. 257; reflex, afrækjast, in